Champollion, kamień z Rosetty i refleksja na ich temat na światowych znaczkach pocztowych

DOI: https://doi.org/10.35765/pk.2022.3702.07
Słowa kluczowe: egiptologia, egiptomania, kamień z Rosetty, znaczek pocztowy, filatelistyka

Abstrakt

W roku 2022 przypada dwusetna rocznica wielkiego odkrycia, jakim było odczytanie egipskich hieroglifów przez francuskiego badacza Jeana-François Champolliona. Jego propozycja przyniosła głośny odzew wśród współczesnych mu naukowców, ale wzbudziła także żywe zainteresowanie opinii publicznej, już wcześniej ogarniętej falą egiptomanii. I chociaż badacze dyskutowali nad odczytaniem hieroglifów przez kolejne 70 lat, dopóki oficjalnie nie uznano poprawności systemu Champolliona, szerokie grono amatorów z radością powitało nowy rozdział w kontaktach kultury starożytnego Egiptu i nowoczesnego świata. To wyjątkowe zainteresowanie znalazło nieoczekiwany wyraz, kiedy badacz i zabytek zaczęli się pojawiać na nowym wynalazku, jakim był znaczek pocztowy. W tekście przedstawiono postać Champolliona, słynny kamień oraz krótką historię znaczka pocztowego, by następnie zaprezentować zestaw walorów wyemitowanych przez różne państwa świata, co dowodzi ciągle żywego zainteresowania starożytnym Egiptem we współczesnej kulturze masowej.

Biogram autora

Joanna Dębowska-Ludwin , Uniwersytet Jagielloński

Specjalizuje się w tematyce związanej z egipskim obrządkiem pogrzebowym w okresie pre- i wczesnodynastycznym. Wieloletni członek Polskiej Ekspedycji Archeologicznej do Wschodniej Delty Nilu, w ramach której nadzoruje prace na cmentarzysku w Tell el-Farcha. Autorka ok. 50 prac naukowych z zakresu archeologii Egiptu i Lewantu. Zainteresowania badawcze koncentruje wokół kwestii związanych z wczesnym egipskim obrządkiem pogrzebowym, rozwojem architektury ceglanej i wczesnymi kontaktami egipsko-lewantyńskimi, a także percepcją starożytnej kultury Bliskiego Wschodu we współczesności i dydaktyką archeologii.

Bibliografia

Andrews, C. (1998). The Rosetta Stone. London: British Museum Press.

Champollion, J.-F. (1822). Lettre à M. Dacier, relative à l’alphabet des hieroglyphs phonétiques. Paris: Firmin Didot.

Champollion, J.-F. (1823–1825). Panthéon égyptien: Collection des personages mythologiques de l’ancienne Égypte. Paris: Firmin Didot.

Champollion, J.-F. (1824). Précis du système hiéroglyphique des anciens Égyptiens. Paris: Treuttel & Würtz.

Champollion, J.-F. (1835–1845). Monuments de l’Égypte et de la Nubie d’après les dessins executes sur les lieux sous la direction de Champollion le jeune et les descriptions autographes qu’il a laissées, ed. J.-J. Champollion-Figeac, vols. 1–4. Paris: Firmin Didot.

Champollion, J.-F. (1836). Grammaire égyptienne, ou Principes généraux de la langue sacrée égyptienne appliqué à la representation de la langue parlée, ed. J.-J. Champollion-Figeac. Paris: Firmin Didot.

Champollion, J.-F. (1841–1843). Dictionnaire égyptien en écriture hiéroglyphique, ed. J.-J. Champollion-Figeac. Paris: Firmin Didot.

Champollion, J.-F. (1984). Lettres à son frère 1804-1818. Présentée par Pierre Vaillant. Paris: L’Asiatèque.

Champollion, J.-F. (2019). My journey to Egypt. London: Gibson Square.

Champollion, J.-F. I Champollion J.-J. (2021). L' Aventure du déchiffrement des hieroglyphs; correspondence (correspondance choisie et annotée par Karine Madrigal). Paris: Belles Lettres.

Date, S.V. (2008). The Rosetta Stone Method. W: J.M. Keith (red.), Bioinformatics. Methods in Molecular Biology™, vol 453. Humana Press. DOI: 10.1007/978-1-60327-429-6_7

Edwards, C. i Milner, C. (2003). Egypt demands return of the Rosetta Stone. The Telegraph (20.07.2003). https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/africaandindianocean/egypt/1436606/Egypt-demands-return-of-the-Rosetta-Stone.html (dostęp 30.03.2022).

Goszczyński, W. (1990). Filatelistyka współczesna. Warszawa: Wydawnictwo Libra.

Hampel, T. (red.), (1993): Encyklopedia Filatelistyki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Harford, T. (2019). The Penny Post revolutionary who transformed how we send letters. https://www.bbc.com/news/business-48844278 (dostęp 30.03.2022).

Lawrence, K. (1997). Before the Penny Black (First Series). https://norbyhus.dk/btpb.html (dostęp 30.03.2022)

Leclant, J. (1999). Allocution d’ouverture. W: D. Valbelle i J. Leclant (red.), Le Decret de Memphis. Paris: De Boccard, 5-9.

Majewska, A. (1974). Życie i działalność naukowa Jean Françoisa Champolliona. Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie, nr XVIII, 395-400.

Meyerson, D. (2015). Tajemnica hieroglifów. Champollion, Napoleon i odczytanie Kamienia z Rosetty. Warszawa: Prószyński i S-ka.

Robinson, A. (2016). Szyfr Egiptu. Jean-François Champollion i hieroglify. Warszawa: Prószyński i S-ka.

Rogacki, T. (2008). Ekspedycja egipska 1798-1801. Zabrze: Inforteditions.

Slemrod, J. (2008). Why is Elvis on Burkina Faso Postage Stamps? Cross-Country Evidence on the Commercialization of State Sovereignty. Journal of Empirical Legal Studies 5(4), 683–712.

Solé, R. (2001). Uczeni Bonapartego. Warszawa: Dialog.

Strathern, P. (2009). Napoleon w Egipcie. „Największa sława”. Poznań: Rebis.

Schmandt-Besserat, D. (2007). Jak powstało pismo. Warszawa: Wydawnictwo Agade.

Śliwa, J. (1996). »Ostatni Czwartak« contra Champollion. J. Ręczyńskiego próba „odczytania” kamienia z Rosetty. W: M. Salamon i Z. Kapera (red.), Studia Classica et Byzantina Alexandro Krawczuk Oblata. Kraków: Instytut Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego, 225-236.

Śliwa, J. (2020). Józef Sękowski’s Journey to Egypt and Nubia, 1821. W: K. Myśliwiec i A. Ryś (red.), Crossing time and space: to commemorate Hanna Szymańska. Warszawa: IKŚiO PAN; Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 181-188.

Triulzi, F. (2021). Radiomics analysis of MR neonatal brain: will it be the Rosetta stone for predicting the poor psychomotor outcome in preterm newborns? Eur Radiol nr 31, 6145–6146. DOI: 10.1007/s00330-021-07973-z

Valbelle, D. i Leclant, J. (red.), (1999). Le Decret de Memphis. Paris: De Boccard.

Veitia, R.A. (2002). Rosetta Stone proteins: "chance and necessity"? Genome Biol 3, interactions1001.1. DOI: 10.1186/gb-2002-3-2-interactions1001

Young, T. (1819). Egypt. W Encyclopædia Britannica, supplement vol. 4 part 1. Edinburgh: Chambers, 86-197.

Perspektywy Kultury tom 37
Opublikowane
2022-05-25
Jak cytować
[1]
Dębowska-Ludwin, J. 2022. Champollion, kamień z Rosetty i refleksja na ich temat na światowych znaczkach pocztowych. Perspektywy Kultury. 37, 2 (maj 2022), 69-88. DOI:https://doi.org/10.35765/pk.2022.3702.07.
Numer
Tom 37 Nr 2 (2022): Starożytny Bliski Wschód i jego recepcja w kulturze współczesnej
Dział
Starożytny Bliski Wschód i jego recepcja w kulturze współczesnej

Copyright (c) 2022 Perspektywy Kultury

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:

  1. utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
  2. zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
  3. rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
  4. wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
  5. rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
  6. publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym. 

Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.