Perspectives on Cultural Anthropology
Between Ontology and Metaphysics
Abstract
The essay is an attempt to create a brief characteristic of the scientific field of cultural anthropology. It presents a synthetic automodel (Łotman’s) of the discipline – its main paradigms, subjects and discourses. It also compares anthropology and Polish cultural studies in the context of metaphysical and ontological perspectives of humanistic research.
References
Abriszewski, K. (2010). Wstęp. W: B. Latour, Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie do teorii aktora-sieci. Przeł. A. Derra, K. Abriszewski i in. Kraków: Universitas.
Kowalewski, J. i Piasek, W. (red.). (2009). Antropologizowanie humanistyki. Zjawisko – procesy – perspektywy. Olsztyn: Instytut Filozofii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
Archer, M. (2019). Kultura i sprawczość. Miejsce kultury w teorii społecznej. Przeł. P. Tomanek. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
Augé, M. (2010). Nie-miejsca. Wprowadzenie do antropologii hipernowoczesności. Przeł. R. Chymkowski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Benedict, R. (1999). Wzory kultury. Przeł. J. Prokopiuk. Warszawa: MUZA SA.
Buchowski, M. (2012). Etnologia polska: historie i powinowactwa. Poznań: Wydawnictwo Nauka i Innowacje.
Buchowski, M. (2017). Antropologia kultury a antropologia kulturowa. Kilka refleksji na marginesie książki Grzegorza Godlewskiego. Filo-Sofija, nr 36.
Buchowski, M. i Burszta, W.J. (1993). Antropologia kognitywna: charakterystyka orientacji. W: M. Buchowski (red.), Amerykańska antropologia kognitywna: poznanie, język, klasyfikacja i kultura. Warszawa: Instytut Kultury.
Buchowski, M. i Kempny, M. (1999). Czy istnieje antropologia postmodernistyczna? W: M. Buchowski (red.), Amerykańska antropologia postmodernistyczna. Warszawa: Instytut Kultury.
Buliński, T. i Kairski, M. (2011). Wiedza terenowa w antropologii. W poszukiwaniu nowego wymiaru badań terenowych. W: T. Buliński i M. Kairski (red.), Teren w antropologii. Praktyka badawcza we współczesnej antropologii kulturowej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Burszta W.J. (1997). Antropologia kultury. Tematy, teorie, interpretacje. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Carrithers, M. (1992). Dlaczego ludzie mają kultury. Uzasadnienie antropologii i różnorodności społecznej. Przeł. A. Tanalska-Dulęba. Warszawa: PIW.
Clifford, J. (2000). Kłopoty z kulturą. Dwudziestowieczna etnografia, literatura i sztuka. Warszawa: KR.
Foucault, M. (1977). Archeologia wiedzy. Przeł. A. Siemek. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Foucault, M. (2005). Słowa i rzeczy. Archeologia nauk humanistycznych. Tom 2. Przeł. T. Komendant. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
Geertz, C. (2000). Dzieło i życie. Antropolog jako autor. Przeł. E. Dżurak i S. Sikora. Warszawa: KR.
Geertz, C. (2005). Interpretacja kultur. Wybrane eseje. Przeł. M.M. Piechczek. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Gomóła, A. (2007). Od antropologii do antropologii literatury. W: E. Kosowska, A. Gomóła i E. Jaworski (red.), Antropologia kultury – antropologia literatury. Na tropach koligacji. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 142–158.
Gomóła, A. (2009). Tradycja, dziedzictwo, dorobek – rekonesans terminologiczny. W: J. Adamowski i J. Styk (red.), Tradycja dla współczesności. Ciągłość i zmiana. Tom 1: Tradycja: wartości i przemiany. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Hastrup, K. (2008). Droga do antropologii. Miedzy doświadczeniem a teorią. Przeł. E. Klekot. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Hobsbawm, E. (2008).Wprowadzenie. Wynajdywanie tradycji. W: T.O. Ranger i E. Hobsbawm (red.), Tradycja wynaleziona. Przeł. M. Godyń, F. Godyń. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Kempny, M. (1994). Antropologia bez dogmatów – teoria społeczna bez iluzji. Warszawa: Instytut Filozofii i Socjologii PAN.
Kosowska, E. (2003). Antropologia literatury: teksty, konteksty, interpretacje. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Kroeber, A.L. (2003). Istota kultury. Przeł. P. Sztompka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kuper, A. (2005). Kultura. Model antropologiczny. Przeł. I. Kołbon. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Latour, B. (2010). Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie do teorii aktora-sieci. Przeł. A. Derra, K. Abriszewski i in. Kraków: Universitas.
Latour, B. (2011). Nigdy nie byliśmy nowocześni. Studium z antropologii symetrycznej. Przeł. M. Gdula. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Lévi-Strauss, C. (1993). Spojrzenie z oddali. Przeł. W. Grajewski i in. Warszawa: PIW.
Lévi-Strauss, C. (1994). Opowieść o Rysiu. Przeł. E. Bekier. Łódź: Opus.
Lévi-Strauss, C. (2000). Antropologia strukturalna. Przeł. K. Pomian. Warszawa: KR.
Linton, R. (1975). Kulturowe podstawy osobowości. Przeł. A. Jasińska-Kania. Warszawa: PIW.
Łotman, J. (2017). Kultura – historia – literatura. Przeł. B. Żyłko. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Malinowski, B. (1967). Argonauci Zachodniego Pacyfiku. Relacje o poczynaniach i przygodach krajowców z Nowej Gwinei. Przeł. B. Olszewska-Dyoniziak, S. Szynkiewicz. Warszawa: PWN.
Mauss, M. (1973). Socjologia i antropologia. Przeł. M. Król, K. Pomian, J. Szacki. Warszawa: PWN.
Mencwel, A. (2013). Kulturologia polska XX wieku. W: G. Godlewski, A. Kołakowski, P. Majewski. A. Mencwel, P. Rodak i M. Szpakowska (red.), Kulturologia polska XX wieku. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Nowicka, E. (1997). Świat człowieka – świat kultury. Systematyczny wykład problemów antropologii kulturowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Olszewska-Dyoniziak, B. (1991). Człowiek – kultura – osobowość. Wstęp do klasycznej antropologii kultury. Kraków: Towarzystwo Wydawców i Autorów Prac Naukowych „Universitas”.
Olszewska-Dyoniziak, B. (1996). Zarys antropologii kultury. Kraków: Uniwersytet Jagielloński.
Olszewska-Dyoniziak, B. (2000). Zarys antropologii kulturowej. Wyd. II. Zielona Góra: Zachodnie Centrum Organizacji.
Pacukiewicz, M. (2021). Krajobrazy kontekstu. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Paluch, A.K. (1990). Mistrzowie antropologii społecznej. Warszawa: PWN. Pietraszko, S. (1973). Uniwersyteckie studia kulturoznawcze. Warszawa: Centralny Ośrodek Metodyki Upowszechniania Kultury.
Pietraszko, S. (1982). O przedmiocie teorii kultury. W: S. Pietraszko (red.), Przedmiot i funkcje teorii kultury. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Pisarek, A. (2019). Claude Lévi-Strauss – szaman między światami. W: A. Grzegorczyk, A. Kaczmarek i K. Machtyl (red.), Claude Lévi-Strauss: struktura i nieoswojone. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Pisarek, A. (2020). Negotiating a human: Viveiros de Castro – Descola – Turner. Etnografia. Praktyki, Teorie, Doświadczenia, nr 6.
Rabinow, P., Marcus, G.E., Faubion, J.D. i Rees, T. (2008). Designs for an Anthropology of the Contemporary. Durham & London: Duke University Press.
Sahlins, M. (2002). Waiting for Foucault, Still. Chicago: Prickly Paradigm Press.
Sahlins, M. (2006). Wyspy historii. Przeł. I. Kołbon. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Staszczak, Z. (red.). (1987). Słownik etnologiczny. Terminy ogólne. Warszawa– Poznań: PWN.
Szacki, J. (2011). Tradycja. Wyd. II rozszerzone. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Tarkowska, E. (1992). Współczesna socjologia polska wobec antropologii kulturowej, czyli perspektywy i ograniczenia antropologii Polski współczesnej. W: E. Tarkowska (red.), Socjologia a antropologia. Stanowiska i kontrowersje. Wrocław: Wiedza o kulturze.
Tylor, E.B. (1997). Antropologja. Wstęp do badań człowieka i cywilizacji. Przeł. A. Bąkowska. Cieszyn: Pro Filia [reprint].
Wagner, R. (2003). Wynalezienie kultury. Przeł. A. Malewska-Szałygin. W: M. Kempny i E. Nowicka (red.), Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Waligórski, A. (1973). Antropologiczna koncepcja człowieka. Warszawa: PWN. Wolska, D. (2012). Odzyskać doświadczenie. Sporny temat humanistyki współczesnej. Kraków: Universitas.
Copyright (c) 2023 Jesuit University Ignatianum in Krakow
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym.
Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.
