From Tradition to Intangible Heritage
Krakow’s Nativity Scene Craft
Abstract
The article presents three main stages in the history of the Krakow nativityscene (szopka). First, the stage prior to institutionalization, covering the oldest history of nativity-scene making; second, the stage of institutionalization, initiated by the organization of the first competition for the most beautiful nativity scene in Krakow in 1937; and third, the UNESCO-ization of the nativityscene craft, inaugurated by the inclusion of the Krakow nativity scene (szopka) tradition on UNESCO’s Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity in 2018.
References
Adell, N., Bendix, R.F., Bortolotto, Ch. i Tauschek, M. (2015). Introduction. W: N. Adell, R. F. Bendix, Ch. Bortolotto i M. Tauschek (red.), Between imagined communities and communities of practice: participation, territory and the making of heritage. Göttingen Studies in Cultural Property, Volume 8, Universitätsverlag Göttingen, 7–21.
Bendix, R. (2009). Heritage between economy and politics. An assessment from the perspective of cultural anthropology. W: L. Smith i N. Akagawa (red.), Intangible heritage. London and New York: Routledge Falmer, 253–269.
De Cezari, Ch. (2013). Thinking through heritage regimes. W: R.F. Bendix, A. Eggert i A. Peselmann (red.), Heritage regimes and the state. Göttingen Studies in Cultural Property, Volume 6, Universitätsverlag Göttingen, 399–413.
Fryś-Pietraszkowa, E. (1972). Szopkarze krakowscy a konkursy szopek. Polska Sztuka Ludowa – Konteksty, t. 26, z. 1, 57–58.
Hajduk-Nijakowska, J. (2013). Ochrona dziedzictwa czy postfolkloryzm narodowy? W: J. Adamowski i K. Smyk, Niematerialne dziedzictwo kulturowe: źródła – wartości – ochrona. Lublin – Warszawa: Wydawnictwo UMCS, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 65–74.
Kearney A. (2009). Intangible culture heritage. Global awareness and local interest. W: L. Smith i N. Akagawa (red.), Intangible heritage. London and New York: Routledge Falmer, 209–225.
Kocój, E. (2019). Między mainstreamem a undergroundem. Dziedzictwo regionalne w kulturze europejskiej – odkrywanie znaczeń. W: E. Kocój, T. Kosiek i J. Szulborska-Łukaszewicz (red.), Dziedzictwo kulturowe w regionach europejskich. Odkrywanie, ochrona i (re)interpretacja. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 19–38.
Kwiecińska, M. (2017). Szopkarstwo krakowskie w procesach kształtowania dziedzictwa miasta. Prace Etnograficzne, t. 45, z. 3, 333–350, https://doi. org/10.4467/22999558.PE.17.016.8360.
Kwiecińska, M. (2018). Sam Wyspiański zachęcał krakowskich szopkarzy do inspirowania się architekturą miasta (wywiad). Pozyskano z: https://dzieje. pl/aktualnosci/dr-kwiecinska-sam-wyspianski-zachecal-krakowskich-szopkarzy-do-inspirowania-sie (dostęp: 09.04.2019).
Meyer, B. i van de Port, M. (2018). Introduction. W: B. Meyer i M. van de Port (red.), Sense and Essence: Heritage and the Cultural Production of the Real. New York – Oxford: Berghahn Books, 1–39.
Reinfuss, R. (1958). Szopki krakowskie. Kraków: Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne RSW „Prasa”.
Soćko-Mucha, A. (2019). From “tradition” to “intangible heritage”: Kraków’s nativity-scene craft. Etnografia Polska, t. 63, z. 1–2, s. 205–226, https://doi. org/10.23858/EP63.2019.013.
Szałapak, A (2012). Szopka krakowska jako zjawisko folkloru krakowskiego na tle szopki europejskiej. Studium historyczno-etnograficzne. Kraków: Muzeum Historyczne Miasta Krakowa.
Zawiła, M. (2019). Dziedziczynienie przedwojennych cmentarzy na terenach postemigracyjnych Polski. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
https://ich.unesco.org/en/RL/nativity-scene-szopka-tradition-in-krakow-01362 (wniosek o wpis szopkarstwa krakowskiego na listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości UNESCO wraz z załącznikami i decyzją Komitetu ds. ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO) (dostęp: 09.04.2019).
https://muzeumkrakowa.pl/aktualnosci/80-jubileuszowy-konkurs-szopek-krakowskich (dostęp: 07.01.2023).
https://muzeumkrakowa.pl/aktualnosci/wyniki-80-jubileuszowego-konkursu-na-najpiekniejsza-szopke-krakowska (dostęp: 07.01.2023).
https://www.bip.krakow.pl/?sub_dok_id=14257 (dostęp: 09.01.2023). Materiały multimedialne (MM)
Jubileuszowy Konkurs Szopek Krakowskich, Muzeum Historyczne Miasta Krakowa 2017 (film na płycie DVD), reż. Dagmara Merecik i in.
Copyright (c) 2023 Jesuit University Ignatianum in Krakow
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym.
Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.
