Sensual Krupówki
A Sensory Analysis of the Soundscape and Smellscape of the Most Famous Street in Podhale Region
Abstract
This article and the research required for its creation serve a purpose to present the current cultural soundscape and smellscape of Krupówki Street in Zakopane, as well as to answer the question – how does the audio-sphere and smell-sphere which is experienced perceptually on this promenade influence the perception and interpretation of Krupówki by its inhabitants and tourists. While conducting this research the method of multisensory participating observation was applied combined with active listening, measurement of decibels, recording of sound, and perceptual recognition of smells. To complement this field research a survey was conducted among 50 informants. Based on the outcome, innovative sensory maps of sounds and smells of the most popular street in Podhale were created. It was also possible to analyze the ambivalent attitude of both inhabitants and tourists towards this street. To generalize the conclusions, one may state that the congruence of sounds and smells translates into high rating of this destination among tourists, and plainly put the sensory experience of this space constitutes the genius loci of Krupówki. On the other hand, the commercialized space of Krupówki is judged negatively by its permanent inhabitants, who are predisposed by the progressing gentrification of the center of Zakopane.
References
Bobak Ł.(2023). Zakopane. Romskie kapele z Krupówek coraz większym problemem dla mieszkańców. Grają ładnie, ale za dużo i za głośno. I bez pozwoleń, Gazeta Krakowska, z dn. 23.02. Pozyskano z: https://gazetakrakowska.pl/zakopane-romskie-kapele-z-krupowek-coraz-wiekszym-problemem-dla-mieszkancow-graja-ladnie-ale-za-duzo-i-za-glosno-i-bez-pozwolen/ar/c1-17316469 (dostęp: 13.06.2023).
Bobak Ł. (2015). Zakopane. Chcą ciszy na Krupówkach. Gazeta Krakowska, z dn. 4.09. Pozyskano z: https://zakopane.naszemiasto.pl/zakopane-chca-ciszy-na-krupowkach/ar/c8-3499159, (dostęp: 6.06.2023).
Czerniawska E., Czerniawska-Far J.M., (2007). Psychologia węchu i pamięci węchowej, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie i Preofesjonalne.
Fratczak N., (2023). Petrodutki, Polityka, nr 34(3427) z dn. 16-22.08., 18-20.
Gradowski M., (2024). R. Murray Schafer – pan od przyrody?, Glissando. Magazyn o muzyce współczesnej, nr 2, 58-61.
Lupa A., (2021). Zakopane. Totalny lockdown na Krupówkach. Gazeta Krakowska z dn. 25.03. Pozyskano z: https://gazetakrakowska.pl/zakopane-totalny-lockdown-na-krupowkach-zamkniete-sklepy-stragany-i-knajpy-tylko-kilku-spacerowiczow-2503/ar/c3-15507631 (dostęp: 21.08.2023).
Mania K., Szymusiak H., (2012). Między aromomarketuingiem a neuromarketingiem: zapach i jego wpływ na emocje konsumenta. Zeszyty Naukowe, nr 244, 145-166.
Matusiak T., (2023). Mały Dubaj pod Giewontem. Pozyskano z: https://wiadomosci.onet.pl/krakow/maly-dubaj-pod-giewontem-jak-arabowie-pokochali-zakopane-z-wzajemnoscia/273324q (dostęp: 11.07.2023).
Pinkwart M., Długołęcka-Pinkwart Ł., (2003). Zakopane. Przewodnik historyczny, Bielsko-Biła: Wydawnictwo Pascal.
Raport o stanie miasta Zakopane za 2021 r. Pozyskano z: https://www.zakopane.pl/assets/zakopane25/media/files/7655c946-cc92-4b3a-a361-f8a963f611be/zakopane-pl-raport-www.pdf (dostęp: 15.07.2023).
Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 1 października 2012 w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz.U. z 2012 r., poz. 1109).
Schafer R.M., (1977). The Soundscape: Our Sonic Environment and the Tuning of the World, Rochester: Destiny Books.
Sochacki Ł., (2022). Krajobraz dźwiękowy Zawoi. Wstęp do badań audiosfery Babiej Góry i okolicy, W: K. Słabosz-Palacz (red.), Babia Góra. Na styku kultur, Kraków-Zawoja: Wydawnictwo BCK im. dr U. Janickiej-Krzywdy w Zawoi, s. 151-170.
Sochacki Ł., (2021). Usłyszane dziedzictwo. Szkic z dźwiękowej etnografii, W: A. Niedźwiedź, I. Okręglicka (red.), Niematerialne dziedzictwo kulturowe w teorii i praktyce, Kraków: Wydawnictwo Księgarnia Akademicka.
Stanisz A., (2017). Field recording jako metoda etnografii poprzez dźwięk. Przegląd Kulturoznawczy, nr 1, 1-19.
TOPR 2021. Zestawienie statystyczne działań TOPR w ramach Ratownictwa Górskiego za okres 1 lipca – 30 września. Pozyskano z: https://test.topr.pl/wp-content/uploads/2022/09/Lato_2021.pdf (dostęp: 10.08.2023).
TOPR 2022. Zestawienie statystyczne działań TOPR w ramach Ratownictwa Górskiego za okres 1 lipca – 30 września. Pozyskano z: file:///C:/Users/Dom/Downloads/Lato-2022.pdf, (dostęp: 10.08.2022).
Uchwała Nr XII/183/2015 Rady Miasta Zakopane z dnia 3 września 2015 r. w sprawie utworzenia parku kulturowego pod nazwą „Park Kulturowy obszaru ulicy Krupówki", Pozyskano z: http://pkk.zakopane.eu/assets_files/content/10/my.esc.pliki/plik/Uchwa_a_PK_3_wrze_nia.pdf, (dostęp: 6.06.2023).
Wesołowski P., (2023). Wpływ turystyki na banalizację i komercjalizację dziedzictwa na przykładzie folkloru Podhala, praca mgr, promotor K. Ceklarz, PPUZ w Nowym Targu, mps, Nowy Targ.
Strony internetowe:
https://bip.zakopane.eu/zakopianskie-centrum-kultury-oglasza-przetarg-na-oddanie-w-dzierzawe-stoisk-regionalnych-przy-ul-krupowki-do-sprzedazy-serow-i-innych-produktow-mlecznych (dostęp: 9.08.2023).
http://www.krupowki.biz/zakopane.html#sztuka (dostęp: 10.08.2023).
https://www.polskawliczbach.pl/Zakopane (dostęp: 15.09.2023).
https://tpn.pl/zwiedzaj/turystyka/statystyka (dostęp: 12.06.2023).
Copyright (c) 2024 Perspectives on Culture
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym.
Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.