Serbołużycki strój dziecięcy parafii Slepo
Odrębność stroju ludowego, jego symbolika i znaczenie
Abstrakt
Artykuł skupia się na jednej z cech wyróżniających parafię Slepo, która jako jedyny region Łużyc wykształciła dla dzieci odrębny od wzoru przeznaczonego dla dorosłych ludowy świąteczny strój dziecięcy. Celem artykułu jest analiza symboliki stroju dziecięcego z regionu Slepo i zwrócenie uwagi na unikalność na tle strojów Serbołużyczan. W badaniu etnograficznym zastosowano wywiad etnograficzny i obserwację oraz metodę analizy dokumentów (źródeł pierwotnych i wtórnych) pozwalających na wgląd w stan wiedzy w rozpoznaniu pola badań. Tekst stanowi kulturoznawczą refleksję nad obecnością świątecznego stroju dziecięcego w dawnej i współczesnej kulturze Serbołużyczan. W artykule za istotne uznano również rozpoznanie uwarunkowań zaniku świątecznych dziecięcych strojów ludowych oraz możliwości ich rewitalizacji w nowoczesnym świecie. Cel wyznaczył strukturę artykułu, który podejmuje analizy uwarunkowań odrębności dziecięcego stroju Slepo, wyjaśnia jego symbolikę i w końcowej części podejmuje dyskusję nad zjawiskiem zaniku strojów ludowych i szansą na ich przywrócenie w regionie.
Bibliografia
Balke L., Lange A.,(2002), Sorbsiches Trachtenbuch, Bautzen: Domowina - Verlag.
Biegeleisen H. (1927). Matka i dziecko w obrzędach, wierzeniach i zwyczajach ludu polskiego. Lwów: Towarzystwo Wydawnicze „Ateneum”.
Bogatyriew P., (1979), Semiotyka kultury ludowej, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Bundesministerium des Innern, für Bau und Heimat, Nationale Minderheiten in Deutschland, Pobrano z: www.bmi.bund.de/DE/themen/heimat-integration/minderheiten/minderheiten-in-deutschland/minderheiten-in-deutschland-node.html (dostęp:10.06.2023).
Chenel A. P., Simarro A. S. (2008), Słownik symboli, przekł. M. Boberska, Warszawa: Świat Książki.
Delimata M. (2004). Dziecko w Polsce średniowiecznej. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Gładźarnica – Die Schleifer Kindertracht / Slěpjańska dźěćeca drasta. Ty sy cujare šwarnje hugótowana! (2020). Chóśebuz: Verein Kólesko e.V.
Gładźarnica – Die Schleifer Tracht: II. Das Kirchenjahr (Slěpjańska burska drasta: II. Cerkwinske lěto) (2020). Chóśebuz: Verein Kólesko e.V.
Hantscho H., (1995), Schleife/ Slěpo. Dorfchronik 1272-1997. Gemeindeamt Schleife/ Slěpo. Bautzen: Lausitzer Druck- und Verlagshaus.
Hermanowicz-Nowak K. (1984). Stroje ludowe jako fenomen kulturowy. Etnografia Polski, XXVIII, 1, 73-103.
Hołub B. (2013). Znakowy charakter kobiecych nakryć głowy. W: A. W. Brzezińska, M. Tymochowicz (red.), Atlas Polskich Strojów Ludowych, Zeszyt Specjalny. Stroje ludowe jako fenomen kulturowy. Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.
Kantor R. (1979). Symboliczna funkcja stroju w społecznościach wiejskich w drugiej połowie XIX wieku i w wieku XX. Rocznik Muzeum Etnograficznego w Krakowie, t.7, 5-57.
Keller I., Scholze-Irrlitz L. (2009). Trachten als kulturelles Phänomen der Gegenwart, Bautzen: Domowina-Verlag.
Konstytucja Kraju Związkowego Brandenburgia w wersji polskiej, Pobrano z: https://www.landtag.brandenburg.de/media_fast/6/Landesverfassung-PL_01_2022_web.pdf (dostęp:13.06.2023).
Kunecka M. O strojach. Pozyskano z: http://strojeludowe.net/o-strojach/ (dostęp: 01.03.2023).
Lange A. (1975). Meine Heimat 1976, Die Truhe. Kostbarkeiten aus der Lausitz, März, Bauzen: Domowina-Verlag.
Librachowa M. (1934). Dziecko wsi polskiej. Próba charakterystyki. Warszawa: Wydawnictwo „Nasza Księgarnia”.
Lücking W., Nedo P.(1956). Die Lausitz. Sorbische Trachten, Berlin: Akademie Verlag GmBh.
Malinkowa J. (2019). My smy pjerjej ćecej burske šli. Wo poślednich žonach Slepjanskeje wosady, kiž wšednje w serbskej narodnej drasće chodźa, „Pomhaj Bóh”, 3/2019, s. 6-7.
Michniuk J. (2022). O odchodzącym świecie. Pismo Folkowe, nr. 162, s. 18.
Michniuk J., Kowalski M. (2022). Rodzima kultura i język serbołużycki w działalności pedagogicznej Annemarie Paulik – świadomej Serbołużyczanki ze wsi Rohne. Biografistyka Pedagogiczna, Tom 7, nr 1, 443- 462.
Michniuk J., Nowosad I., Weissbrot-Koziarska A. (2023). Ochrona kultury i języka Serbów Łużyckich w Brandenburgii. Edukacja Międzykulturowa, nr 2 (21), 57-68.
Minksztym J. (2013), Pominięte...Kierunki rozwoju zbiorów tkanin i ubiorów ludowych na podstawie kolekcji Muzeum Etnograficznego w Poznaniu. W: A. W. Brzezińska, M. Tymochowicz (red.), Atlas Polskich Strojów Ludowych, Zeszyt Specjalny. Stroje ludowe jako fenomen kulturowy. Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.
Nawka B., (1979), Die Tracht der evangelischen Sorben des Bautzner Landes / Drasta ewangelskich Serbow Budyskeho kraja. „Sorbische Volkstrachten 5“. Band, Heft 6, Bautzen: Domowina-Verlag.
Neumann, M., Nedo, P. (1982). Sorbische Volkstrachten. Die Tracht der Sorben um
Schleife. Bautzen: Domowina Verlag.
Schmidchen J. (2023). Wjeliki Jubilejz dopomnjeśami. Serbski folklorny ansambel Slĕpe jo swĕśił 50. Narodniny. Nowy Casnik. Tyźenik za serbski lud, 32/Lĕtnik 74.
Sorbisches Kinderensemble Schleife, Pobrano z: https://www.tourismus-sorben.de/sorbisches-kinderensemble-schleife.html (dostęp: 08.08.2023).
Sprachführer Schleifer Sorbisch. „Ho zachopjonku jo było to słowo “, (2022), Cottbus: Verein Kólesko e.V. in Kooperation mit dem Sorbischen Institut e.V.
Schwarz – Weiß / Cerno – Běłe. Sorbische Hochzeiten im Kirchspiel Schleife 1902 – 1954. Serbske swaŕby w Slěpjańskej wósadźe 1902 – 1954. (2022). Landkreis Görlitz:
Domowina – župa Jakub Lorenc-Zalěsk.
Ute H. (1999). Kleine Farblehre für Stickerinnen [w:] Lübbenauer Volkstrachtenbuch. Geschichte und Wandel einer wendischen Tracht. Bautzen: Domowina-Verlag.
Verfassung des Freistaates Sachsen vom 27. Mai 1992 (SächsGVBl. S. 243), die durch das Gesetz vom 11. Juli 2013 (SächsGVBl. S. 502) geändert worden ist, Pozyskano z: www.revosax.sachsen.de/vorschrift/3975-Verfassung#a5 (dostęp:13.06.2023).
Wisłocki S. A. (1994). Kultura ludowa czyli łączność człowieka z... kosmosem. W: W. J. Burszta, J. Damrosz (red.), Pożegnanie paradygmatu. Etnologia wobec współczesności. Studia poświęcone pamięci profesora Józefa Burszty, Warszawa: Wydawnictwo 14 Instytutu Kultury.
Copyright (c) 2023 Perspektywy Kultury
![Creative Commons License](http://i.creativecommons.org/l/by/4.0/88x31.png)
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym.
Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.