Obcy jako komuniści
Polityczna interpretacja inwazji istot pozaziemskich w amerykańskich filmach z lat pięćdziesiątych
Abstrakt
Filmy o inwazji kosmicznych obcych na Ziemię były fenomenem amerykańskiej kultury popularnej lat 50. Wśród nich znalazły się takie tytuły, jak: Inwazja porywaczy ciał; Dzień, w którym zatrzymała się Ziemia; Latające talerze, Wojna światów. Ten popularny podgatunek filmów fantastyki naukowej został bardzo mocno naznaczony przez atmosferę zimnowojennych konfliktów politycznych, a zjawisko „drugiej czerwonej paniki” dotknęło także branżę filmową. Kontekst historyczny sprzyja politycznym interpretacjom tych popularnych filmów. Jedna z tych interpretacji postrzega inwazję istot pozaziemskich jako metaforyczną przestrogę przed zagrożeniem komunizmu. Obcy z kosmosu są w takim przypadku jedynie ucieleśnieniem lęków dręczących amerykańskie społeczeństwo. Zadaniem artykułu jest przeprowadzenie porównawczej analizy treści wybranych filmów w celu potwierdzenia zasadności ich antykomunistycznej interpretacji.
Bibliografia
Bieliszczuk, B. i Bieliszczuk, J. (2020). „Długi telegram” George’a Kennana. Sprawy Międzynarodowe, 73(2), 203–224. https://doi.org/10.35757/ SM.2020.73.2.08.
Bogle, L.L. (2004). The Pentagon’s Battle for the American Mind. The Early Cold War. Collage Station: Texas A&M University Press.
Brianton, K. (2020a, 11.02). Communist subversion in alien films of the 1950s: It came from Outer Space and Invaders from Mars. Cinema History Online. Pozyskano z: https://cinemahistoryonline.com/2020/02/11/communist-subversion-in-alien-films-of-the-1950s-invaders-from-mars/ (dostęp: 06.10.2021).
Brianton, K. (2020b, 23.03). Sexual and political tension in I Married A Monster From Outer Space. Cinema History Online. Pozyskano z: https://cinemahistoryonline.com/2020/03/23/sexual-and-political-tension-in-i-married-a-monster-from-outer-space/ (dostęp: 06.10.2021).
Brianton, K. (2020c, 06.01). Aliens Invade: The Day the Earth Stood Still and The Thing. Cinema History Online. Pozyskano z: https://cinemahistoryonline.com/2020/01/06/aliens-invade-the-day-the-earth-stood-still-and-and-the-thing/ (dostęp: 06.10.2021).
Brianton, K. (2020d, 26.02). Invasion of the Body Snatchers and the paranoia of suburbia/communism/ McCarthyism or all of the above. Cinema History Online. Pozyskano z: https://cinemahistoryonline.com/2020/02/26/invasion-of-the-body-snatchers/ (dostęp: 06.10.2021).
Dick, B.F. (2016). The Screen Is Red: Hollywood, Communism, and the Cold War. Jackson: University Press of Mississippi.
Gittlitz, A.M. (2020). I Want to Believe. Posadism, UFOs, and Apocalypse Communism. Londyn: Pluto Press.
Harlan, W.D. (2015). They Live. London & New York: Columbia University Press.
Hastings, M. (2010). Wojna koreańska. Tłum. B. Cendrowska. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie.
Hauzer, K. (2019). Maccartyzm: fakty i mity. Definicyjne pogranicza zjawiska w polskim i amerykańskim dyskursie kulturowym. Neophilologica Sandeciensia, 13, 6–14. Pozyskano z: http://wydawnictwo.pwsz-ns.edu.pl/ images/pdf/2019/Neophilologica_Sandeciensia_13.pdf#page=6 (dostęp: 06.10.2021).
Hendershot, C. (1998). The invaded body: paranoia and radiation anxiety in Invaders from Mars, It Came from Outer Space, and Invasion of the Body Snatchers. Extrapolation, 39(1), 26–39. https://doi.org/10.3828/ extr.1998.39.1.26.
Katovich, M.A i Kinkade, P.T. (1993). The Stories Told in Science Fiction and Social Science: Reading The Thing and Other Remakes From Two Eras. The Sociological Quarterly, 34(4), 619–651. https://doi. org/10.1111/j.1533-8525.1993.tb00109.x.
Kozlovic, A.K. (2013). Robert Wise’s The Day the Earth Stood Still Part I: A Religious Film? Kinema: A Journal for Film and Audiovisual Media, November Issue, 1–16. https://doi.org/10.15353/kinema.vi.1284.
Mann, K. (2004). „You’re next!”: postwar hegemony besieged in Invasion of the Body Snatchers. Cinema Journal, 44(1), 49–68. https://doi.org/10.1353/ cj.2004.0049.
McCarthy, J. (1950). „Enemies from Within” Speech Delivered in Wheeling, West Virginia. UT College of Liberal Arts. Pozyskano z: https://liberalarts.utexas.edu/coretexts/_files/resources/texts/1950%20McCarthy%20Enemies. pdf (dostęp: 06.10.2021).
Mykkänen, J. (2019). Cold War, Personal Autonomy and Coherence of Self in the Theories of Communication: A Popular Culture Perspective. Javnost – The Public. Journal of the European Institute for Communication and Culture, 26(4), 391–406. https://doi.org/10.1080/13183222.2019.1633606.
Parniewski, W. (1995). Homo sovieticus (A. Zinowjew, M. Heller, J. Tischner). Acta Universitatis Lodziensis. Folia Literaria, 73, 135–151. Pozyskano z: http://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.hdl_11089_ 14167 (dostęp: 06.10.2021).
Pearson, G. (2011, 19.09). Cinema studies: red scare filmography. Washington University Libraries. Pozyskano z: https://guides.lib.uw.edu/c. php?g=341346&p=2303736 (dostęp: 06.10.2021).
Platon. (2001). Państwo. Tłum. W. Witwicki. Kęty: Wydawnictwo Antyk.
Posadas, J. (1968). Flying saucers, the process of matter and energy, science and socialism. Quatrieme Internationale Posadiste. Pozyskano z: https:// quatrieme-internationale-posadiste.org/pdf_texte/EN/JP-Flying-Saucers-JP-final.pdf (dostęp: 06.10.2021).
Saporito, J. (2016, 05.02). Was Invasion of the Body Snatchers intended as political allegory?. The Take. Pozyskano z: https://the-take.com/watch/was-invasion-of-the-body-snatchers-intended-as-political-allegory (dostęp: 02.02.2022).
Scott, J. (2013, 19.05). Atari 2600 manual: Communist Mutants From Space. Internet Archive. Pozyskano z: https://archive.org/details/Communist_ Mutants_From_Space_1982_Starpath/page/n11/mode/2up (dostęp: 06.10.2021).
Shukaitis, S. (2009). Space is the (non)place: Martians, Marxists, and the outer space of the radical imagination. The Sociological Review, 51(1), 98–113. https://doi.org/10.1111/j.1467-954X.2009.01819.x.
Stwornik, M. (2004, 01.10). Obserwujcie niebo! Nie przestawajcie obserwować nieba. Onet. Pozyskano z: https://kultura.onet.pl/film/wiadomosci/obserwujcie-niebo-nie-przestawajcie-obserwowac-nieba/vj13b2n (dostęp: 06.10.2021).
Warren, B. i Thomas, B. (2010). Keep Watching the Skies! American Science Fiction Movies of the Fifties. The 21st Century Edition. Jefferson: McFarland & Company.
Zinowiew, A. (1984). Homo sovieticus. Londyn: Polonia Book Fund.
Znaniecki, F. (1921). Upadek cywilizacji zachodniej: szkic z pogranicza filozofii kultury i socjologii. Poznań: Komitet Obrony Narodowej.
Arnold, J. (reż). (1953). Przybysze z przestrzeni kosmicznej [It Came from Outer Space]. Universal Picture.
Carpenter, J. (reż.). (1988). Oni żyją [They Live]. Alive Films; Larry Franco Productions.
Carter, Ch. (prod.). (1993–2018). Z archiwum X [The X-Files]. Ten Thirteen Productions; 20th Century Fox Television.
Chodatajew, N., Komissarienko, Z. i Mierkułow, J. (reż.). (1924). Rewolucja międzyplanetarna [Mieżpłanietnaja riewolucyja]. Biuro GosTechKino.
Frankenheimer, J. (reż.). (1962). Przeżyliśmy wojnę [The Manchurian Candidate]. M.C. Productions.
Fiennes, S., (reż.). (2012). Perwersyjny przewodnik po ideologiach [Pervert’s Guide to Ideology]. P Guide Productions; Zeitgeist Films.
Fowler Jr, G. (reż.). (1958). Poślubiłam potwora z kosmosu [I Married a Monster from Outer Space]. Paramount Picture.
Haskin, B. (reż). (1953). Wojna światów [The War of the Worlds]. Paramount Picture.
Honda, I. (reż.) (1965). Inwazja potworów [Kaijū daisensō]. Toho Studios; UPA.
Menzie, W.C. (reż.). (1953). Najeźdźcy z Marsa [Invaders from Mars]. National Pictures Corp.
Nyby, Ch. (reż.). (1951). Istota z innego świata [The Thing from Another World]. Winchester Pictures Corporation.
Protazanov, Y. (reż.). (1924). Aelita. Mezhrabpom-Rus.
Sears, F.F. (reż.). (1956). Latające talerze [Earth vs. the Flying Saucers]. Clover Productions.
Siegel, D. (reż.). (1956). Inwazja porywaczy ciał [Invasion of the Body Snatchers]. Walter Wanger Productions.
Wise, R. (reż.). (1951). Dzień, w którym zatrzymała się Ziemia [The Day the Earth Stood Still]. 20th Century Fox.
Yeaworth, I. (reż.). (1958). Blob – zabójca z kosmosu [The Blob]. Fairview Productions; Tonylyn Productions; Valley Forge Films.
Vuorensola, T. (reż.). (2019). Iron Sky. Inwazja [Iron Sky. The Coming Race]. Iron Sky Universe; 120dB Film Finance.
Copyright (c) 2022 Perspektywy Kultury
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym.
Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.
