Sympathy in the Works of Maria Konopnicka – a Category Originating in the Gospel or an Example of a Secularised Attitude to Social Relations

DOI: https://doi.org/10.35765/pk.2022.3904.18
Keywords: Gospel, Maria Konopnicka, secularization, literature, somatic sympathy, sympathy

Abstract

The year 2022 has been declared the Year of Maria Konopnicka by the Sejm of the Republic of Poland. The celebration of the 180th anniversary of her birth should be an occasion to reread her rich legacy and to look at various aspects of her life. The unique nature of Konopnicka’s work, as well as reductionist attempts to approach her biography, led the authors of this study to find a bridge connecting her life and work with the Gospel message from which she drew inspiration in the category of somatic sympathy. The philosophical category of somatic sympathy (symphysis) has been adopted on theological grounds, and its depth and universal character make it also transferable to literary studies, such as somatopoetics. This article proves that the category of somatic sympathy can be fully understood through the person and work of Jesus of Nazareth, and that it is one of the characteristics of Maria Konopnicka’s literary works.

Author Biographies

Beata K. Obsulewicz, The John Paul II Catholic University of Lublin

Historian of the literature of Positivism and Young Poland, head of Department Literature of Positivism and Young Poland in Faculty of Humanities, Catholic University of Lublin, head of the project Critical edition of all writings of B. Prus. Author of the dissertation Sensibility. Writers of the period of Positivism on philanthropy and charity (Lublin 2008) and other works devoted to Polish literature in the years 1863–1914. Research interests: artistic culture of the second half of the 19th century and the first half of the 20th century, religious and ancient inspirations in culture, literature and social life. Also works for the Polish community and Poles outside the Republic of Poland.

Rafał J. Pastwa, The John Paul II Catholic University of Lublin

Journalist, media expert, editor-in-chief of Gość Lubelski, researcher and lecturer at the Institute of Journalism and Management at the Faculty of Social Sciences of the John Paul II Catholic University of Lublin. He is a member of the Polish Society of Social Communication; Bioethics Committee at the Regional Medical Chamber in Lublin; Interdisciplinary Team for Counteracting Domestic Violence; and the “Agape” Catholic Association for Aid to the Needy. Winner of the “Angelus lubelski” award in the field of media culture for 2016. He conducts research in the field of media science, focusing, inter alia, on the mediatization of religion, problems of modern journalism, the relationships between the media, culture, environmental protection and the phenomenon of communication. Involved in activities for the Polish community and Poles abroad.

References

Acampora, R.R. (2006). Corporal Compassion: Animal Ethics and Philosophy of Body. Pittsburgh: University of Pittsburgh Press.

Acampora, R.R. (2012). Toward a Properly Post-Humanist Ethos of Somatic Sympathy. In: G.R. Smulewicz-Zucker (ed.), Strangers to Nature. Animal Lives and Human Ethics. Lanham–Boulder–New York–Toronto–Plymouth, UK: Lexington Books, 235–247.

Acampora, R.R. (2013). O cielesnym współodczuwaniu. Etyka wykraczająca poza ramy gatunku a fenomenologia ciała. Trans. D. Chabrajska. Ethos, 2(102), 144–146.

Berger, P.L. (2005). Święty baldachim: elementy socjologicznej teorii religii. Trans. W. Kurdziel. Kraków: Nomos.

Biliński, K. (2015). Motywy biblijne we wczesnej twórczości Marii Konopnickiej. Prace Literackie, vol. 55, 71–94.

Bobrowska, B. (1984). Elementy naturalizmu w „Obrazkach” Marii Konopnickiej. In: E. Jankowski & J. Kulczycka-Saloni (eds.), Problemy literatury polskiej okresu pozytywizmu. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 117–134.

Bobrowska, B. (2003). Pominięci, niedołęgi, zmarnowani – czyli „Nic nie ginie” (Apoteoza antybohatera). In: B. Bobrowska, Małe narracje Prusa. Warszawa: Wydawnictwo UKSW, 255–290.

Brodzka, A. (1958). O nowelach Marii Konopnickiej. Warszawa: PIW.

Chojnacka, M.A. (2021). Sartre and Merleau-Ponty’s Theories of Perception as Cognition in the Context of Phenomenological Thought in Cognitive Science. Diametros, vol. 18, 67, 21–37.

Cieślak, S. (2010). Wiara pozytywistów. Orzeszkowa, Konopnicka, Prus, Sienkiewicz. Łódź: Fundacja Anima „Tygiel Kultury”.

Davis, M.H. (2001). Empatia. O umiejętności współodczuwania. Trans. J. Kubiak. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Fita, S. (2008). „Pozytywista ewangeliczny”. Studia o Bolesławie Prusie. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.

Franciszek (2015). Encyklika Laudato si’. W trosce o wspólny dom. Kraków: Wydawnictwo M.

Harold, J. (2000). Empathy with Fictions. British Journal of Aesthetics, Vol. 40, Iss. 3, 340–355.

Ihnatowicz, E. (2004). Portrety znajomych Marii Konopnickiej. In: vol. Budrewicz & Z. Fałtynowicz (eds.), Ludzie – rzeczy – obrazy. Studia i szkice o epoce Marii Konopnickiej. Suwałki: Muzeum w Suwałkach, 49–58.

Jauss, H.R. (1986). Wzorce interakcji w procesie identyfikacji z bohaterem. In: H. Orłowski (ed.), Współczesna myśl literaturoznawcza w RFN. Antologia. Trans. M. Łukasiewicz, W. Bialik, & M. Przybecki. Warszawa: Czytelnik, 178–191.

Johnson, M. (2015) Znaczenie ciała. Estetyka rozumienia ludzkiego. Trans. J. Płuciennik. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Kazania o Męce i Śmierci Naszego Pana Jezusa Chrystusa Ułożone po Siedm na Każdy z Przydaniem Siedmiu Kazań o Współboleściach N.M. Panny (1916). vol. III. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha.

Kienzler, I. (2014). Maria Konopnicka. Rozwydrzona bezbożnica. Warszawa: Bellona.

Konopnicka, M. (1911). List do A. Wodzińskiego. Kurier Warszawski, 1, 4. Konopnicka, M. (1974a). Anusia. In: A. Brodzka (ed.), Pisma zebrane. Nowele, opowiadania, szkice, obrazki, vol. II. Warszawa: Czytelnik, 176–197.

Konopnicka, M. (1974b). Banasiowa. In: A. Brodzka (ed.), Pisma zebrane. Nowele, opowiadania, szkice, obrazki, vol. II. Warszawa: Czytelnik, 166–175.

Konopnicka, M. (1974c). Dziady. In: A. Brodzka (ed.), Pisma zebrane. Nowele, opowiadania, szkice, obrazki, vol. II. Warszawa: Czytelnik, 256–264.

Konopnicka, M. (1974d). Jakton. In: A. Brodzka (ed.), Pisma zebrane. Nowele, opowiadania, szkice, obrazki, vol. II. Warszawa: Czytelnik, 317–326.

Konopnicka, M. (1974e). Jeszcze jeden numer. In: A. Brodzka (ed.), Pisma zebrane. Nowele, opowiadania, szkice, obrazki, vol. II. Warszawa: Czytelnik, 330–344.

Konopnicka, M. (1974f). Józefowa. Studium z natury. In: A. Brodzka (ed.), Pisma zebrane. Nowele, opowiadania, szkice, obrazki, vol. II. Warszawa: Czytelnik, 276–287.

Konopnicka, M. (1974g). Józik Srokacz. In: A. Brodzka (ed.), Pisma zebrane. Nowele, opowiadania, szkice, obrazki, vol. II. Warszawa: Czytelnik, 119–134.

Konopnicka, M. (1974h). Ksawery. In: A. Brodzka (ed.), Pisma zebrane. Nowele, opowiadania, szkice, obrazki, vol. II. Warszawa: Czytelnik, 60–74.

Konopnicka, M. (1974i). Mendel Gdański. Obrazek. In: A. Brodzka (ed.), Pisma zebrane. Nowele, opowiadania, szkice, obrazki, vol. II. Warszawa: Czytelnik, 288–316.

Konopnicka, M. (1974j). Na rynku. In: A. Brodzka (ed.), Pisma zebrane. Nowele, opowiadania, szkice, obrazki, vol. II. Warszawa: Czytelnik, 238–243.

Konopnicka, M. (1974k). Nasza szkapa. In: A. Brodzka (ed.), Pisma zebrane. Nowele, opowiadania, szkice, obrazki, vol. II. Warszawa: Czytelnik, 327–366.

Konopnicka, M. (1974l). Na werandzie. Obrazek. In: A. Brodzka (ed.), Pisma zebrane. Nowele, opowiadania, szkice, obrazki, vol. II. Warszawa: Czytelnik, 226–237.

Konopnicka, M. (1974m). Onufer. In: A. Brodzka (ed.), Pisma zebrane. Nowele, opowiadania, szkice, obrazki, vol. III. Warszawa: Czytelnik, 345–362.

Konopnicka, M. (1974n). Panna Florentyna. In: A. Brodzka (ed.), Pisma zebrane. Nowele, opowiadania, szkice, obrazki, vol. III. Warszawa: Czytelnik, 95–133.

Konopnicka, M. (1974o). Podług księgi. In: A. Brodzka (ed.), Pisma zebrane. Nowele, opowiadania, szkice, obrazki, vol. III. Warszawa: Czytelnik, 316–329.

Konopnicka, M. (1974p). Pod prawem. In: A. Brodzka (ed.), Pisma zebrane. Nowele, opowiadania, szkice, obrazki, vol. I. Warszawa: Czytelnik, 321–460.

Konopnicka, M. (1974q). Ultimus. In: A. Brodzka (ed.), Pisma zebrane. Nowele, opowiadania, szkice, obrazki, vol. I. Warszawa: Czytelnik, 283–320.

Konopnicka, M. (1974r). Urbanowa. In: A. Brodzka (ed.), Pisma zebrane. Nowele, opowiadania, szkice, obrazki, vol. II. Warszawa: Czytelnik, 16–25.

Konopnicka, M. (1974s). U źródła. In: A. Brodzka (ed.), Pisma zebrane. Nowele, opowiadania, szkice, obrazki, vol. II. Warszawa: Czytelnik, 209–225.

Konopnicka, M. (1974t). Z włamaniem. In: A. Brodzka (ed.), Pisma zebrane. Nowele, opowiadania, szkice, obrazki, vol. I. Warszawa: Czytelnik, 304–315.

Konopnicka, M. (1976a). Miłosierdzie gminy. Kartka z Höttingen. In: A. Brodzka (ed.), Pisma zebrane. Nowele, opowiadania, szkice, obrazki, vol. IV. Warszawa: Czytelnik, 32–57.

Konopnicka, M. (1976b). Terka. In: A. Brodzka (ed.), Pisma zebrane. Nowele, opowiadania, szkice, obrazki, vol. IV. Warszawa: Czytelnik, 499–504.

Konopnicka, M. (1976c). Za kratą. In: A. Brodzka (ed.), Pisma zebrane. Nowele, opowiadania, szkice, obrazki, vol. IV. Warszawa: Czytelnik, 58–101.

Konopnicka, M. (2005). Listy do Ignacego Wasiłowskiego, ed. J. Nowak. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.

Konopnicka, M. (2010). Listy do synów i córek, ed. L. Magnone. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN – Żarnowiec: Muzeum Marii Konopnickiej.

Kowalczyk, S. (2009). Ciało człowieka w refleksji filozoficznej. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Kudasiewicz, J. (1999). Ewangelie synoptyczne dzisiaj. Ząbki: Apostolicum. Lanzoni, S. (2018). From Eifühlung to Empathy. In: S. Lanzoni, Empathy. A History. New Haven–London: Yale University Press, 46–67.

Łebkowska, A. (2011). Jak ucieleśnić ciało: o jednym z dylematów somatopoetyki. Teksty Drugie, 4, 11–27.

Machnacz, J. (2010). Rozumienie ciała przez fenomenologów. Perspectiva. Legnickie Studia Teologiczno-Historyczne, vol. 9, 2 (15), 107–123.

Maciejczak, M. (2001). Świat według ciała w fenomenologii percepcji M. Merleau-Ponty’ego. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.

Magnone, L. (2011). Maria Konopnicka. Lustra i symptomy. Gdańsk: Wydawnictwo Słowo/Obraz Terytoria.

Nowak, J. (2010). „Gdzie jest mój skarb? Ach, gdzie jest gniazdo moje?”. O Marii i Jarosławie Konopnickich, z dodatkiem listów poetki do męża. Pamiętnik Literacki, z. 1, 153–186.

Nussbaum, M.C. (2010). Not For Profit: Why Democracy Needs the Humanities. Oxford: Princeton University Press.

Obsulewicz-Niewińska, B.K. (2008). „Nieobałamucona” wrażliwość. Pisarze okresu pozytywizmu o filantropii i miłosierdziu. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Olszewski, D. (1996). Polska kultura religijna na przełomie XIX i XX wieku. Warszawa: Instytut Tomistyczny Ojców Dominikanów.

Olszewski, D. (2014). Kultura i życie religijne społeczeństwa polskiego w XIX wieku. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Pastwa, R.J. (2020). Ekologia w komunikowaniu religijnym. Tematyka ekologiczna na łamach głównych katolickich tygodników opinii w Polsce w kontekście ogłoszenia encykliki Laudato si’. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.

Pękala, T. (2004). Co ciało wie, co ciało pamięta – wokół kategorii cielesnej obecności. Sztuka i Filozofia, vol. 24, 24–29.

Płuciennik, J. (2002). Literackie identyfikacje i oddźwięki. Poetyka a empatia. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Pokropski, M. (2008). Opis czasowych aspektów cielesności na podstawie fenomenologii E. Husserla i M. Merleau-Ponty’ego. Fenomenologia, 6, 67–92.

Pokropski, M. (2011). Ciało. Od fenomenologii do kognitywistyki. Przegląd Filozoficzno-Literacki, 4(32), 119–137.

Przymuszała, B. (2009). Granica między literaturą a religią – „Księga pytań” Edmunda Jabèsa. In: S. Wysłouch & B. Przymuszała (eds.), Ruchome granice literatury. W kręgu teorii kulturowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 243–245.

Ravasi, G. (2004). Jak długo, Panie? Wędrówka przez tajemnicę cierpienia i zła. Trans. K. Stopa. Kielce: Jedność.

Ricard, M. (2015). Altruism. The Power of Compassion to Change Yourself and the World. Trans. C. Mandell & S. Gordon. New York–Boston–London: Little, Brown and Company.

Rybicki, A. (2009). Compassio Mariae w chrześcijańskim życiu duchowym. Studium na przykładzie polskiej średniowiecznej literatury i sztuki religijnej. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Skalický, K. (2001). Fundacyjne wydarzenie chrześcijaństwa: ukrzyżowanie i zmartwychwstanie Jezusa z Nazaretu. In: M. Rusecki (ed.), Chrześcijaństwo jutra. Materiały II Międzynarodowego Kongresu Teologii Fundamentalnej Lublin, 18–21 września 2001. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.

Smulewicz-Zucker, G.R. (2012). Introduction. In: G.R. Smulewicz-Zucker (ed.), Strangers to Nature. Animal Lives and Human Ethics. Lanham–Boulder–New York–Toronto–Plymouth, UK: Lexington Books, 1–7.

Stein, E. (2014). O zagadnieniu wczucia. Trans. D. Gierulanka & J.F. Gierusa. Kraków: Wydawnictwo Karmelitów Bosych.

Świętochowski, A. (1873). Praca u podstaw. V: Parafia. Przegląd Tygodniowy, 16, 121–123.

Waal, F. de (2019). Wiek empatii. Jak natura uczy nas życzliwości. Trans. Ł. Lamża. Kraków: Copernicus Center Press.

Walton, K.L. (2015). In Other Shoes. Music, Metaphor, Empathy, Existence. Oxford: Oxford University Press.

Węgrzyn, I. (2011). Maria Konopnicka – kłopoty z biografią. In: O. Płaszczewska (ed.), Czytanie Konopnickiej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 11–26.

Witczyk, H. (2002). Od Ewangelii o Jezusie pełnym mocy do Ewangelii Krzyża. Verbum Vitae, vol. 2, 201–222.

Published
2022-12-27
How to Cite
[1]
Obsulewicz, B.K. and Pastwa, R.J. 2022. Sympathy in the Works of Maria Konopnicka – a Category Originating in the Gospel or an Example of a Secularised Attitude to Social Relations. Perspectives on Culture. 39, 4 (Dec. 2022), 261-282. DOI:https://doi.org/10.35765/pk.2022.3904.18.
Issue
Vol. 39 No. 4 (2022): The Court of the Queen in the Middle Ages and in the Modern Era - People, Relations, Influence
Section
Varia

Copyright (c) 2022 Jesuit University Ignatianum in Krakow

Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.

Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:

  1. utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
  2. zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
  3. rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
  4. wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
  5. rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
  6. publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym. 

Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.