Motyw religijny w polskiej sztuce współczesnej na przykładzie ukrzyżowania. Zarys problemu
Abstrakt
Motywy sakralne mają w sztuce długą tradycję i bogatą reprezentację figuralną. W plastyce były obecne z różnych pobudek, od potrzeby identyfikacji wiary po możliwość artystycznej ekspresji bazującej na powszechnie znanych prawdach i historiach nasyconych treścią. W sztuce XX wieku motyw chrześcijański bywał wielokrotnie pretekstem do wypowiedzi o świecie, o jego zagrożeniach, lękach, o kondycji człowieka. W Polsce po znaki i układy religijne sięgano w sztuce niejednokrotnie w czasach powojennych, a w okresie przełomu politycznego lat 80. stały się one sposobem wyrażania niepewności oraz oczekiwania i nadziei na zmiany. Także dzisiaj motyw religijny stanowi pretekst do różnorodnych wypowiedzi artystycznych, które dotyczą religii, problemów społecznych oraz wewnętrznych przeżyć samych twórców. Artykuł zarysowuje powody i charakter przekazów plastycznych opierających się na ikonografii chrześcijańskiej w polskiej sztuce współczesnej, ze szczególnym uwzględnieniem motywu ukrzyżowania.
Bibliografia
Aristotle. (1987). Poetics (Stephen Halliwell, Trans.). Chapel Hill: University of North Carolina Press. (Original work published ca. 335 B.C.E.)
Bażanowska, E. (n.d.) Motyw ukrzyżowania w twórczości Marca Chagalla na podstawie wybranych obrazów [The motif of the crucifixion in the works of Marc Chagall based on selected paintings]. Retrieved July 12, 2018, from http://diec.mazurska.luteranie.pl/pl/biuletyn/MTE_2006_08_38.htm
Campbell, C. (1983). Propozycja konceptualizacji pojęcia „irreligia” i „irreligijność” [An approach to the conceptualization of irreligion and irreligiosity]. In F. Adamski (Ed.), Socjologia religii. Wybór tekstów. [Sociology of religion: Selected essays]. Krakow: Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy.
Giełdoń-Paszek, A. (2009). [Program for the exhibition, Jerzy Fober – na obraz i podobieństwo]. Orońsko.
Gorządek, E. (2006, December). Grupa Wprost [The Wprost Group]. Culture. pl. http://culture.pl/pl/tworca/grupa-wprost
Gorządek, E. (2011, April). Leszek Knaflewski. Culture.pl. http://culture.pl/pl/tworca/leszek-knaflewski
Górnicka-Zdziech, I. (2011). Moje spotkanie z Ukrzyżowanym. wywiad z Jackiem Semolińskim [My meeting with the crucified: Interview with Jacek Sempoliński]. http://www.deon.pl/religia/duchowosc-i-wiara/zycie-i-wiara/art,271,moje-spotkanie-z-ukrzyzowanym,strona,1.html
Gralińska-Toborek, A. (2005). Plastyka w Kościele w latach 1981–1989: trwałe przymierze czy epizod? [Fine arts in the Church, 1981–1989: A lasting covenant or an episode?]. Pamięć i Sprawiedliwość Vol. 4, No. 1 (7).
Gralińska-Toborek, A. (2012, January 5). Wycieczka do obozu wroga. Rozmowa ze Zbylutem Grzywaczem [Trip to the enemy camp: Interview with Zbylut Grzywacz]. http://maj77.meissner.pl/pl/wydarzenia/27/Wycieczka-do-obozu-wroga-rozmowa
Hegel, G.W.F. (n.d.). Lectures on Aesthetics. https://www.marxists.org/refe-rence/archive/hegel/works/ae/part3-section3.htm (Original work published ca. 1835)
[Interview with Grzegorz Klaman]. (2012). Retrieved August 11, 2018 from http://www.mediations.pl/2012/biennale/artysci/210-grzegorz-klaman.
Jacob, R. (n.d.). George Grosz. Künstlerische Zerrissenheitmit Realitätssinn. Retrieved July 12, 2016 from http://sunday-news.wider-des-vergessens.de/?p=6564
Kalina, J. (2006, November). Przeciw złu i przemocy. Fragmenty rozmowy z Anną Szynwelską [Against evil and violence: Excerpts from a conversation with Anna Szynwelska]. http://www.artin.gda.pl/text/text-pl-29.php
Karwala, M. (n.d.) Imperatyw wartości. Rozmowa z profesorem Stanisławem Rodzińskim, rektorem Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie [The imperative of values: Interview with Professor Stanisław Rodziński, rector of the Academy of Fine Arts in Krakow]. Retrieved June 23, 2016 from http://www.up.krakow.pl/konspekt/konspekt7/gosc7.html
Kitowska-Łysiak, M. (2004). Powolne czytanie malowideł [Slow reading of paintings]. In Grzegorz Bednarski. Galeria u Jezuitów [Grzegorz Bednarski: The gallery at the Jesuits]. Poznań.
Kuryłek, D. (2013). Naprawdę nie jestem nihilistą. Wybrane aspekty twórczości Adama Rzepeckiego w latach 1979–1989 [I’m really not a nihilist: Selected aspects of the works of Adam Rzepecki, 1979–1989]. In K. Radziszewski (Ed.), A. Rzepecki. Preferuję bardziej zrzutę niż kulturę [A. Rzepecki: I prefer Pitch In to Culture]. Nowy Sącz: Sokoł.
Łuszczek, D.K. (1998). Inspiracje religijne w polskim malarstwie i grafice 1981– 1991 [Religious inspirations in Polish painting and graphic art, 1981–1991]. Społeczny Komitet im. Ojca Dominika Łuszczka.
Nie chciałem wojny! mówi komisarz “Irreligia” [interview with Kazimierz Pio-trowski]. (2001, December 5). Ekai.pl. https://ekai.pl/nie-chcialem-wojny-mowi-komisarz-irreligia
O.pl (2013, October 3). http://news.o.pl/2013/10/03/niebezpieczne-zwiazki-csw-zamek-ujazdowski-warszawa/#/
Plewicka, M. (n.d.). „Niebezpieczne związki” z cyklu „Video Room” – nowa wystawa w Centrum Sztuki Współczesnej w Warszawie [“Dangerous Liaisons” from the “Video Room” series: A new exhibition at the Center for Contemporary Art in Warsaw]. Retrieved July 12, 2018 from http://wo24.pl/ niebezpieczne-zwiazki-z-cyklu-video-room-nowa-wystawa-w-centrum-sztuki-wspolczesnej-w/
Reynolds, J. (1771). Seven Discourses on Art: Delivered to the Students of the Royal Academy on the Distribution of the Prizes, December 10, 1771. http://www.authorama.com/seven-discourses-on-art-6.html
Rodziński, S. (2005). Mój szkicownik [My Sketchbook]. Krakow–Lublin: Gaudium.
Rogozińska, R. (2002). W stronę Golgoty. Inspiracje pasyjne w sztuce polskiej w latach 1970–1999 [Towards Golgotha: Passion inspirations in Polish art, 1970–1999]. Krakow: Muzeum Narodowe w Krakowie.
Rogozińska, R. (2002a). Grzegorz Bednarski. Pawana na belkę i gwoździe [Grzegorz Bednarski: Pavane with Beam and Nails]. In R. Rogozińska, W stronę Golgoty. Inspiracje pasyjne w sztuce polskiej w latach 1970–1999 [Towards Golgotha: Passion inspirations in Polish art, 1970–1999]. Księgarnia Św. Wojciecha.
Rogozińska, R. (2002b). Strzec się obiektywizacji? Spór o wizję ukrzyżowania [Beware of objectivity? Dispute Over the Vision of the Crucifixion] In R. Rogozińska, W stronę Golgoty. Inspiracje pasyjne w sztuce polskiej w latach 1970–1999 [Towards Golgotha: Passion inspirations in Polish art, 1970–1999]. Księgarnia Św. Wojciecha.
Rogozińska, R., Zbylut Grzywacz, Brunon Tode, Jerzy Stajuda. Niebo w błocie [Zbylut Grzywacz, Brunon Tode, Jerzy Stajuda: Sky in Mud]. In W stronę Golgoty. Inspiracje pasyjne w sztuce polskiej w latach 1970–1999 [Towards Golgotha: Passion inspirations in Polish art, 1970–1999]. Poznań: Księgarnia Św. Wojciecha.
Rogozińska, R. (2010). Zdrutowane niebo. Motywy pasyjne w twórczości Zbyluta Grzywacza [Wiry sky: Passion motifs in the oeuvre of Zbylut Grzywacz]. In J. Boniecka (Ed.), Artysta wobec siebie i społeczeństwa – twórczość Zbyluta Grzywacza i jej konteksty [The artist towards himself and society: The work of Zbylut Grzywacz and its contexts]. Krakow: Muzeum Narodowe w Krakowie.
Sabor, A. (2003, March 23). Bezpieczny bunt [Safe rebellion]. Tygodnik Powszechny, No. 12 (2802). http://www.tygodnik.com.pl/dodatek-ks/06/sabor.html
Sienkiewicz, K. (n.d.) Robert Rumas. Retrieved July 11, 1016 from http://cul-ture.pl/pl/tworca/robert-rumas.
Sylvester, D. (1987). The brutality of fact: Interviews with Francis Bacon. London: Thames and Hudson.
Szyłak, A. (n.d.). Święci buntownicy. “Irreligia” na własne oczy – relacja z Brukseli Anety Szyłak [Holy rebels: Irreligion with my own eyes—A report from Brussels]. Retrieved July 11, 2018 from http://raster.art.pl/prezentacje/irre-ligia/irreligia.htm
Tatarkiewicz, W. (1970). In J. Harrell, C. Barrett, & D. Petsch (Eds.), History of aesthetics. London–New York: Continuum.
Vallen, M. (2003, December 25). Christ in a gas mask! https://www.indymedia.org.uk/en/2003/12/283162.html
Wasilewski, M. (2014, September 7). Leszek Knaflewski (1960–2014). http://czaskultury.pl/czytanki/leszek-knaflewski-2
Ziarkiewicz, R. (1995). Nie mam na celu zbawienia świata. Wywiad Ryszarda Ziarkiewicza z Robertem Rumasem [I’m not trying to save the world: Ryszard Ziarkiewicz’s interview with Robert Rumas]. Magazyn Sztuki, No. 6–7, pp. 60–66.
Copyright (c) 2020 Akademia Ignatianum w Krakowie
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym.
Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.
