Obcy jako komuniści
Polityczna interpretacja inwazji istot pozaziemskich w amerykańskich filmach z lat pięćdziesiątych
Abstrakt
Filmy o inwazji kosmicznych obcych na Ziemię były fenomenem amerykańskiej kultury popularnej lat 50. Wśród nich znalazły się takie tytuły, jak: Inwazja porywaczy ciał; Dzień, w którym zatrzymała się Ziemia; Latające talerze, Wojna światów. Ten popularny podgatunek filmów fantastyki naukowej został bardzo mocno naznaczony przez atmosferę zimnowojennych konfliktów politycznych, a zjawisko „drugiej czerwonej paniki” dotknęło także branżę filmową. Kontekst historyczny sprzyja politycznym interpretacjom tych popularnych filmów. Jedna z tych interpretacji postrzega inwazję istot pozaziemskich jako metaforyczną przestrogę przed zagrożeniem komunizmu. Obcy z kosmosu są w takim przypadku jedynie ucieleśnieniem lęków dręczących amerykańskie społeczeństwo. Zadaniem artykułu jest przeprowadzenie porównawczej analizy treści wybranych filmów w celu potwierdzenia zasadności ich antykomunistycznej interpretacji.
Bibliografia
Bieliszczuk, B. i Bieliszczuk, J. (2020). „Długi telegram” George’a Kennana. Sprawy Międzynarodowe, 73(2), 203–224. https://doi.org/10.35757/ SM.2020.73.2.08.
Bogle, L.L. (2004). The Pentagon’s Battle for the American Mind. The Early Cold War. Collage Station: Texas A&M University Press.
Brianton, K. (2020a, 11.02). Communist subversion in alien films of the 1950s: It came from Outer Space and Invaders from Mars. Cinema History Online. Pozyskano z: https://cinemahistoryonline.com/2020/02/11/communist-subversion-in-alien-films-of-the-1950s-invaders-from-mars/ (dostęp: 06.10.2021).
Brianton, K. (2020b, 23.03). Sexual and political tension in I Married A Monster From Outer Space. Cinema History Online. Pozyskano z: https://cinemahistoryonline.com/2020/03/23/sexual-and-political-tension-in-i-married-a-monster-from-outer-space/ (dostęp: 06.10.2021).
Brianton, K. (2020c, 06.01). Aliens Invade: The Day the Earth Stood Still and The Thing. Cinema History Online. Pozyskano z: https://cinemahistoryonline.com/2020/01/06/aliens-invade-the-day-the-earth-stood-still-and-and-the-thing/ (dostęp: 06.10.2021).
Brianton, K. (2020d, 26.02). Invasion of the Body Snatchers and the paranoia of suburbia/communism/ McCarthyism or all of the above. Cinema History Online. Pozyskano z: https://cinemahistoryonline.com/2020/02/26/invasion-of-the-body-snatchers/ (dostęp: 06.10.2021).
Dick, B.F. (2016). The Screen Is Red: Hollywood, Communism, and the Cold War. Jackson: University Press of Mississippi.
Gittlitz, A.M. (2020). I Want to Believe. Posadism, UFOs, and Apocalypse Communism. Londyn: Pluto Press.
Harlan, W.D. (2015). They Live. London & New York: Columbia University Press.
Hastings, M. (2010). Wojna koreańska. Tłum. B. Cendrowska. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie.
Hauzer, K. (2019). Maccartyzm: fakty i mity. Definicyjne pogranicza zjawiska w polskim i amerykańskim dyskursie kulturowym. Neophilologica Sandeciensia, 13, 6–14. Pozyskano z: http://wydawnictwo.pwsz-ns.edu.pl/ images/pdf/2019/Neophilologica_Sandeciensia_13.pdf#page=6 (dostęp: 06.10.2021).
Hendershot, C. (1998). The invaded body: paranoia and radiation anxiety in Invaders from Mars, It Came from Outer Space, and Invasion of the Body Snatchers. Extrapolation, 39(1), 26–39. https://doi.org/10.3828/ extr.1998.39.1.26.
Katovich, M.A i Kinkade, P.T. (1993). The Stories Told in Science Fiction and Social Science: Reading The Thing and Other Remakes From Two Eras. The Sociological Quarterly, 34(4), 619–651. https://doi. org/10.1111/j.1533-8525.1993.tb00109.x.
Kozlovic, A.K. (2013). Robert Wise’s The Day the Earth Stood Still Part I: A Religious Film? Kinema: A Journal for Film and Audiovisual Media, November Issue, 1–16. https://doi.org/10.15353/kinema.vi.1284.
Mann, K. (2004). „You’re next!”: postwar hegemony besieged in Invasion of the Body Snatchers. Cinema Journal, 44(1), 49–68. https://doi.org/10.1353/ cj.2004.0049.
McCarthy, J. (1950). „Enemies from Within” Speech Delivered in Wheeling, West Virginia. UT College of Liberal Arts. Pozyskano z: https://liberalarts.utexas.edu/coretexts/_files/resources/texts/1950%20McCarthy%20Enemies. pdf (dostęp: 06.10.2021).
Mykkänen, J. (2019). Cold War, Personal Autonomy and Coherence of Self in the Theories of Communication: A Popular Culture Perspective. Javnost – The Public. Journal of the European Institute for Communication and Culture, 26(4), 391–406. https://doi.org/10.1080/13183222.2019.1633606.
Parniewski, W. (1995). Homo sovieticus (A. Zinowjew, M. Heller, J. Tischner). Acta Universitatis Lodziensis. Folia Literaria, 73, 135–151. Pozyskano z: http://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.hdl_11089_ 14167 (dostęp: 06.10.2021).
Pearson, G. (2011, 19.09). Cinema studies: red scare filmography. Washington University Libraries. Pozyskano z: https://guides.lib.uw.edu/c. php?g=341346&p=2303736 (dostęp: 06.10.2021).
Platon. (2001). Państwo. Tłum. W. Witwicki. Kęty: Wydawnictwo Antyk.
Posadas, J. (1968). Flying saucers, the process of matter and energy, science and socialism. Quatrieme Internationale Posadiste. Pozyskano z: https:// quatrieme-internationale-posadiste.org/pdf_texte/EN/JP-Flying-Saucers-JP-final.pdf (dostęp: 06.10.2021).
Saporito, J. (2016, 05.02). Was Invasion of the Body Snatchers intended as political allegory?. The Take. Pozyskano z: https://the-take.com/watch/was-invasion-of-the-body-snatchers-intended-as-political-allegory (dostęp: 02.02.2022).
Scott, J. (2013, 19.05). Atari 2600 manual: Communist Mutants From Space. Internet Archive. Pozyskano z: https://archive.org/details/Communist_ Mutants_From_Space_1982_Starpath/page/n11/mode/2up (dostęp: 06.10.2021).
Shukaitis, S. (2009). Space is the (non)place: Martians, Marxists, and the outer space of the radical imagination. The Sociological Review, 51(1), 98–113. https://doi.org/10.1111/j.1467-954X.2009.01819.x.
Stwornik, M. (2004, 01.10). Obserwujcie niebo! Nie przestawajcie obserwować nieba. Onet. Pozyskano z: https://kultura.onet.pl/film/wiadomosci/obserwujcie-niebo-nie-przestawajcie-obserwowac-nieba/vj13b2n (dostęp: 06.10.2021).
Warren, B. i Thomas, B. (2010). Keep Watching the Skies! American Science Fiction Movies of the Fifties. The 21st Century Edition. Jefferson: McFarland & Company.
Zinowiew, A. (1984). Homo sovieticus. Londyn: Polonia Book Fund.
Znaniecki, F. (1921). Upadek cywilizacji zachodniej: szkic z pogranicza filozofii kultury i socjologii. Poznań: Komitet Obrony Narodowej.
Arnold, J. (reż). (1953). Przybysze z przestrzeni kosmicznej [It Came from Outer Space]. Universal Picture.
Carpenter, J. (reż.). (1988). Oni żyją [They Live]. Alive Films; Larry Franco Productions.
Carter, Ch. (prod.). (1993–2018). Z archiwum X [The X-Files]. Ten Thirteen Productions; 20th Century Fox Television.
Chodatajew, N., Komissarienko, Z. i Mierkułow, J. (reż.). (1924). Rewolucja międzyplanetarna [Mieżpłanietnaja riewolucyja]. Biuro GosTechKino.
Frankenheimer, J. (reż.). (1962). Przeżyliśmy wojnę [The Manchurian Candidate]. M.C. Productions.
Fiennes, S., (reż.). (2012). Perwersyjny przewodnik po ideologiach [Pervert’s Guide to Ideology]. P Guide Productions; Zeitgeist Films.
Fowler Jr, G. (reż.). (1958). Poślubiłam potwora z kosmosu [I Married a Monster from Outer Space]. Paramount Picture.
Haskin, B. (reż). (1953). Wojna światów [The War of the Worlds]. Paramount Picture.
Honda, I. (reż.) (1965). Inwazja potworów [Kaijū daisensō]. Toho Studios; UPA.
Menzie, W.C. (reż.). (1953). Najeźdźcy z Marsa [Invaders from Mars]. National Pictures Corp.
Nyby, Ch. (reż.). (1951). Istota z innego świata [The Thing from Another World]. Winchester Pictures Corporation.
Protazanov, Y. (reż.). (1924). Aelita. Mezhrabpom-Rus.
Sears, F.F. (reż.). (1956). Latające talerze [Earth vs. the Flying Saucers]. Clover Productions.
Siegel, D. (reż.). (1956). Inwazja porywaczy ciał [Invasion of the Body Snatchers]. Walter Wanger Productions.
Wise, R. (reż.). (1951). Dzień, w którym zatrzymała się Ziemia [The Day the Earth Stood Still]. 20th Century Fox.
Yeaworth, I. (reż.). (1958). Blob – zabójca z kosmosu [The Blob]. Fairview Productions; Tonylyn Productions; Valley Forge Films.
Vuorensola, T. (reż.). (2019). Iron Sky. Inwazja [Iron Sky. The Coming Race]. Iron Sky Universe; 120dB Film Finance.
Copyright (c) 2022 Perspektywy Kultury
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym.
Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.
