Intangible heritage elements on clothes and gadgets – an ingenious form of promotion or a threat?
Abstract
The text concerns the rising use of intangible regional heritage ele ments by industry. In recent years, the development of companies that decorate their products with folk motifs or rely on words and phrases taken from regional dialects could have been seen. At the same time, these motifs appear not only on clothing. The author considers wheth er this kind of use of intangible cultural heritage can be recognized as promotion of the local heritage or is a threat to it. The basis for the analysis are “ethnoproducts” available in Upper Silesia, referring to the Silesian heritage and ethos. Focusing on brands that officially de clare their willingness to promote Silesian culture and tradition, the author tries to determine whether ethno‑design is safe for the culture.
References
BIAŁAS Irena; KACZKO Krystyna; LIPA‑KUCZYŃSKA Maria. 1992. Z ży- cia ludu śląskiego XIX-XX w. Przewodnik po stałej wystawie etnograficznej. Bytom: Muzeum Górnośląskie w Bytomiu.
BŁACHOWSKI Aleksander. 1979. Polska wycinanka ludowa. Toruń: Muze um Etnograficzne w Toruniu.
CZECH Henryk. 2006. Ethos wsi śląskiej. Badania w gminie Olesno. Warszawa: Trio.
DAMROSZ Jerzy. 1988. Symbolika regionu jako wyznacznik odrębności. W Symbolika regionów. Studia etnologiczno-folklorystyczne. D. Simonides (red.), 9‑28. Opole: Instytut Śląski w Opolu.
DUBISZ Stanisław, KARAŚ Halina, KOLIS Nijola. 1995. Dialekty i gwary polskie, Warszawa: „Wiedza Powszechna”.
GERLICH Marian Grzegorz. 1988. Zawód górnika a tradycyjne wzory za chowań. W Górniczy stan w wierzeniach, obrzędach, humorze i pieśniach.
D. Simonides (red.), 27‑96. Katowice: Śląski Instytut Naukowy. GORZELIK Jerzy. 2006. Czarne diamenty. Górnictwo w sztuce Górnego Ślą
ska. W Śląsk – kamień drogocenny. J. Kurek, K. Maliszewski (red.), 74‑81. Chorzów: Miejski Dom Kultury „Batory”.
JACKOWSKI Aleksander. 1974. Polska sztuka ludowa. Mała encyklopedia sztuki. Warszawa: Arkady.
JACKOWSKI Aleksander. 2002: Polska sztuka ludowa. Warszawa: Wydawni ctwo Naukowe PWN.
KARŁOWSKA‑KAMZOWA Alicja. 1988. Obiekty i zespoły zabytkowe jako wyznacznik przestrzeni historycznej Śląska. W Symbolika regionów. Stu- dia etnologiczno-folklorystyczne. D. Simonides (red.), 83‑97. Opole: Insty tut Śląski w Opolu.
KOLBUSZEWSKI Jacek. 1988. Oswajanie krajobrazu. Z problematyki inte gracji kulturowej na ziemiach odzyskanych. W Symbolika regionów. Stu- dia etnologiczno-folklorystyczne. D. Simonides (red.), 67‑82. Opole: Insty tut Śląski w Opolu.
KORDUBA Piotr. 2013. Ludowość na sprzedaż: Towarzystwo Popierania Prze- mysłu Ludowego, Cepelia, Instytut Wzornictwa Przemysłowego. Warszawa: Fundacja Bęc Zmiana; Narodowe Centrum Kultury.
KRAJEWSKI Marek. 2013. „W kierunku relacyjnej koncepcji uczestnictwa w kulturze”. Kultura i Społeczeństwo nr 1: 29‑67.
KRAWCZYK‑WASILEWSKA Violetta. 1986. Współczesna wiedza o folklorze. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
MERCIK Henryk. 2006. Węgiel i architektura. Funkcja, estetyka, symbol. W Śląsk – kamień drogocenny. J. Kurek, K. Maliszewski (red.), 82‑92. Cho rzów: Miejski Dom Kultury „Batory”.
MIRONIUK Nikolska Alicja. 2010. Polska stuka ludowa. Warszawa: Sport i Turystyka – MUZA SA.
MROZEK Wanda. 1988. Tradycyjna rodzina górnicza – jej cechy społecz ne i kierunki przeobrażeń. W Górniczy stan w wierzeniach, obrzędach, hu- morze i pieśniach. D. Simonides (red.), 97‑132. Katowice: Śląski Instytut Naukowy.
NOWICKA Ewa. 2000. Świat człowieka, świat kultury. Systematyczny wykład problemów antropologii kulturowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
OLSZEWSKA Bożena. 2014. Śladami polskiego etnodizajnu. W Etnodizajn wczoraj i dziś: inspiracje czy naśladownictwo. M. Flinik‑Huryn, A. Demska,
M.F. Woźniak (red.), 15‑23. Bydgoszcz: Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego.
OSSOWSKA Maria. 2000. Ethos rycerski i jego odmiany. Warszawa: Wydaw nictwo Naukowe PWN.
SIMONIDES Dorota. 1959. Problem unifikacji narodowej na Śląsku na przy- kładzie Kędzierzyna. Kraków: Znak.
SIMONIDES Dorota. 1995. Najpiękniejsze zwyczaje i obrzędy Górnośląskie. Katowice: Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Katowicach.
SIMONIDES Dorota. 2014: Szczęście w garści. Z familoka w szeroki świat. Opole: Wydawnictwo Nowik.
SKUDRZYK Aldona. 2008. Recenzja pracy Barbary i Adama Podgórskich: Godómy po naszymu, czyli po śląsku. Słownik gwar śląskich. W Podgór scy Barbara, Adam, Godómy po naszymu, czyli po śląsku. Słownik gwar ślą- skich, 11‑13. Katowice: Kos.
SŁOMSKA‑NOWAK Justyna. 2014. Etnodizajn – projektowanie inspirowa ne ludowością. W Etnodizajn wczoraj i dziś: inspiracje czy naśladownictwo.
M. Flinik‑Huryn, A. Demska, M.F. Woźniak (red.), 39‑46. Bydgoszcz: Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego.
SWADŹBA Urszula. 2001. Śląski etos pracy. Studium socjologiczne. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
SYNIAWA Mirosław. 2010: Ślabikŏrz niy dlŏ bajtli. Chorzów: Pro Loquela Silesiana.
SZACKI Jerzy. 2011. Tradycja. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
SZEWCZYK Jarosław. 2008. Ludowe zdobnictwo podlaskich domów. Biały stok: Wydawnictwo Politechniki Białostockiej.
Błotko Anna. 2013. Śląskie gryfie ubrania, http://silesiastreetlook.pl/2013/08/ slaskie‑gryfne‑ubrania.html [dostęp: styczeń 2015].
Frąckiewicz Anna. bez daty. Etnodizajn ma sto lat! Czyli obecność sztuki ludo- wej w projektowaniu. http://www.etnodizajn.pl/teoria/troche‑historii [do stęp: styczeń 2015].
Święcicka Olga. bez daty. Gryfnie czyli pięknie. Śląsk odzyskuje swoją mowę, gwara znów w modzie http://natemat.pl/27723,gryfnie‑czyli‑pieknie‑slask‑odzyskuje‑swoja‑mowe‑gwara‑znow‑w‑modzie [dostęp: styczeń 2015]. Tokarzewska Beata. 2012. Mowa śląska językiem regionalnym. http://jasnet.pl/?m=publicystyka&id=3309 [dostęp: styczeń 2015].
UNESCO. 2003. Konwencja UNESCO w Sprawie Ochrony Niematerialne go Dziedzictwa Kulturowego http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id= WDU20111721018 [dostęp: styczeń 2015].
Węcławek Dominika. bez daty. „Mówi się, że kobieta na kopalni przynosi nie- szczęście, a przecież patronką górników jest baba”. Kobieta w górnictwie musi udowodnić więcej niż mężczyzna, http://weekend.gazeta.pl/week end/1,138262,16367484.html [dostęp: styczeń 2015].
Winiarska Izabela. 2009. Zasięg terytorialny i podziały dialektu śląskie- go,http://www.gwarypolskie.uw.edu.pl/index.php?option=com_content& task=view&id=854&Itemid=19 [dostęp: styczeń 2015].
Copyright (c) 2018 Jesuit University Ignatianum in Krakow
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym.
Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.
