O kulturoznawstwie (polskim)

Abstrakt

Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego Jarosław Gowin we wrześniu 2017 roku ogłosił, że rodzima systematyka dyscyplin badawczych musi zostać dostosowana do standardów wyznaczonych przez Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD). Jedną z blisko 70 dyscy- plin, jakie mogą zostać zlikwidowane jest kulturoznawstwo. Wprawdzie lista Ministerstwa nie jest jeszcze gotowa, a wśród przedstawicieli środo- wisk rządowych nie ma zgody, co do ostatecznego kształtu ustawy wpro- wadzającej do polskiej nauki światowe normy, jednak wicepremier miał oświadczyć, iż kulturoznawstwo winno pełnić rolę „poddycypliny w ra- mach jakiejś szerszej kategorii”. W podstawowym wykazie dyscyplin re- komendowanych przez OECD w celu osiągnięcia możliwie najwyższego poziomu wzrostu gospodarczego i stopy życiowej obywateli, nie występują takie nazwy jak „Culturology” i „Cultural studies”. Ta druga w niektórych krajach Europy Zachodniej mieści się w kategorii „Other humanities”, jednakże przeglądając dokumenty OECD, częściej niż na nią, można natrafić na określenia typu „Cross-cultural studies”, zaś słowo „culture” zdaje się łączyć głównie z wyrażeniem „tourism”. Zrazu zresztą należy tu zaznaczyć, że wyrosłe na gruncie polskim kulturoznawstwo nie jest tożsame z rozwijanymi chociażby w Wielkiej Brytanii postmarksowskimi
„cultural studies” ani też z zainicjowaną w Rosji interdyscyplinarną dzie- dziną o nazwie „Культурология”, która w okresie stalinowskim została zastąpiona przez marksistowskie badania społeczne i przywrócona dopie- ro po upadku Związku Radzieckiego. Zdecydowanie bliżej nam jest do niemieckich „Geisteswissenschaften”, czyli tradycji mającej swój początek w tzw. „przełomie antypozytywistycznym”. Wśród jej założycieli wymie- nia się w szczególności wybitnego filozofa kultury Wilhelma Dilthey’a, który sformułował podstawowe tezy dotyczące odmienności i odrębności metod stosowanych w naukach humanistycznych. Założyciel pierwszych w Polsce studiów kulturoznawczych – Stanisław Pietraszko, dowodząc autonomii kultury czy swoistości jej porządku – również jako osobne- go przedmiotu poznania – właśnie do tej tradycji odwoływał się przede wszystkim.