Życie sakramentalne katolików w dekanacie radoszyckim 1918–1939. Sakramenty powtarzalne

DOI: https://doi.org/10.35765/pk.2020.2902.17
Słowa kluczowe: Kościół katolicki, II Rzeczypospolita, diecezja sandomierska, życie religijne

Abstrakt

W dekanacie radoszyckim wierni przystępowali do sakramentów stosunkowo regularnie. Miało to zapewne związek z typem religijności chłopskiej tamtego czasu, jak też było rezultatem troski duchownych o życie sakramentalne wier­nych. Duchowni szczególnie zabiegali o przystępowanie parafian do sakra­mentu pokuty i Eucharystii. Od 1932 r. w centrum uwagi księży w dekana­cie (Diecezjalny Kongres Eucharystyczny w Radomiu) było szerzenie kultu eucharystycznego, co nieodłącznie wiązało się też z korzystaniem ze spowie­dzi. Duchowni zachęcali na kazaniach i katechezie do przystępowania do sakramentu pokuty, jednocześnie stwarzając możliwości poprzez codzienne dyżury w konfesjonale i przy okazji świąt kościelnych (Boże Narodzenie, Wielkanoc) i uroczystości parafialnych (misje, wizytacje, odpusty). Wierni w dekanacie gremialnie przystępowali do spowiedzi wielkanocnej (średnio 98% podlegających obowiązkowi) i w czasie świąt parafialnych. Następstwem powszechnego korzystania z sakramentu pokuty było częste przy tych oka­zjach przyjmowanie Komunii św. Wówczas, w zależności od wielkości para­fii, liczba wiernych przyjmujących Eucharystię wynosiła od 2,5 do 19 tysięcy osób. Jednak poza okresami świątecznymi i uroczystościami, liczba przystę­pujących do komunii była mała, co było normą w okresie potrydenckim. Śred­nio katolik w dekanacie komunikował 4 razy do roku. Sakrament ostatniego namaszczenia był udzielany zgodnie z przyjętym rytuałem i obyczajem, brak jest jednak statystyk do zobrazowania skali zjawiska.

Biogramy autorów

Jerzy Gapys, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach

Pracownik Instytutu Historii Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach. Jego zainteresowania naukowe koncentrują się wokół kilku pól badawczych: dzieje elit społecznych w Polsce w latach 1918–1945; ziemiaństwo polskie 1918–1945, duchowieństwo katolickie 1939–1945, społeczność wiejska w GG 1939–1945, akcja dobroczynna w czasie II wojny światowej. Jest autorem 3 monografii naukowych, ponad 100 artykułów naukowych. Wydał też kilka książek – edycji źródłowych.

Zbigniew Kowalczyk, Szkoła Podstawowa im. św. Jana Pawła II w Wilczkowicach

Doktor nauk humanistycznych. Od 1990 roku pra­cuje w zawodzie nauczyciela. W 1999 roku został dyrektorem Szkoły Pod­stawowej im. św. Jana Pawła II w Wilczkowicach. Jego zainteresowania naukowe koncentrują się wokół życia religijnego Kościoła katolickiego w II RP. Jest autorem publikacji naukowych i popularnonaukowych.

Bibliografia

Archiwum Diecezjalne w Sandomierzu
Akta Kongregacji i Konferencji Dekanalnych (1926–1929)
Akta Kongregacji i Konferencji Dekanalnych (1935–1938)
Akta Statystyki Diecezji, Dekanat Radoszycki, Materiały do katalogu diecezjalnego z lat 1932–1939
Akta Statystyki Diecezji, Dekanat Radoszycki, Materiały do katalogu diecezjalnego z lat 1931–1937
Akta Wizytacji Dziekańskiej (1912–1939)
Akta wizytacji pasterskich (1930–1941)
Akta Parafii Przedbórz (APPrz)
Księgi kontroli spowiedzi z lat 1918–1939
Akta Parafii Miedzierza
Kronika Parafii Miedzierza
Bączkowicz, F., Baron, J. i Stawinoga, W. (1958). Prawo kanoniczne. Podręcznik dla duchowieństwa, 2. Opole: Wydawnictwo św. Krzyża.
Gaspari, P. (1941). Katechizm katolicki. Warszawa: Księgarnia św. Wojciecha.
Grabowski, I. (1948). Prawo kanoniczne. Warszawa: Nakładem Gebethner i Wolff.
Jasiński, W. (1931). W sprawie Komunii św. dzieci. Kronika Diecezji Sandomierskiej, 5, 172–173.
Jasiński, W. (1932a). Drugi list pasterski na Kongres Eucharystyczny Diecezji Sandomierskiej. Kronika Diecezji Sandomierskiej, 6, 177–184.
Jasiński, W. (1932b). List pasterski o Diecezjalnym Kongresie Eucharystycznym. Kronika Diecezji Sandomierskiej, 2, 41–47.
Jasiński, W. (1934a). W sprawie odnowienia aprobat do spowiedzi. Kronika Diecezji Sandomierskiej, 11, 317.
Jasiński, W. (1934b). W sprawie spowiedzi i Komunii wielkanocnej. Kronika Diecezji Sandomierskiej, 1, 16.
Kartki do spowiedzi. (1921). Kronika Diecezji Sandomierskiej, nr 4.
KDS. (1919). Kilka uwag o udzielaniu ostatniego olejem św. namaszczenia w czasie epidemii. Kronika Diecezji Sandomierskiej, 11, 161–162.
Leśniewicz A. (2002). Duszpasterstwo parafii Fałków w latach 1918–1939, maszynopis pracy magisterskiej, Radom.
Lorek, J. (1937a). Obowiązek spowiedzi i Komunii wielkanocnej. Kronika Diecezji Sandomierskiej, nr 1, 6.
Lorek, J. (1937b). Prośby o odnowienie aprobaty do spowiedzi. Kronika Diecezji Sandomierskiej, 11, 313.
Lorek, J. (1937c). Zarządzenie dotyczące przygotowania i odprawiania misji parafialnych. Kronika Diecezji Sandomierskiej, 1, 2–5.
Lorek, J. (1938). Codzienna Komunia święta. Kronika Diecezji Sandomierskiej, 6, 188.
Misje w Miedzierzy. (1936). Siewca Prawdy, nr 33, 9.
RDS. (1930). Praca duszpasterska parafii diecezji sandomierskiej. Parafia Przedbórz. Rocznik Diecezji Sandomierskiej, 139–141.
Relacja ustna Janiny Bednarczyk, Wilczkowice 2000 – zbiory prywatne autora.
Relacja ustna Józefy Basiak, Lewoszów 2002 – zbiory prywatne autora.
Salle, Jan Chrzciciel de la. (1881). Obowiązki chrześcijanina względem Boga. Tarnów: Drukiem Józefa Pisza.
Sieniatycki, M. (1936). Zarys teologii katolickiej, 4: O sakramentach i rzeczach ostatecznych. Kraków: Nakładem autora.
Wójcik, T. (2008). Życie religijne katolików w diecezji kieleckiej w latach 1918– 1939. Praca doktorska napisana pod kierunkiem R. Renz. Kielce.
Z życia diecezji, Miedzierza. (1935). Siewca Prawdy, nr 14.
Banaszak, M. (1992). Historia Kościoła katolickiego, 4. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Wyszyńskiego.
Burkiewicz, Ł., Kaczmarzyk, I., Łukaszewska-Haberkowa, J. i Zinkow, L. (red.). Polska kultura religijna. Studia o polskiej religijności na przestrzeni wieków. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie.
Gapys, J. (2009). W czasach drugiej wojny światowej i okupacji niemieckiej 1939–1945. W: F. Kiryk (red.), Ożarów. Dzieje miasta i gminy. Kraków: Oficyna Wydawniczo-Drukarska Secesja.
Gapys, J. i Kowalczyk, Z. (2019). Jednorazowe praktyki sakramentalne w dekanacie radoszyckim 1918–1939. W: Ł. Burkiewicz, I. Kaczmarzyk, J. Łukaszewska-Haberkowa i L. Zinkow (red.), Polska kultura religijna. Studia o polskiej religijności na przestrzeni wieków. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie, 125–148.
Granat, W. (1961). Sakramenty święte, 1. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Horak, T. (2014). Jezus czy katechizm. Pozyskano z: http://ruda_parafianin. republika.pl/ckatech/01.htm (dostęp: 22.12.2014).
Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego. (2013). Pozyskano z: http://www. iskk. pl/kosciolnaswiecie/63-dominicantes.html (dostęp: 03.12.2013).
Majka, J. (1960). Socjologia religii w ujęciu prof. G. Le Bras a socjologia duszpasterska. Zeszyty Naukowe KUL, 3 (1), 91–108.
Mielicka, H. (1995). Kultura obyczajowa mieszkańców wsi kieleckiej XIX i XX wieku, Kielce: Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Jana Kochanowskiego w Kielcach.
Olszewski, D. (1996). Polska kultura religijna na przełomie XIX i XX wieku. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
Pelczar, J. (1923). Religia katolicka, jej podstawy, jej źródła i jej prawdy wiary. Rozprawy dogmatyczne dla ludzi wykształconych. Przemyśl: Nakład autora.
Salij, J. (1999). Sakrament. W: Z. Pawlak (red.), Katolicyzm A–Z. Poznań: Wydawnictwo Święty Wojciech.
Staciwa, S.K. (2011). Dzieje Radoszyc, 1. Kielce: Kielce: Oficyna Wydawnicza Ston 2.
Stanaszek, B. (1999). Duchowieństwo Diecezji Sandomierskiej w latach 1918– 1939. Lublin: Wydawnictwo Katolicki Uniwersytet Lubelski.
Wójcik, T. (2006). Życie religijne w dekanacie sędziszowskim w latach 1918– 1939. W: J. Gapys i M. Markowski (red.), Duchowieństwo polskie w latach niepodległości 1918–1939 i w okresie II wojny światowej. Kielce: Kieleckie Towarzystwo Naukowe–Akademia Świętokrzyska im. Jana Kochanowskiego w Kielcach, 207–238.
Opublikowane
2020-06-30
Jak cytować
[1]
Gapys, J. i Kowalczyk, Z. 2020. Życie sakramentalne katolików w dekanacie radoszyckim 1918–1939. Sakramenty powtarzalne. Perspektywy Kultury. 29, 2 (cze. 2020), 251-268. DOI:https://doi.org/10.35765/pk.2020.2902.17.
Numer
Tom 29 Nr 2 (2020): Romantyzm i jego dziedzictwo
Dział
Varia

Copyright (c) 2020 Akademia Ignatianum w Krakowie

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:

  1. utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
  2. zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
  3. rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
  4. wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
  5. rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
  6. publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym. 

Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.