Zróżnicowanie postaw etnocentrycznych polskich konsumentów odzieży

Monika Murzyn-Kupisz; Jarosław Działek

doi:10.35765/pk.2023.430402.26

Monika Murzyn-Kupisz Uniwersytet Jagielloński https://orcid.org/0000-0002-8482-970X
Jarosław Działek Uniwersytet Jagielloński https://orcid.org/0000-0002-2670-8862

DOI: https://doi.org/10.35765/pk.2023.430402.26

Keywords: clothing, apparel, consumer ethnocentrism, attitude typology, consumer segments

Abstract

Clothing and sartorial choices are an important way and means of expressing identities and worldviews. Based on the results of the author’s survey of a representative sample of Polish population conducted in 2022, the aim of the article is to show to what extent contemporary Polish fashion consumers use clothing to express ethnocentric attitudes. In addition to economic ethnocentrism most often analysed so far with respect to preferences for domestically produced goods, other possible forms of fashion ethnocentrism are highlighted, proposing their typology. Both ‘creative ethnocentrism’ related to attaching importance to the location of the design process and the nationality of the designers, and ‚symbolic ethnocentrism’, where the creative and symbolic content communicated by design is important, relating to the national (so-called patriotic garments), or local and regional scale of expressing identity (folk costumes, garments with ethnic inspirations) were considered. The study examines to what extent fashion consumers pay attention to whether the clothes they buy are designed and manufactured in Poland, and to what extent clothing inspired by culture and cultural heritage and is present in Polish wardrobes. The determinants of the diversity of attitudes and behaviours of the Polish population in this respect are also discussed, taking into account various socio-demographic characteristics. In conclusions four groups of consumers with a different focus and extent of expressing ethnocentric attitudes were identified.

Author Biographies

Monika Murzyn-Kupisz, Uniwersytet Jagielloński

Doktor habilitowany nauk ekonomicznych, magister nauk humanistycznych, profesor w Instytucie Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Absolwentka Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie oraz Uniwersytetów w Brukseli, Tilburgu, Bilbao i Loughborough, a także podyplomowych studiów „Akademia Dziedzictwa”. Członek PKN ICOMOS, Association for Cultural Economics International oraz Polskiego Towarzystwa Geograficznego. Jej wielodyscyplinarne zainteresowania naukowe koncentrują się wokół kwestii ochrony, interpretacji oraz współczesnego wykorzystania dziedzictwa kulturowego, a także roli sztuki, instytucji kultury, artystów i przemysłów kreatywnych, w tym sektora mody, przekształceń współczesnych miast, ze szczególnym uwzględnieniem obszaru Europy Środkowej. Jest autorem lub współautorem ponad 100 publikacji naukowych, w tym monografii: Społeczno-ekonomiczne oddziaływanie dziedzictwa kulturowego. Stan badań oraz perspektywy i potrzeby badawcze w kontekście polskim (2022), Artyści w przestrzeni miejskiej Krakowa i Katowic (2017, współautor J. Działek), Instytucje muzealne z perspektywy ekonomii kultury (2016) (współpraca J. Działek), Dziedzictwo kulturowe a rozwój lokalny (2012) oraz Kazimierz. Środkowoeuropejskie doświadczenie rewitalizacji (2006). Obecnie kieruje grantem badawczym NCN pt. „Rynek mody w kontekście zrównoważonego rozwoju”.

Jarosław Działek, Uniwersytet Jagielloński

Doktor habilitowany w dyscyplinie geografia społeczno-ekonomiczna i gospodarka przestrzenna, profesor w Instytucie Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Absolwent geografii i socjologii na Uniwersytecie Jagiellońskim. Obecnie jego zainteresowania badawcze skupiają się na dynamice zjawisk artystycznych i kreatywnych w obszarach miejskich (monografia Geografia sztuki. Struktury przestrzenne zjawisk i procesów artystycznych, 2021). Jest autorem lub współautorem ponad 70 publikacji naukowych dotyczących m.in. działalności artystycznych i kreatywnych w Krakowie i Katowicach, znaczenia instytucji kultury w budowaniu i wzmacnianiu kapitału społecznego, roli wsparcia społecznego w przygotowaniu i reagowaniu na klęski żywiołowe oraz zróżnicowania zasobów kapitału społecznego w Polsce. Członek zespołu badawczego projektu NCN „Rynek mody w kontekście zrównoważonego rozwoju”.

References

Acharya, Ch. i Elliott, G. (2001). An examination of the effects of ‘country-of-design’ and ‘country-of-assembly’ on quality perceptions and purchase intentions. Australasian Marketing Journal, nr 9 (1), 61-75.

Arooj, R. i Barnes, L. (2017). Country of origin: Reshoring implication in the context of the UK fashion industry. W: A. Vecchi (red.), Reshoring of manufacturing. Drivers, opportunities, and challenges. Cham: Springer, 183-201.

Balabanis, G., Diamantopoulos, A., Dentiste Mueller, R. i Melewar, T.C. (2001). The impact of nationalism, patriotism and internationalism on consumer ethnocentric tendencies. Journal of International Business Studies, 32(1), 157-175.

Baran, R. (2017). Kraj pochodzenia marki jako kryterium wyboru produktów przez konsumentów. Marketing i Rynek, nr 9, 14-20.

Bauman, Z. (1997). Glokalizacja, czyli komu globalizacja, a komu lokalizacja. Studia Socjologiczne, nr 3 (146), 53-69.

Bauman, Z. (2017). Retrotopia. Cambridge: Polity Press.

Bryła, P. (2023). Introduction with literature review. W: P. Bryła i T. Domański (red.), Consumer ethnocentrism, country of origin and marketing. Food market in Poland. London: Routledge, 1-40.

Brzezińska, A., W. (2013). Strój ludowy – od biografii przedmiotu do tożsamości podmiotu. W: A. W. Brzezińska, M. Tymochowicz (red.), Atlas polskich strojów ludowych. Zeszyt Specjalny: Stroje ludowe jako fenomen kulturowy. Wrocław: PTL, 15-24.

CBOS (2017). Patriotyzm gospodarczy. Komunikat z badań, nr 143.

CBOS (2018). Patriotyzm Polaków. Komunikat z badań, nr 105.

Cumberland, F., Stubbe Solgaard, H. i Nikodemska-Wolowik, A.M. (2010). The effects of consumer ethnocentrism and country of origin on Polish consumers' evaluation of foreign manufactured products. Journal of East-West Business, 16(3), 231-252.

Czerwińska, K. (2018). Przepakować dziedzictwo: przeszłość jako projekcja rzeczywistości - przypadki śląskie. Katowice: Wyd. UŚ.

Ďaďo, J., Boguszewicz-Kreft, M. i Miškic, I. (2017). Analysis of consumer preferences for local and global brands in markets of Croatia, Poland and Slovakia. Marketing i Rynek, nr 9, 47-57.

Davis, F. (1992). Fashion, culture, identity. Chicago: University of Chicago Press.

Doległo, S. (2018). Patriotyzm konfekcyjny, czyli jak kochać ojczyznę, mieszkając w globalnej wiosce. Media Biznes Kultura, (1(4), 83-94.

Fashion Revolution (2020). A survey of EU consumer attitudes to sustainability and supply chain transparency in the fashion industry. Consumer survey report. Ashbourne: Fashion Revolution.

Figiel, A. (2004). Etnocentryzm konsumencki. Produkty krajowe czy zagraniczne. Warszawa: PWN.

Good, L.K. I Huddleston, P. (1995). Ethnocentrism of Polish and Russian consumers: Are feelings and iIntentions related?. International Marketing Review, 12(5), 35-48.

Górski, J. i Metrycki, M. (2018). Etnocentryzm konsumencki na przykładzie decyzji zakupowych odzieży wśród studentów Uniwersytetu Warszawskiego. Marketing i Rynek, nr 8, s. 67-84.

Hamzaoui, L. i Merunka, D. (2006). The impact of country of design and country of manufacture on consumer perceptions of bi-national products’ quality: an empirical model based on the concept of fit. Journal of Consumer Marketing, DOI: 10.1108/07363760610663303.

Herodowicz, T., Konecka-Szydłowska, B., Churski, P. i Perdał, R. (2021). Political divisions and socio-economic disparities in Poland: A geographical approach. Sustainability, 13, 13604. DOI: 10.3390/su132413604.

Kall, J., Perchla-Włosik, A., Raciniewska, A. i Sempruch-Krzemińska, K. (2018). Marka modowa. Jak zrozumieć konsumenta mody i stworzyć markę szytą na miarę?. Warszawa: PWE.

Klekot, E. (2021). Etnodizajn a ludowość w polskim wzornictwie. Artium Quaestiones, nr 21(32), 229-250, DOI: 10.14746/aq.2021.32.9.

Koszewska, M. (2013). A typology of Polish consumers and their behaviours in the market for sustainable textiles and clothing. International Journal of Consumer Studies, nr 5 (37), 507-521. DOI: 10.1111/ijcs.12031.

Kulikowska, K. i Obracht-Prondzyński, C. (red.) (2016). Kulturowe analizy patriotyzmu. Gdańsk: WN Katedra.

Leszniewski, T. (2007). Moda i tożsamość – dylematy współczesnego człowieka w świecie konsumpcji. W: T. Szlendak i K. Pietrowicz (red.). Rozkoszna zaraza. O rządach mody i kulturze konsumpcji. Wrocław: Wyd. UW, 49-61.

Łoziński, Ł. (2016). Patriotyczny marketing i design. Przykład marek odzieżowych Próchnik i Red Is Bad. Prace Etnograficzne, 44(4), 307-326.

Mróz-Gorgoń, B. i Perchla-Włosik, A. (2016). Symbolika narodowa odzieży jako manifestacja wartości patriotycznych – case study patriotycznych marek odzieżowych. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 458, 66-76.

Napiórkowski, M. (2019). Turbopatriotyzm. Wołowiec: Czarne.

Oleksyn-Wajda, A. (2019). Rynek mody w Polsce. Wyzwania. Warszawa: KPMG.

Olszewska, B. (2014). Śladami polskiego etnodizajnu. W: M. Flinik Huryn, A. Demska, M. F. Woźniak (red.), Etnodizajn wczoraj i dziś: inspiracje czy naśladownictwo. Bydgoszcz: Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego.

Orszulak-Dudkowska, K. (2013). Etnodesign – tradycja i teraźniejszość. Próba współczesnego komentarza. W: D. Kasprzyk (red.), Nie tylko o wsi... Szkice humanistyczne dedykowane Profesor Marii Wieruszewskiej-Adamczyk. Łódź: Wyd. UŁ, 373-392.

Orzeł, Z. (2018). Elementy dziedzictwa niematerialnego na ubraniach i gadżetach – pomysłowa forma promocji czy zagrożenie?. Perspektywy Kultury, 20(1), 39-62.

Romanowski, R. (2013). Znaczenie etnocentryzmu konsumenckiego w tworzeniu gospodarczego kapitału społecznego w Polsce. Handel Wewnętrzny, nr 1 (3), 67-73.

Sempruch, K. (2010). Marka w kształtowaniu zachowań nabywczych konsumentek odzieży segmentu fast fashion. Rozprawa doktorska. Poznań: UE.

Sempruch-Krzemińska, K., Kall, J., Perchla-Włosik, A. i Raciniewska, A. (2016). Zakupy odzieżowe — kupowanie ubrań czy wizerunku?. Marketing i Rynek, nr 6, 21-30.

Shimp, T. A. i Sharma, S. (1987). Consumer ethnocentrism: Construction and validation of the CETSCALE. Journal of Marketing Research. nr 3 (24), 280-289.

Słomska-Nowak, J. (2014). Etnodizajn – projektowanie inspirowane ludowością. W: M. Flinik Huryn, A. Demska, M. F. Woźniak (red.), Etnodizajn wczoraj i dziś: inspiracje czy naśladownictwo. Bydgoszcz: Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego.

Stępień, B. i Młody M. (2018). Przesłanki rozwoju reshoringu i nearshoringu w Polsce – punkt widzenia przedsiębiorstw i konsumentów branży odzieżowo-obuwniczej. Przedsiebiorczość i Zarządzanie, nr 2 (19), cz. 1, 81-95.

Szabuniewicz, J. i Majkut R., Etnocentryzm konsumencki wśród polskich konsumentów w dobie pandemii koronawirusa (COVID-19). Przegląd Organizacji. nr 12(983), 38-47, DOI: 10.33141/po.2021.12.05.

Szromnik, A. i Wolanin-Jarosz, E. (2013). Diagnoza poziomu etnocentryzmu konsumenckiego Polaków z wykorzystaniem metody CETSCALE. Konsumpcja i Rozwój, 1 (4), 98-111.

Szwed, M. (2018). Etnocentryzm konsumencki przedstawicieli pokoleń X, Y i Z w Polsce. W: Z.A. Nowak i B. Glinka (red.). Procesy zarządzania w globalizującej się gospodarce. Warszawa: Wyd. UW, 47-62.

Turko, A. (2020). Dyskurs ideologiczny w polskiej odzieży patriotycznej. W: M. Grech, K. Lachowska, K. Olender i A. Siemes (red.), Badanie komunikacji / projektowanie komunikacji. T. 3. Wrocław: UW i Libron, 243-272.

Żuchowska-Zimnal, G. (2019). Ponowoczesne szaty kultury. Ubiór jako narzędzie konstruowania i komunikowania tożsamości jednostkowej. Kraków: WUJ.

Diversity of Ethnocentric Attitudes among Polish Consumers of Fashion

Abstract

Author Biographies

References