The Nativity Scene – Protection of Intangible Cultural Heritage from a Museum and Anthropological Perspective
Abstract
The Historical Museum of the City of Krakow (Museum of Krakow) undertook the responsible role of care for the Krakow nativity scene and its promotion in the country and in the world. Thanks to the museum’s activities protecting, documenting and popularizing the phenomenon of the nativity scenes, the tradition was entered on the National List of Intangible Cultural Heritage in 2014 and in 2018, as the first of Polish item, it was placed on the UNESCO Representative List of Intangible Heritage of Humanity. This article aims to show how the Museum of Kraków has undertaken the protection of local heritage, developing various forms of relations with the holders of the Krakow tradition of creating Krakow nativity scenes over the years. The author focused on the last five years in the field of nativity scene protection (2018–2022), as well as presented what cultural and social topics have appeared in the nativity scenes over the last time, i.e., how the creators “told Krakow” in their works. The text focuses in particular on the way of organizing the Krakow Nativity Scenes Contests during the difficult time of the coronavirus pandemic.
References
Dobrzycki, J. (1929). Szopka krakowska, jej powstanie i znaczenie. Czas, nr 296, 25 XII.
Dobrzycki, J. (1945). Sprawa Muzeum Historycznego m. Krakowa 1945 r. Archiwum Zakładowe MHK, syg. 63/11
Barczewski, W. (2005). Szczypta iluzji, trochę kleju, czyli jak się robi szopkę krakowską. Kraków: Dom Wydawniczy Rafael.
Gryglewicz, F., Łukaszyk, R. i Sułowski, Z. (red). (1976). Encyklopedia katolicka, t. II. Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski.
Janicka-Krzywda, U. (2013). Zwyczaje, tradycje, obrzędy. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Kitowicz, J. (1951). Opis obyczajów za panowania Augusta III, opracował R. Pollak. Wrocław: Biblioteka Narodowa.
Klekot, E. (2016). Dziedzictwo i jego antropologia. Rocznik Antropologii Historii, rok VI, (9), 7–13.
Kowalski, K. (2013). O istocie dziedzictwa europejskiego – rozważania. Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury.
Kozieł, A. i Kubiena, J. (2003). Betlejem krakowskie. Dzieje szopki krakowskiej. Kraków: Wydawnictwo J.M.
Kwiecińska, M. (2017). Szopkarstwo krakowskie w procesach kształtowania dziedzictwa miasta. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego Prace Etnograficzne, t. 45, z. 3, 333–350, https://doi.org/10.4467/22999558.
Ludwikowski, L. i Wroński, T. (1978). Tradycyjna szopka krakowska. Kraków: KAW.
Marlewski, F. (red). (1931). Rok Boży w liturgji i tradycji Kościoła świętego z uwzględnieniem obrzędów i zwyczajów ludowych oraz literatury polskiej. Katowice: Wydawnictwo Św. Stanisława.
Niedźwiedź, A. i Okręglicka, I. (red.). (2021). Niematerialne dziedzictwo kulturowe w teorii i praktyce. Kraków: Muzeum Krakowa, Wydawnictwo Księgarnia Akademicka, Reinfuss, R. (1958). Szopki krakowskie. Kraków: Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne RSW „Prasa”.
Rouillard, P. (2005). Leksykon świąt chrześcijańskich na Zachodzie. Poznań: Drukarnia i Księgarnia Świętego Wojciecha.
Schreiber, H. (2014). Konwencja UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego sporządzona w Paryżu dnia 17 października 2003. W: K. Zalasińska (red.), Konwencje UNESCO w dziedzinie kultury. Komentarz. Warszawa: Wolters Kluwer Polska SA, 392–463.
Schreiber, H. (2016). Patrymonializacja w stosunkach narodowych. Wybrane tendencje w międzynarodowej ochronie dziedzictwa kulturowego. W: M.F. Gawryc i in., Tendencje i procesy rozwojowe współczesnych stosunków międzynarodowych. Księga jubileuszowa z okazji 40-lecia Instytutu Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego. Warszawa, 385–398. Starowieyski, M. (red.). (2003). Apokryfy Nowego Testamentu. Ewangelie apokryficzne, t. 1. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Szałapak, A. (2012). Szopka krakowska jako zjawisko folkloru krakowskiego na tle szopki europejskiej: studium historyczno-etnograficzne. Kraków: Muzeum Historyczne Miasta Krakowa.
Tokarczuk, O. (2012). Pstrąg w migdałach. W: Moment niedźwiedzia. Warszawa: Krytyka Polityczna.
https://niematerialne.nid.pl/Konwencja_UNESCO (dostęp: 31.12.2022).
https://www.unesco.pl/neste/1/article/1/78-konkurs-szopek-krakowskich-w-warunkach-pandemii/ (dostęp: 30.12.2022). http://kolorykrakowa.pl/index.php/2020/12/06/78-konkurs-szopek-krakowskich/(dostęp: 30.12.2022). https://opowiedzmimiasto.mhk.pl/osoby/wieslaw-barczewski/ (dostęp: 30.12.2022).
https://www.bip.krakow.pl/ Uchwała w sprawie „Planu wspierania ochrony szopkarstwa krakowskiego na obszarze Gminy Miejskiej Kraków” (dostęp: 29.12.2022).
Copyright (c) 2023 Jesuit University Ignatianum in Krakow
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym.
Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.
