Powstanie, status i znaczenie społeczności żydowskiej w Państwie Środka według relacji polskiego jezuity Tomasza Szpota Dunina zawartych w dziele Historiae Sinarum imperii
Abstrakt
W artykule poruszona jest kwestia powstania, statusu i znaczenia społeczności żydowskiej w Chinach, z którą zetknęli się w czasie swojej działalności w epoce nowożytnej misjonarze jezuiccy. Główny materiał badawczy zaczerpnięty został z relacji polskiego jezuity Tomasza Szpota Dunina w jego dziele Historiae Sinarum imperii. Tekst koncentruje się na spotkaniach jezuickich misjonarzy z różnymi grupami etnicznymi i narodowymi w Chinach XVI i XVII w. Autor opisał pochodzenie społeczności żydowskiej, przypuszczalnie przybyłej do Chin na początku wieków średnich drogą morską wraz z muzułmańskimi handlarzami, ich osiedlenie się w dużych ośrodkach miejskich oraz integrację z chińskim społeczeństwem. Treść artykułu uzupełniona została o fragment relacji Matteo Ricciego ze spotkania z przedstawicielem społeczności żydowskiej z miasta Kaifeng, która została przedstawiona w analizowanym dziele Tomasza Szpota.
Bibliografia
Fonti Ricciane. Documenti originali concernenti Matteo Ricci e la storia delle prime relazioni tra l’Europa e la Cina (1579–1615) (1949), t. 2, ed. P.M. d’Elia. Roma: La Libreria dello Stato.
Ricci, M. i Trigault, N. (1615). De christiana expeditione apud Sinas sus-cepta a Societate Jesu. Augsburg.
Tacchi Venturi, P. (1911). Opere storiche del P. Matteo Ricci S.I. Macera-ta: Stab. Tip. Giorgetti.
Antonucci, D. (2015). The “Eastern Tartars” in Jesuit Sources. News from Visitor Manuel de Azevedo. Central Asiatic Journal, nr 58/1–2, 17–132.
Antonucci, D. (2017). Ferdinand Verbiest, Antoine Thomas and the Idea of Spreading Christianity into Tartary. Leuven Chinese Studies, nr 39, 77–104.
Bayer, J. i Dziak, W.J. (2015). Tybet. Szkice z dziejów chiń-sko-tybetańskich. Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN.
Crossley, P.K., Siu, H.F. i Sutton, D.S. (red.) (2006). Empire at the Margins. Culture, Ethnicity, and Frontier in Early Modern China. Berkeley Los Angeles London: University of California Press.
Dong, Shaoxin (2020). The Tartars in European Missionary Writings of the Seventeenth Century. W: Foreign Devils and Philosophers. Cultural Encounters between the Chinese, the Dutch, and Other Europeans, 1590-1800. Leiden–Boston: Brill, 82–103.
Eber, I. (1993). K’aifeng Jews Revisited. Sinification as Affirmation of Identity. Monumenta Serica, nr 41, 231–247.
Elman, B.A. (2000). A Cultural History of Civil Examinations in Late Imperi-al China. Berkeley – Los Angeles – London: University of California Press.
From Kaifeng to Shanghai. Jews in China (2000), ed. Roman Malek, Sankt Augustin: Monumenta Serica Institute.
Gawlikowski, K. (2002). Azja Południowo-Wschodnia jako region histo-ryczno-kulturowy. Azja – Pacyfik, nr 5, 9–32.
Hosne, A.C. (2016). The Jesuit presence in Tibet against the backdrop of the China mission. Different approaches to Buddhism (16th–18th centuries). Anais de história de além-mar, nr 17, 223–244.
Hucker, C.O. (1978). The Ming Dynasty its Origins and Evolving Institu-tions. University of Michigan Press.
Lach, D.F. i Van Kley, E.J. (1993). Asia in the Making of Europe. Volume 3. A Century of Advance. Chicago–London: The University of California Press.
Leslie, D. (1972). Survival of the Chinese Jews. the Jewish community of Kaifeng. Leiden: Brill.
Loewenthal, R. (1988). The Jews in China. An Annotated Bibliography. W: M. Pollak (red.), The Sino-Judaic Bibliographies of Rudolf Loewen-thal. Cincinnati: Hebrew Union College Press, 9–159.
Löwenthal, R. (1946). The Early Jews in China. An Annotated Bibliog-raphy. Folklore Studies, nr 5, 353–398.
McCausland, S. (2015). The Mongol Century. Visual Cultures of Yuan Chi-na, 1271–1368. London: Reaktion Books.
Mungello, D.E. (2009). The Great Encounter of China and the West, 1500-1800. Lanham– Boulder–New York: Rowman & Littlefield Pub-lishers, Inc.
Pelliot, P. (1921). Le juif Ngai, informateur du P. Mathieu Ricci. T’oung Pao, nr 20/1, 32–39.
Smith, R.J. (2015). The Qing Dynasty and Traditional Chinese Culture. Lanham–Boulder–New York: Rowman & Littlefield Publishers, Inc.
T’ien, Ai, Dehergne, J. i Leslie, D.D. (1980). Juifs de Chine. À travers la correspondance inédite des jésuites du dix-huitiéme siècle. Roma: In-stitutum Historicum S.I.
Wadas, H. (2023). Odkrycie i znaczenie steli z Xi’an dla misji jezuickich w Chinach w XVII w. w ujęciu „Historiae Sinarum Imperii” Tomasza Szpota Dunina SJ (1644–1713). Rocznik Filozoficzny Ignatianum, nr 29/4, 75–87.
Wong, Fook-Kong i Yasharpour, D. (2011). The Haggadah of the Kaifeng Jews of China. Leiden–Boston: Brill.
Xu, Xin (2010). Tracing Judaism in China. Social Sciences in China, nr 31/1, 130–161.
Zang, Xiaowei (2015). Ethnicity in China. A Critical Introduction. Cam-bridge: Polity Press.
Copyright (c) 2024 Uniwersytet Ignatianum w Krakowie
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym.
Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.
