Phoenix and Delphinus Salvator: The History of the Forgotten Images of Early Christian Iconography
Keywords:
history of the ancient church, history of early Christian art, phoenix, delphinus salvator, Christus Delphinus Salvator
Abstract
Art in the 3rd and 4th centuries underwent transformations and adapted certain representations which were typical of ancient iconography to the new needs and tasks of Christian art. Among the abundant examples of this process, many continue to be popular and recognizable, such as the representation of Hermes Kriophoros, which evolved to become Christ the Good Shepherd, or the sleeping Endymion, which became part of the “Jonah cycle.” The adaptation of patterns from antiquity for the purposes of Christian iconography was both popular and quite common, but only a fraction of the representations developed in that period survive today. This paper discusses the representations that have been forgotten. Relying on the examples of the phoenix and the dolphin-rescuer, the paper analyzes factors that affected the partial (phoenix) or complete (delphinus salvator) disappearance of images which were typical of early Christian art and which relied on ancient imagery.
References
Ambrose. (4th century/1961). Hexameron (J.J. Savage, Trans.). In The Fathers of the Church. St. Ambrose: Hexameron, Paradise, and Cain and Abel. Washington, D.C.: Catholic University of America Press.
Becatti, G. (1961). Scavi di Ostia (Vol. 4). Rome: Istituto poligrafico dello Stato.
Bisconti, F. (1979). Aspetti e significati del simbolo della fenice nella lettera¬tura e nell`arte del Cristianesimo primitive. Vetera Christianorum, 16.
Bisconti, F. (1988). Un fenomeno di continuità iconografica: Orfeo citaredo, Davide salmista, Cristo pastore, Adamo e gli animali. In XVI Incontro di studiosi dell`antichità cristiana. Cristianesimo e giudaismo: eredità e con¬fronti. Rome: Ist. Patristico Augustinianum.
Bisconti, F. (2016). Prolegomeni: L’arte di un secolo, In Acta XVI Congressus internationalis archaeologiae christianae: Romae (22-28.9.2013): Costantino e i costantinidi: l’innovazione costantiniana, le sue radici e i suoi sviluppi, Studi di antichità Cristiana LXVI, curatella scientifica O. Brandt, V. Fiocchi Nicolai, cura editoriale O. Brandt, G. Castiglia. Città del Vaticano: Libre¬ria Editrice Vaticana.
Buchheit, V. (1974). Tertulian und die Anfänge der christlichen Kunst. Römische Quartalschrift für christliche Altertumskunde und für Kirchengeschichte, 69.
Burckhardt, J. (1992). Czasy Konstantyna Wielkiego. Warsaw: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Cander, E. (1998). Sceny morskie na zabytkach wczesnochrześcijańskich z IV wieku. In E. Jastrzębowska (Ed.), Studia z początków ikonografii chrześcijańskiej. Warsaw: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Clement, I. (1973). Epistle to the Corinthians (J.B. Lightfoot, Trans.). In J.B. Lightfoot (Ed.), The Apostolic Fathers. New York: Harvard University Press (Original work published ca. 96).
David, M. (2007). Ktisis, Kosmesis kai Ananeosis. Restaurazione e rinascita nei mosaici dell’Africa bizantina. In A. Augenti & C. Bertelli, Rawenna tra Oriente e Occidente: storia e archeologia. Ravenna: Longo Editore Ravenna.
Deichmann, F.W. (Ed.). (1967). Repertorium der Christlich-Antiken Sar¬kophage. Rom und Ostia (Vol. 1). Wiesbaden: Franz Steiner Verlag.
Dessau, H. (Ed.). (1887). Corpus Inscriptionum Latinarum. Inscriptiones Latii veteris Latinae, vol. XIV. Berlin: Berolini.
Dölger, F.J. (1928). Das Fischsymbol in freűchristliche Zeit. Münster: Peter W. Metzler Verlag.
Drączkowski, F. (1988). Chrześcijanie wobec kultury i cywilizacji grecko-rzymskiej. Stanowisko Klemensa Aleksandryjskiego. In J. Śrutwa (Ed.), Chrześcijanie a życie publiczne w Cesarstwie Rzymskim III-IV wieku (pp. 33–62). Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
Eusebius Caesarea. (1994). Historia kościelna. In Pisma Ojców Kościoła 3 (A. Lisiecki, Trans.). Poznań: Fiszer i Majewski Księgarnia Uniwersy¬tecka. (Original work written in the 4th century)
Eusebius Caesarea. (2012). Preparazione evangelica, Vols. I–III. Città Nuova (Original work written in the 4th century).
Ferrua, A. (1941). I Simboli pagani nelle catacomb cristiane, Roma, 19.
Ferrua, A. (1954–55). Tre note d’iconografia paleocristiana. La fenice sul rogo. In G. Belvederi (Ed.), Miscellanea. Vatican City: Pontificio Istituto di Archeologia Cristiana.
Filarska, B. (1986). Początki sztuki chrześcijańskiej. Lublin: Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego KUL.
Forstner, D. (1990). Świat symboliki chrześcijańskiej. Warsaw: PAX.
Foucher, L. (1960). Inventaire des mosaïques – Sousse: Institut national d‘ar¬chéologie et arts.
Grabar, A. (1999). Le vie della creazione nell’iconografia cristiana Antichità e Medioevo. Milan: RCS Rizzoli Libri.
Iwaszkiewicz, B. (1974). La frise de l’abside de la première Cathédrale de Faras. Orientalia Christiana Periodica, 40(II): Pontificium Institutum Ori¬entalium Studiorum.
Kaliszewski, G. (2001). Niezapomniany mit. Nowy Filomata, 2.
Kałużny, J.C. (2004). Kształtowanie się przedstawień chrystologicznych jako świadectwo ideowych przemian w Kościele III i IV wieku. Studia Lauren¬tiana, 4, suppl. 2 (pp. 1–248).
Kałużny, J.C. (2006). Antyczne korzenie ikonografii chrześcijańskiej na przykładzie wizerunku „Delphinus salvator”. In J. Urban (Ed.), Stro¬mata historica in honorem Romani Mariae Zawadzki (pp. 55–68). Krakow: Wydawnictwo Naukowe PAT.
Kleinbauer, E.W. (1972). The iconography and the Date of the Mosaics of the Rotunda of Hagios Georgios, Thessaloniki, Viator, 3: University of Cali¬fornia Press.
Kobielus, S. (2000). Krzyż Chrystusa. Od znaku i figury do symbolu i metafory. Warsaw: Instytut Wydawniczy PAX.
Kobielus, S. (2002). Bestiarium chrześcijańskie. Warsaw: Instytut Wydawniczy PAX.
Kollwitz, J. (1957). Christusbild. In T. Klauser, Reallexikon für Antike und Christentum, band III, hersg. kol. 1–24. Stuttgart: Anton Hiersemann Verlag.
Ladner, G.B. (2000). Handbuch der frühchristlichen Symbolik. Gott Kosmos Mensch. Wiesbaden: VMA-Verlag Wiesbaden.
Miziołek, J. (1991). Sol Verus. Studia nad ikonografią Chrystusa w sztuce pier¬wszego tysiąclecia. Wrocław: Ossolineum.
Nestori, A. (1975). Repertorio topografico delle pitture delle catacombe romane. Vatican City: Pontificio Istituto di Archeologia Cristiana.
New International Version Bible. (1973).
Ostrowski, J.A. (1986). Fragmenty wczesnochrześcijańskich sarkofagów w kolekcjach krakowskich. Roczniki Teologiczno-Kanoniczne, 33(4).
Prigent, P. (1997). L’arte dei primi cristiani. L’eredità culturale e la nuova fede. Rome: Arkeios.
Quaquarelli, A. (1994). Catechesi patristica e iconografia fra III e IV secolo, Vetera Christianorum, 31.
Rahner, H. (1966). Griechische Mythen in christlicher Deutung. Darmstadt: Rhein-Verlag.
Schiller, G. (1966). Ikonographie der christlichen Kunst.
Schumacher, W.N. (1977). Hirt und „Guter Hirt”, Römische Quartalschrift für christliche Altertumskunde und für Kirchengeschichte, 34.
Simon, M. (1979). Cywilizacja wczesnego chrześcijaństwa I–IV w. Warsaw: PIW.
Ulbert, T. (Ed.). (1998). Repertorium der Christlich-Antiken Sarkophage. Italien mit einem Nachtrag Rom und Ostia, Dalmatien, Museen der Welt (Vol. II). Mainz: Verlag Philipp von Zabern.
Utro, U. (2016). Radici e sviluppi della producione dei sarcophagi constantiniani, In Acta XVI Congressus internationalis archaeologiae christianae: Romae (22–28.9.2013): Costantino e i costantinidi: l’innovazione costantiniana, le sue radici e i suoi sviluppi, Vol. 66 Studi di antichità Cristiana, curatella scientifica O. Brandt, V. Fiocchi Nicolai, cura editoriale O. Brandt, G. Cas¬tiglia, Città del Vaticano 2016. Pontificio Istituto di Archeologia Cristiana.
Warsiński, P. (1991–1992). Locus amoenus Christi et Phoenicis. Ze studiów nad wizerunkiem feniksa w literaturze średniowiecznej. Vox Patrum, 11–12(20–23).
Wronikowska, B. (1978). Poglądy Ojców Kościoła na sztukę w ciągu pier¬wszych dwóch stuleci istnienia Kościoła, Roczniki Humanistyczne, 26(4).
Wójtowicz, H. (1984). Feniks w literaturze wczesnochrześcijańskiej. Vox Patrum, 6–7.
Zanker, P. (2000). Il mondo delle immagini e la comunicazione. In A. Giardina, Storia di Roma all’antichità a oggi. Roma antica. Roma–Bari: Laterza.
Becatti, G. (1961). Scavi di Ostia (Vol. 4). Rome: Istituto poligrafico dello Stato.
Bisconti, F. (1979). Aspetti e significati del simbolo della fenice nella lettera¬tura e nell`arte del Cristianesimo primitive. Vetera Christianorum, 16.
Bisconti, F. (1988). Un fenomeno di continuità iconografica: Orfeo citaredo, Davide salmista, Cristo pastore, Adamo e gli animali. In XVI Incontro di studiosi dell`antichità cristiana. Cristianesimo e giudaismo: eredità e con¬fronti. Rome: Ist. Patristico Augustinianum.
Bisconti, F. (2016). Prolegomeni: L’arte di un secolo, In Acta XVI Congressus internationalis archaeologiae christianae: Romae (22-28.9.2013): Costantino e i costantinidi: l’innovazione costantiniana, le sue radici e i suoi sviluppi, Studi di antichità Cristiana LXVI, curatella scientifica O. Brandt, V. Fiocchi Nicolai, cura editoriale O. Brandt, G. Castiglia. Città del Vaticano: Libre¬ria Editrice Vaticana.
Buchheit, V. (1974). Tertulian und die Anfänge der christlichen Kunst. Römische Quartalschrift für christliche Altertumskunde und für Kirchengeschichte, 69.
Burckhardt, J. (1992). Czasy Konstantyna Wielkiego. Warsaw: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Cander, E. (1998). Sceny morskie na zabytkach wczesnochrześcijańskich z IV wieku. In E. Jastrzębowska (Ed.), Studia z początków ikonografii chrześcijańskiej. Warsaw: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Clement, I. (1973). Epistle to the Corinthians (J.B. Lightfoot, Trans.). In J.B. Lightfoot (Ed.), The Apostolic Fathers. New York: Harvard University Press (Original work published ca. 96).
David, M. (2007). Ktisis, Kosmesis kai Ananeosis. Restaurazione e rinascita nei mosaici dell’Africa bizantina. In A. Augenti & C. Bertelli, Rawenna tra Oriente e Occidente: storia e archeologia. Ravenna: Longo Editore Ravenna.
Deichmann, F.W. (Ed.). (1967). Repertorium der Christlich-Antiken Sar¬kophage. Rom und Ostia (Vol. 1). Wiesbaden: Franz Steiner Verlag.
Dessau, H. (Ed.). (1887). Corpus Inscriptionum Latinarum. Inscriptiones Latii veteris Latinae, vol. XIV. Berlin: Berolini.
Dölger, F.J. (1928). Das Fischsymbol in freűchristliche Zeit. Münster: Peter W. Metzler Verlag.
Drączkowski, F. (1988). Chrześcijanie wobec kultury i cywilizacji grecko-rzymskiej. Stanowisko Klemensa Aleksandryjskiego. In J. Śrutwa (Ed.), Chrześcijanie a życie publiczne w Cesarstwie Rzymskim III-IV wieku (pp. 33–62). Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
Eusebius Caesarea. (1994). Historia kościelna. In Pisma Ojców Kościoła 3 (A. Lisiecki, Trans.). Poznań: Fiszer i Majewski Księgarnia Uniwersy¬tecka. (Original work written in the 4th century)
Eusebius Caesarea. (2012). Preparazione evangelica, Vols. I–III. Città Nuova (Original work written in the 4th century).
Ferrua, A. (1941). I Simboli pagani nelle catacomb cristiane, Roma, 19.
Ferrua, A. (1954–55). Tre note d’iconografia paleocristiana. La fenice sul rogo. In G. Belvederi (Ed.), Miscellanea. Vatican City: Pontificio Istituto di Archeologia Cristiana.
Filarska, B. (1986). Początki sztuki chrześcijańskiej. Lublin: Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego KUL.
Forstner, D. (1990). Świat symboliki chrześcijańskiej. Warsaw: PAX.
Foucher, L. (1960). Inventaire des mosaïques – Sousse: Institut national d‘ar¬chéologie et arts.
Grabar, A. (1999). Le vie della creazione nell’iconografia cristiana Antichità e Medioevo. Milan: RCS Rizzoli Libri.
Iwaszkiewicz, B. (1974). La frise de l’abside de la première Cathédrale de Faras. Orientalia Christiana Periodica, 40(II): Pontificium Institutum Ori¬entalium Studiorum.
Kaliszewski, G. (2001). Niezapomniany mit. Nowy Filomata, 2.
Kałużny, J.C. (2004). Kształtowanie się przedstawień chrystologicznych jako świadectwo ideowych przemian w Kościele III i IV wieku. Studia Lauren¬tiana, 4, suppl. 2 (pp. 1–248).
Kałużny, J.C. (2006). Antyczne korzenie ikonografii chrześcijańskiej na przykładzie wizerunku „Delphinus salvator”. In J. Urban (Ed.), Stro¬mata historica in honorem Romani Mariae Zawadzki (pp. 55–68). Krakow: Wydawnictwo Naukowe PAT.
Kleinbauer, E.W. (1972). The iconography and the Date of the Mosaics of the Rotunda of Hagios Georgios, Thessaloniki, Viator, 3: University of Cali¬fornia Press.
Kobielus, S. (2000). Krzyż Chrystusa. Od znaku i figury do symbolu i metafory. Warsaw: Instytut Wydawniczy PAX.
Kobielus, S. (2002). Bestiarium chrześcijańskie. Warsaw: Instytut Wydawniczy PAX.
Kollwitz, J. (1957). Christusbild. In T. Klauser, Reallexikon für Antike und Christentum, band III, hersg. kol. 1–24. Stuttgart: Anton Hiersemann Verlag.
Ladner, G.B. (2000). Handbuch der frühchristlichen Symbolik. Gott Kosmos Mensch. Wiesbaden: VMA-Verlag Wiesbaden.
Miziołek, J. (1991). Sol Verus. Studia nad ikonografią Chrystusa w sztuce pier¬wszego tysiąclecia. Wrocław: Ossolineum.
Nestori, A. (1975). Repertorio topografico delle pitture delle catacombe romane. Vatican City: Pontificio Istituto di Archeologia Cristiana.
New International Version Bible. (1973).
Ostrowski, J.A. (1986). Fragmenty wczesnochrześcijańskich sarkofagów w kolekcjach krakowskich. Roczniki Teologiczno-Kanoniczne, 33(4).
Prigent, P. (1997). L’arte dei primi cristiani. L’eredità culturale e la nuova fede. Rome: Arkeios.
Quaquarelli, A. (1994). Catechesi patristica e iconografia fra III e IV secolo, Vetera Christianorum, 31.
Rahner, H. (1966). Griechische Mythen in christlicher Deutung. Darmstadt: Rhein-Verlag.
Schiller, G. (1966). Ikonographie der christlichen Kunst.
Schumacher, W.N. (1977). Hirt und „Guter Hirt”, Römische Quartalschrift für christliche Altertumskunde und für Kirchengeschichte, 34.
Simon, M. (1979). Cywilizacja wczesnego chrześcijaństwa I–IV w. Warsaw: PIW.
Ulbert, T. (Ed.). (1998). Repertorium der Christlich-Antiken Sarkophage. Italien mit einem Nachtrag Rom und Ostia, Dalmatien, Museen der Welt (Vol. II). Mainz: Verlag Philipp von Zabern.
Utro, U. (2016). Radici e sviluppi della producione dei sarcophagi constantiniani, In Acta XVI Congressus internationalis archaeologiae christianae: Romae (22–28.9.2013): Costantino e i costantinidi: l’innovazione costantiniana, le sue radici e i suoi sviluppi, Vol. 66 Studi di antichità Cristiana, curatella scientifica O. Brandt, V. Fiocchi Nicolai, cura editoriale O. Brandt, G. Cas¬tiglia, Città del Vaticano 2016. Pontificio Istituto di Archeologia Cristiana.
Warsiński, P. (1991–1992). Locus amoenus Christi et Phoenicis. Ze studiów nad wizerunkiem feniksa w literaturze średniowiecznej. Vox Patrum, 11–12(20–23).
Wronikowska, B. (1978). Poglądy Ojców Kościoła na sztukę w ciągu pier¬wszych dwóch stuleci istnienia Kościoła, Roczniki Humanistyczne, 26(4).
Wójtowicz, H. (1984). Feniks w literaturze wczesnochrześcijańskiej. Vox Patrum, 6–7.
Zanker, P. (2000). Il mondo delle immagini e la comunicazione. In A. Giardina, Storia di Roma all’antichità a oggi. Roma antica. Roma–Bari: Laterza.
Published
2020-12-20
How to Cite
[1]
Kałużny, J.C. 2020. Phoenix and Delphinus Salvator: The History of the Forgotten Images of Early Christian Iconography. Perspectives on Culture. 30, 3 (Dec. 2020), 9-26. DOI:https://doi.org/10.35765/pk.2020.3003.03.
Section
The Mediterranean Sea - The Center of the World or the Periphery?
Copyright (c) 2020 Jesuit University Ignatianum in Krakow
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym.
Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.
