Witolorauda Józefa Ignacego Kraszewskiego w twórczości Stanisława Moniuszki
Abstrakt
Artykuł poświęcony jest analizie metod adaptacji artystycznej Witoldoraudy Józefa Ignacego Kraszewskiego przez Stanisława Moniuszkę w kantatach mitologicznych Milda, Nijoła i Krumine, a także opisowi związków słowa i muzyki w utworach Moniuszki inspirowanych tą epopeją Kraszewskiego. Na podstawie korespondencji oraz tekstów publicystycznych obydwu twórców omówione zostały kulisy ich współpracy, a także Moniuszkowska wizja sztuki (zwłaszcza muzyki i literatury oraz związków między nimi). Wykorzystane w badaniach źródła są świadectwem stosunku kompozytora do muzycznych opracowań wielkiej poezji, a nawet zawierają jego deklaracje programowe w tym zakresie. Prócz próby zobrazowania konkretnych, retorycznych związków dźwięków ze słowem w opisywanej parze dzieł artykuł zawiera analizę sposobu, w jaki „litewskość” literackiej fantazji Kraszewskiego została oddana w muzyce związanego z Wileńszczyzną Moniuszki. Wnioski płynące z analiz pozwoliły dookreślić i pogłębić rozumienie osobowości twórczej Stanisława Moniuszki, a także są przykładem realizacji idei powinowactwa sztuk w okresie polskiego romantyzmu.
Bibliografia
[Anonim], 1841, Witolorauda. Pieśń z podań przez I. J. Kraszewskiego. Wilno 1840, „Biblioteka Warszawska” t. 1, s. 166-169.
Bylicki F., 1880, Stanisław Moniuszko. Widma, Sonety Krymskie, Milda: studium, Kraków.
Chłopicki E. [na podstawie Witoloraudy Kraszewskiego], 1848, Milda. Kantata mitologiczna (libretto do muzyki Stanisława Moniuszki), Wilno.
Lachowicz S. A., Stanisław Moniuszko, 1842, „Tygodnik Petersburski” nr 81, s. 549-550.
Moniuszko S., 1969. Listy zebrane, do druku przygotował Witold Rudziński, Kraków.
Moniuszko S., 1842, Śpiewnik domowy, „Tygodnik Petersburski ” nr 72, s. 493-494.
Podbereski R., 1849, Milda. Kantata mitologiczna, „Rocznik Literacki”, Wilno, s. 95-110.
Kraszewski J. I., 1846, Anafielas.Pieśń z podań Litwy, Wilno.
Kraszewski J. I., 1859, Milda. Kantata mitologiczna (libretto do muzyki Stanisława Moniuszki), Warszawa.
Sikorski J., 1846, Kompozycye do śpiewu z towarzyszeniem fortepianu pp. Ignacego Komorowskiego, Quattriniego, Teychmana i St. Moniuszki, „Biblioteka Warszawska” t. 3, s. 148-158.
Bibliografia przedmiotu:
Bobrzecki K., 2017, Operowy świat ballad Stanisława Moniuszki, „Muzyka: historia,
teoria, edukacja” nr 7, s. 11-18.
Danek W., 1970, hasło Józef Ignacy Kraszewski, w: Polski Słownik Biograficzny t. XV, Kraków, s. 221-229.
Danilewiczowa M., 1937, hasło Edward Chłopicki, w: Polski Słownik Biograficzny t. III, Kraków, s. 309-310.
Dziębowska E., 2000, hasło Stanisław Moniuszko, w: Encyklopedia Muzyczna PWM. Część biograficzna „m” t. 6, Kraków, s. 303-335.
Jachimecki Z., 1983, Moniuszko, Kraków.
Krechowiecki A., 1912, Józef Ignacy Kraszewski, „Pamiętnik Literacki” 11/1/4, s. 371-383.
Litwinowicz M., 2003, Litewskie „starożytności” według Kraszewskiego, „Pamiętnik Literacki” 94/2, s. 7-27.
Łoboz M., 2012, Skrzypce Paganiniego. Józefa Ignacego Kraszewskiego ideał niedościgniony, w: Kraszewski. Poeta i światy pod red. T. Budrewicza, E. Ihnatowicz i E. Owczarz, Toruń, s. 171-190.
Opacka A., 1988, Litewska epopeja J.I. Kraszewskiego. Szkice o „Anafielas”, Katowice.
Prusinowska J., 2002, Dwie pieśni – jeden świat. „Witolorauda” i „Kalevala”, „Tautosakos darbai” XVII (XXIV).
Prymak-Sawic A., 2019, Litwa mityczna według Józefa Ignacego Kraszewskiego, „Bibliotekarz Lubelski”, t. 62, s. 143-182.
Rudkowska M., 2001, Gruzy i ruiny w twórczości Józefa Ignacego Kraszewskiego, „Napis”, seria VII,.
Rudziński W., 1976, hasło Stanisław Moniuszko, w: Polski Słownik Biograficzny, t. XXI, Wrocław, s. 655-658.
Rudziński W., 1955, Stanisław Moniuszko. Studia i materiały, t. 1, Kraków.
Rudziński W., 1972, Moniuszko, Kraków.
Rudziński W., 1988, Moniuszko i jego muzyka, Warszawa.
Sokalska M., Carl Loewe i Stanisław Moniuszko czytają ballady Mickiewicza, opublikowane materiały internetowe, https://moniuszko200.pl/pl/publikacje/malgorzata-sokalska-carl-loewe-i-stanislaw-moniuszko-czytaja-ballady-mickiewicza [dostęp: 21.03.2022].
Sokalska M., 2018, Dźwiękiem i słowem o poezjach Mickiewicza. Wokół lektury książki „Stanisław Moniuszko i inni kompozytorzy wobec poezji Adama Mickiewicza”, „Konteksty Kultury” nr 15, z. 2, s. 214-227.
Świerzewski S., 1963, J.I. Kraszewski i polskie życie muzyczne XIX wieku, Kraków.
Stanisław Moniuszko, 1964, opr. Jan Prosnak, Kraków.
Sułek M., 2016, Stanisław Moniuszko i inni kompozytorzy wobec poezji Adama Mickiewicza, Kraków.
Wypych-Gawrońska A., 2019, Literatura i literaci w życiu i twórczości Stanisława Moniuszki, „Edukacja Muzyczna”, z. XIV, s. 77-100.
Życie – twórczość – konteksty. Eseje o Stanisławie Moniuszce, 2019, pod red. M. Dziadek, Warszawa.
Copyright (c) 2024 Uniwersytet Ignatianum w Krakowie
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym.
Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.
