The Icelandic Völva and the Old Polish Witch
A Comparative Analysis
Abstract
The subject of the article was a comparative analysis of the Icelandic völva and the witch in former Poland. Information contained in Iceland sagas and Polish folk tales have proved the relationship between witches and nature. The image, accessories and magic practices of both witches were consistent with the above hypothesis. Nature as a space was a unique area from which witches could draw their power and obtain ingredients for magical treatments. Therefore, from environmental criticism point of view, witches are characters that use the nature to influence human life. Belief in witches made them intermediaries in man’s relationship with the surrounding landscape.
References
Barcz, A. (2012). Przyroda – bliska czy daleka? Ekokrytyka i nowe sposoby poetyki odpowiedzialności za przyrodę w literaturze. Anthropos, nr 18–19, 59–79.
Bartmiński, J. (red.). (2012). Słownik stereotypów i symboli ludowych. Kosmos: meteorologia. T. I. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Bartmiński, J. (red.). (2019). Słownik stereotypów i symboli ludowych. Rośliny: zioła. T. II. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej. Berwiński, R. (2019). Studia o gusłach i czarach. T. I. Sandomierz: Wydawnictwo Armoryka.
Bracha, K. (2015). Średniowieczna metryka wizerunku świętokrzyskiej czarownicy. W: J. Pietrzak-Thèbault i Ł. Cybulski (red.), Czary, alchemia, opętanie w kulturze na przestrzeni stuleci. Studia przypadków. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 119–134.
Davidson, E. (2013). Hostile Magic in the Icelandic Sagas. W: V. Newall (red.), The Witch Figure: Folklore essays by a group of scholars in England honouring the 75th birthday of Katharine M. Briggs. London–New York: Routledge, 20–41.
Devine, A. (2003). Magia Celtów i Wikingów. Wrocław: Wydawnictwo Kirke. Gardeła, L. (2019). Magia, kobiety i śmierć w świecie Wikingów. Szczecin: Wydawnictwo Triglav.
Gierała, Z. (2018). Baśnie i legendy ziemi świętokrzyskiej. Kielce: Wydawnictwo Jedność.
Gieysztor, A. (2006). Mitologia Słowian. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Kempiński, M.A. (2003). Ilustrowany leksykon mitologii wikingów. Poznań: Wydawnictwo Kurpisz.
Kolberg, O. (1886). Dzieła wszystkie. Lud jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni, muzyka i tańce. T. XIX, cz. 2: Kieleckie. Wrocław–Poznań–Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Kolberg, O. (1867). Dzieła wszystkie. Lud jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni, muzyka i tańce. T. III, cz. 1: Kujawy. Wrocław–Poznań–Warszawa: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze. Kopaliński, W. (1997). Słownik mitów i tradycji kultury. Lublin: Wydawnictwo PWZN.
Kopaliński, W. (1990). Słownik symboli. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Kormáks Saga. Pozyskano z: http://sagamap.hi.is/is/# (dostęp: 23.06.2021).
Korneluk-Markiewicz, K. (2021). Przędzenie, haft i inne praktyki magiczne w życiu codziennym skandynawskich kobiet w średniowieczu, a analogie do symboliki wzoru kolistego – sztuka celtycka i skandynawska. W: M. Iwaniuk i K. Skrzątek (red.), Naukowe rozważania o problemach z zakresu filozofii, kultury i historii. Lublin: Wydawnictwo Naukowe TYGIEL, 76–104.
Leśniakiewicz-Drzymała, R. (2016). Opowieść o Sörlim albo Saga o Hedinie i Högnim. Sandomierz: Wydawnictwo Armoryka.
Morawiec, J. i Neubauer, Ł. (red.). (2015). Sagi islandzkie zarys dziejów literatury staronordyckiej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Moszyński, K. (1934). Kultura ludowa Słowian. Cz. II. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
Pálsson, H. i Edwards, P. (1989). Eyrbyggja Saga. Rozdział 20. Londyn: Penguin.
Pálsson, H. i Edwards, P. (1978). Orkneyinga saga. Rozdział 55. Harmondsworth: Penguin.
Poraska, M. (1913). Podania Świętokrzyskie: opracowane według powieści ludowych. Warszawa: Nakład Wieczorów Rodzinnych.
Simek, R. (1993). Dictionary of Northern Mythology. Cambridge: Boydell & Brewer Ltd.
Staniszewska, Z. (1902). Wieś Studzianki. Zarys etnograficzny. Wisła, T. 16, z. 5, 603–634.
Szot-Radziszewska, E. (2015). Ludowy obraz czarownicy świętokrzyskiej w świadomości mieszkańców Kielecczyzny w świetle historycznych i współczesnych źródeł etnograficznych. W: J. Pietrzak-Thèbault i Ł. Cybulski (red.), Czary, alchemia, opętanie w kulturze na przestrzeni stuleci. Studia przypadków. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 291–303.
Tony, A. (2003). Wikingowie życie, legendy i sztuka. Warszawa: National Geographic.
Vatnsdæla saga. Pozyskano z: http://sagamap.hi.is/is/# (dostęp: 23.06.2021).
Waśko, A. (2006). Saga o Grenlandczykach. Saga o Eryku Rudym. Wikingowie na Grenlandii i w Ameryce. Kraków: Księgarnia Akademicka.
Wróblewska, V. (red.). (2018). Słownik polskiej bajki ludowej. T. 1–3. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Załuska-Strömberg, A. (1974). Saga o Fridthiofie Śmiałym. Poezja, nr 10, 28–47.
Copyright (c) 2021 Jesuit University Ignatianum in Krakow
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym.
Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.
