Poland and Poles in the Political Thought of Jan Ludwik Popławski in Relation to Michał Bobrzyński’s Critique of Poland
Abstract
The aim of this article is to compare the criticism of Poland and Poles in the thought of the early National Democracy (on the example of J.L. Popławski) and the Krakow school (on the example of M. Bobrzyński). The research problem is an attempt to answer the question about Poland in the context of Europe: according to which patterns should Polish political culture be evaluated, since both thinkers agree that the patterns of Polish political culture are different from European ones and generate a faulty status quo? The basic method is the analysis of source texts and their interpretation by later authors. Bobrzyński’s starting point is Europe, while Popławski’s is Poland. The difference in perspective generates two different projects for building a modern Polish society. The main conclusion of the analysis is the thesis about the internal character of criticism of Poland and Poles in the thought of J.L. Popławski. He formulates a thesis about the “backwardness” of Poland, and thus the need for “modernization,” i.e. the modernization of Polish patriotism but the starting point of analysis is Polish political culture. The article shows the differences in the placement of “economic virtues” in the catalog of human and civil duties. It’s describes the grassroots, “power of the commons” (gminowładcze) conditions of effective political power in Poland and postulates bridging of the social gap between the intellectual elite (“lordly civilization”) and the rest of society (“civilization of commons”). The article may prompt a reflection on contemporary modernization changes taking place in Polish society; on one hand side, it suggests the need for civilization change, on the other hand side, it shows the limits of it.
References
Adamus, J. (1958). Polska teoria rodowa. Łódź: Zakład Naukowy im. Ossolińskich.
Balicki, Z. (1909). Zasady wychowania narodowego. Warszawa: Druk E. Nicza i S-ki.
Bobrzyński, M. (1986). Dzieje Polski w zarysie, oprac. A.F. Grabski i M.H. Serejski. Warszawa: PIW.
Bończa-Tomaszewski, N. (2001). Demokratyczna geneza nacjonalizmu. Intelektualne korzenie ruchu narodowo-demokratycznego. Warszawa: S.K. Fronda.
Dmowski, R. (1996). Myśli nowoczesnego Polaka. Wrocław: Nortom.
Kaute, W. (1993). Synteza dziejów Polski Michała Bobrzyńskiego. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Kaute, W. (2004). Filozofia liberalizmu. Główne idee i ich konsekwencje w świecie współczesnym. W E. Olszewski i Z. Tymoszczuk (red.), Idelogia, doktryny i ruchy polityczne współczesnego liberalizmu. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Kizwalter, T. (1999). O nowoczesności narodu. Przypadek Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper.
Kulak, T. (1989). Jan Ludwik Popławski.1854–1908. Biografia polityczna, vol. II. Wrocław: Ossolineum.
Lelewel, J. (1855). Uwagi nad dziejami Polski i ludu jej. W tegoż, Polska i dzieje rzeczy jej rozpatrywane przez Joachima Lelewela, t. III. Poznań: Nakładem J.K. Żupańskiego.
Lichański, S. (1938). Jan Ludwik Popławski jako krytyk literacki. Ateneum, nr 4–6.
Maj, E. (1987). O niektórych problemach ideologii narodowej Jana Ludwika Popławskiego. Kultura i Społeczeństwo, nr 1, r. XXXI.
Maj, E. (2008). Obraz Polski i Polaków w twórczości literackiej Romana Dmowskiego. Uwagi wstępne. W T. Sikorski i A. Wątor (red.), Narodowa demokracja XIX i XX wieku. Ludzie – koncepcje – działalność. Szczecin.
Popławski, J.L. (1998a). Demokratyzacja zasad. W tegoż, Wybór pism, wybór, wstęp i opracowanie T. Kulak. Wrocław: Nortom.
Popławski, J.L. (1998b). Interesy ludu i polityka narodowa. W tegoż, Wybór pism, wybór, wstęp i opracowanie T. Kulak. Wrocław: Nortom.
Popławski, J.L. (1891). Nałóg kastowy. Głos, nr 43.
Popławski, J.L. (1910a). Rzut oka na sprawy polskie w ubiegłym dziesięcioleciu. W tegoż, Pisma polityczne, t. 2. Kraków–Warszawa: druk W.L. Anczyca i Spółki.
Popławski, J.L. (1910b). Polityka autonomiczna Austrii. W tegoż, Pisma polityczne, t. 2. Kraków–Warszawa: druk W.L. Anczyca i Spółki.
Popławski, J.L. (1910c). Nasza sprawa. W tegoż, Pisma polityczne, t. 1, z przedmową Z. Wasilewskiego. Kraków–Warszawa: druk W.L. Anczyca i Spółki.
Popławski, J.L. (1910d). Obniżenie ideałów. W tegoż, Pisma polityczne, t. 1. Kraków–Warszawa: druk W.L. Anczyca i Spółki.
Popławski, J.L. (1910e). Jubileusz pruski. W tegoż, Pisma polityczne, t. 1. Kraków–Warszawa: druk W.L. Anczyca i Spółki.
Popławski, J.L. (1910f). Wielkie i małe idee. W tegoż, Pisma polityczne, t. 1. Kraków–Warszawa: druk W.L. Anczyca i Spółki.
Popławski, J.L. (1910g). Szkodliwe mrzonki. W tegoż, Pisma polityczne, t. 1. Kraków–Warszawa: druk W.L. Anczyca i Spółki.
Popławski, J.L. (1910h.). Sprawa uwłaszczenia włościan w Królestwie. W tegoż, Pisma polityczne, t. 1. Kraków–Warszawa: druk W.L. Anczyca i Spółki.
Popławski, J.L. (1910i). Nasz demokratyzm. W tegoż, Pisma polityczne, t. I. Kraków–Warszawa: druk W.L. Anczyca i Spółki.
W.B. [Popławski, J.L.] (1900). Historia i polityka. Przegląd Wszechpolski, nr 7.
Nieborowski, J. [Popławski, J.L.] (1886). Na widnokręgu. Prawda, nr 32.
Smith, A. (2008a). Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów, t. 1, przekł. S. Wolff, O. Einfeld. Warszawa: PIW.
Smith, A. (2008b). Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów, t. 2, przekł. A. Prejbisz. Warszawa: PIW.
Sobieski, W. (1963). Optymizm i pesymizm w historiografii polskiej. W Historycy o historii. Od A. Naruszewicza do S. Kętrzyńskiego 1775–1918, zebrał i wstępem opatrzył M.H. Serejski. Warszawa: PWN.
Świercz, P. (2019). Between Realism and Nominalism. Gombrowicz and the Debate on Polish and European Archetypes of Political Culture. Horyzonty Polityki, t. 10, nr 33.
Walicki, A. (2000). Polskie zmagania z wolnością. Widziane z boku. Kraków: Universitas.
Copyright (c) 2021 Jesuit University Ignatianum in Krakow
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym.
Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.
