Corset or Frock Coat?
Attire in the 19th-century Emancipation Discourse
Abstract
The paper illustrates the relationship between women’s clothing and the processes of modernization in the 19th century Europe. The author focuses on the discourse of emancipation and women who, like the French writer George Sand and a group of her Polish followers, broke away from the traditional image of women and adopted masculine clothing. In Poland, the interpretation of Sand’s lifestyle, characterized by her preference for masculine clothing, posed a challenge to her first biographers, who associated the author of Indiana with Frederic Chopin. A woman in a frock coat with a cigar or pipe in her hand was seen by opponents of emancipation as a troublemaker seeking applause. She discredited not only herself, but also the idea of emancipation. Accusations of seeking attention and cheap sensation were accompanied by charges of a sexual-erotic nature: shamelessness, licentiousness, and moral decay. Eliza Orzeszkowa knew and appreciated Sand’s work. She herself avoided talking about her private life. In Kilka słów o kobietach (1870, A Few Words On Women), the essay which was fundamental to the further development of the emancipation movement in Poland. She criticized the troublemakers, bluestocking and lioness women, who reduced the idea of equality to behaviour that violated social norms. In her emancipation program, she advocated respect for the family and marriage, and moral and ethical standards.
References
Barry, J. (1996). George Sand. Żywot jawnogrzesznicy. przeł. I. Szymańska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Bochenek-Franczakowa, R. (1981). George Sand. Wrocław, Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Bochenek-Franczakowa, R. (2015). Utwory George Sand w Teatrze Krakowskim w XIX wieku („Margrabia de Villemer”). W: W. Rapak, J. Kornhauser, O. Bartosiewicz (red.). Autour du théâtre. Wokół teatru. Kraków: Wydawnictwo „Scriptum” Tomasz Sekunda, 47-59.
Bochenek-Franczakowa, R. (2017). Présences de George Sand en Pologne. Frankfurt am Main: Peter Lang Edition.
Bokszańska, G. (2004). Ubiór w teatrze życia społecznego. Łódź: Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej.
Borkowska, G. (1996). Cudzoziemki. Studia o polskiej prozie kobiecej. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN Wydawnictwo.
Borkowska, G. (2005), Wstęp. W: E. Orzeszkowa, Publicystyka społeczna. t. 1, G. Borkowska (wyb. i wstęp), I. Wiśniewska (oprac.). Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Chmielowski, P. (1885) Autorki polskie wieku XIX. Studium literacko-obyczajowe. Warszawa: Skład główny w biurze i ekspedycji Spółki Nakładowej Warszawskiej.
Dobkowska, J., Wasilewska, J. (2016). W cieniu koronkowej parasolki. O modzie i obyczajach w XIX wieku. Warszawa: Wydawnictwo Arkady.
Fournier Kiss, C. (2021). Literatura, płeć i naród w XIX wieku. Germaine de Staël i George Sand w dialogu ze swymi polskimi siostrami. przeł. B. Głowacka. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN Wydawnictwo.
Frelkiewicz, M. (1938). Julia Molińska-Woykowska. Próba monografii. Poznań: Nakładem Zarządu Stoł. Miasta Poznania.
Frett, A. (2021). Polska prasa kobieca w zbiorach Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi, t. 15, z. 2, 199-225. DOI: 10.33077/uw.25448730.zbkh.2021.664.
Gospodarek, T. (1962). Julia Molińska-Woykowska (1816-1851). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Gromkowska-Melosik, A. (2013). Kobieta epoki wiktoriańskiej. Tożsamość, ciało i medykalizacja. Kraków: Impuls.
Hoesick, F. (1964). Chopin. Życie i twórczość. t. 2: Pierwsze lata w Paryżu. George Sand. 1831-1844. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Muzyczne.
Janicka, A. (2019). Amerykańskie inspiracje a dyskurs emancypacyjny w literaturze polskiej: Eliza Orzeszkowa i pozytywiści warszawscy. W: A. Janicka, C. Fournier Kiss, B. Olech (red.). Przemiany dyskursu emancypacyjnego kobiet. seria II: Perspektywa polska. Białystok: Temida 2, przy współpracy Wydziału Filologicznego Uniwersytetu w Białymstoku, 65-77.
Kamienny [J. Jeleński]. (1885). Na posterunku. Rola, nr 18, 212-213.
Karasowski, M. (1882). Fryderyk Chopin. Życie – listy – dzieła. t. 2. Warszawa: Nakład Gebethnera i Wolffa.
Kłosińska, K. (1999). Ciało, pożądanie, ubranie. O wczesnych powieściach Gabrieli Zapolskiej. Kraków: Wydawnictwo eFKa.
Nadana-Sokołowska, K. (2022). Georg Sand – polskie spojrzenia. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN Wydawnictwo.
Orzeszkowa, E. (1873). Kilka słów o kobietach. Lwów: Nakładca i właściciel drukarni A. J. O. Rogosz.
Paja, A. (2016). XIX. Tożsamość czytelniczki. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN Wydawnictwo.
S.K.J. (1854). Mozaika dziennikarska. Dziennik Warszawski, nr 54, 2-4.
Stawiak-Ososinska, M. (2010). Ponętna, uległa, akuratna… Ideał i wizerunek kobiety polskiej pierwszej połowy XIX wieku (w świetle ówczesnych poradników). Kraków: Impuls.
Szymański, B. (1902). Wieszczka poganizmu. Rola, nr 18, 244-245.
Tarnowski, S. (1892). Chopin i Grottger. Dwa szkice. Kraków: Nakładem Księgarni Spółki Wydawniczej Polskiej.
Tirpitz z Pogorzelca. (1855). Korespondencja Dziennika Warszawskiego. O moralności dzisiejszej i emancypacji kobiet. Historia kobiety. Zakład św. Marty w Warszawie. Podpowiedź na dawno zagajone pytanie. Dziennik Warszawski, nr 278, 3-5.
Tomaszewski, M. (2003). Chopin i George Sand. Miłość nie od pierwszego spojrzenia. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Woykowska, J. (1843). O stosunku kobiety do mężczyzny i w ogóle do społeczeństwa, Tygodnik Literacki, nr 51, 402-403.
Zwolińska, B. (2007). O kwestiach kobiecych w korespondencji Narcyzy Żmichowskiej. Gdańsk, Sopot: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Copyright (c) 2023 Perspectives on Culture
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym.
Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.