Doświadczenia kryzysowe miast polskich od XVI do początku XX wieku
Zarys problematyki
Abstrakt
W artykule zostały naszkicowane historyczne doświadczenia miast ziem polskich związane z pożarami i wybranymi epidemiami chorób zakaźnych. Szczególną uwagę zwrócono na działania władz miejskich związane z zapobieganiem wspomnianym klęskom w przyszłości, a więc na problem kumulowania doświadczeń w celu zwiększenia odporności na kryzysy.
Bibliografia
Antkowiak, Z. (1997). Wrocław od A do Z. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Berner, W. (2012). Sytuacja epidemiologiczna chorób zakaźnych w Łodzi na przełomie XIX i XX wieku (do roku 1918). W: E. Kizik (red.), Dżuma, ospa, cholera: w trzechsetną rocznicę wielkiej epidemii w Gdańsku i na ziemiach Rzeczypospolitej w latach 1708–1711. Gdańsk, 224-234.
Białecki, T. (1999). Epidemie. W: T. Białecki (red.), Encyklopedia Szczeci-na. Szczecin: Uniwersytet Szczeciński, 229–230.
Broński, K. (2018). Polityka władz krajowych i samorządu terytorialnego w zakresie zaopatrzenia w wodę pitną mieszkańców gmin galicyjskich na przełomie XIX i XX wieku – wybrane problemy, W: G. Zamoyski (red.), Szkice z dziejów gospodarczych i społecznych Galicji. Rzeszów: Archiwum Państwowe w Rzeszowie, 35–61.
Cynarski, S. (1964). Zmiany w zabudowie Jasła w początkach XIX wieku. W: J. Garbacik (red.), Studia z dziejów Jasła i powiatu jasielskiego. Kra-ków: PWN.
Dorobek, F. (1979). Epidemia cholery w Królestwie Polskim i guberni płoc-kiej w 1848 r. Notatki Płockie, 24(1), 25–36.
Dywan, T. (2018). Dawne wodociągi i kanalizacja Lwowa – w kwestii nie-dostrzegania złożoności problematyki badania infrastruktury miej-skiej. Kwartalnik Historii Nauki i Techniki, 63(2), 169–187.
Dzierżawski, B. i in. (1892). Cholera, jej dawniejsze epidemie u nas, przy-czyny, objawy, zapobieganie i leczenie. Warszawa.
Groth, A. (2009). Małe miasta pomorskie w latach 1772–1806. Słupsk: Akademia Pomorska w Słupsku.
Liczbińska, G. (2021). Spatial and Social Inequalities in the Face of Death: Pilot Research on Cholera Epidemics in Poznań of the Second Half of the 19th Century. Historical Social Research, Supplement, 33, 37–55 (dostęp: 02.09.2023).
Łupienko, A. (2020). Epidemie a miasta w XIX wieku, czyli jaki jest pożytek z katastrofy. Autoportret, 2(69) (dostęp: 02.09.2023).
Karpacz, E. (2012). „Opłakane czasy” – epidemia dżumy w Krakowie w latach 1707–1710. Przyczynek do badań nad upadkiem królewskiego miasta. Folia Historica Cracoviensia, 18, 239–256.
Karpińska, M. (2021). Wokół cholery: „ogórki, sałata i Rossyanie”. Społe-czeństwo powstańczej Warszawy (1831 r.) wobec epidemii cholera morbus. Przegląd Historyczny, 112(4), 843–867.
Karpiński, A. (2000). W walce z niewidzialnym wrogiem. Epidemie chorób zakaźnych w Rzeczypospolitej w VI–XVIII wieku i ich następstwa de-mograficzne, społeczno-ekonomiczne i polityczne. Warszawa: Neri-ton.
Karpiński, A. (2020). Pożary w miastach Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku i ich następstwa ekonomiczne, społeczne i kulturowe. Katalog. Warszawa: Wydawnictwo UW.
Karpiński, A. i Nowosielska, E. (2021). Pożary w miastach Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku i ich następstwa ekonomiczne, społeczne i kulturowe. Warszawa: Wydawnictwo UW.
Kazimierski, J. (1994). Miasta i miasteczka na Podlasiu (1808–1914). Za-budowa. Ludność. Gospodarka. Warszawa: Naczelna Dyrekcja Archi-wów Państwowych.
Książek, M. i Kuśnierz, K. (1991). Rozwój przestrzenny Nowego Targu do połowy XIX w. W: M. Adamczyk (red.), Dzieje miasta Nowego Targu. Nowy Targ: Podhalańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 215–244.
Kwak, J. (1987). Klęski elementarne w miastach górnośląskich (w XVIII i w pierwszej połowie XIX w.). Opole: Instytut Śląski w Opolu.
Masłowska, M. (2020). Ostatnia epidemia cholery azjatyckiej w Warszawie w XIX w. – zapobieganie, leczenie i przebieg w świetle źródeł z lat 1892–1894. Wieś i Rolnictwo, 188, 31–43.
Meus, K. (2013). Wadowice 1772–1914: studium przypadku miasta gali-cyjskiego. Kraków: Księgarnia Akademicka.
Miodunka, P. (2009). Wojnicz w drugiej połowie XVII wieku i w wieku XVIII. W: W. Krawczuk, P. Miodunka i K. Nabiałek, Dzieje Wojnicza od XVI do XVIII wieku. Wojnicz: Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Wojnickiej.
Miodunka, P. (2018). Miasto Pilzno od początku XVII w. do około 1785 roku. W: B. Stanaszek (red.), Pilzno. Monografia miasta do 1945 roku. Pilzno: Towarzystwo Przyjaciół Pilzna i Ziemi Pilzneńskiej.
Miodunka, P. (2021). Społeczność małych miast południowej Małopolski od końca XVI do końca XVIII wieku. Kraków: Universitas.
Motylewicz, J. (2022). Społeczeństwo Przemyśla w XIV–XVIII wieku, t. 2. Przemyśl: Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej.
Niedzielska, M. (2003). Życie polityczne i kulturalne Torunia (1851–1914). W: M. Biskup (red.), Historia Torunia, t. 3, cz. 1. Toruń: TNT, 220–389.
Olejnik, T. (1996). Towarzystwa Ochotniczych Straży Ogniowych w Królestwie Polskim. Warszawa: Komenda Główna PSP.
Paluchowski, P., Kizik, E. i Szarszewski, A. (2021). Epidemie w Gdańsku w XVII i XVIII w. Addenda et corrigenda. Studia Historica Gedanensia 12, 173–191.
Polak, A. i Sak, J. (2020). Epidemie cholery w XIX wieku na przykładzie Lublina. Archiwum Historii i Filozofii Medycyny, 83, 63–74.
Purchla, J. (1990). Jak powstał nowoczesny Kraków. Kraków: Wydawnic-two Literackie.
Rejman, S. (2013). Działalność samorządów gminnych w zakresie bezpie-czeństwa i porządku publicznego w znaczniejszych miastach zachod-niogalicyjskich w latach 1889–1914. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwer-sytetu Rzeszowskiego.
Strasburger, E. (1913). Gospodarka naszych wielkich miast. Warszawa, Łódź, Kraków, Lwów, Poznań: na podstawie budżetu na rok 1911 w porównaniu z latami poprzedniemi. Kraków.
Szaflik, J. (1985). Dzieje ochotniczych straży pożarnych. Warszawa: Lu-dowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Szarszewski, A. (2012). Epidemie cholery w Gdańsku w XIX wieku. W: E. Kizik (red.), Dżuma, ospa, cholera: w trzechsetną rocznicę wielkiej epi-demii w Gdańsku i na ziemiach Rzeczypospolitej w latach 1708–1711. Materiały z konferencji naukowej zorganizowanej przez Muzeum Hi-storyczne Miasta Gdańska i Instytut Historii PAN w dniach 21–22 maja 2009 roku. Gdańsk, 195–211.
Szmytka, R. (2018). Zanieczyszczenia nowożytnego Krakowa. W: A. Iz-debski i R. Szmytka (red.), Ekobiografia Krakowa. Kraków: Znak, 191–229.
Urbaniak, M. (2009). Leszno w latach 1832–1914. W drodze ku nowocze-sności. Warszawa: Księży Młyn.
Zajęcki, M. (2014). Instrumenty prawne ochrony przeciwpożarowej w miastach Polski przedrozbiorowej. Poznań: Wydawnictwo Poznań-skiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
Copyright (c) 2024 Uniwersytet Ignatianum w Krakowie
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym.
Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.
