Stanisława Lema archeologia przyszłości

Przypadek Kongresu futurologicznego

DOI: https://doi.org/10.35765/pk.2025.5104.16
Słowa kluczowe: Stanisław Lem, Kongres futurologiczny, utopia, przyszłość, technika

Abstrakt

Artykuł poświęcony jest ukończonemu w 1970 r. Kongresowi futurologicznemu Stanisława Lema. Analizie poddane zostały zagadnienia związane z pesymizmem cywilizacyjnym pisarza, myśleniem utopijnym i dystopijnym oraz predykcjami dotyczącymi niewspółmierności między gwałtownym rozwojem technologicznym a ewolucją gatunku homo sapiens. Oddzielny aspekt dociekań stanowi konfrontacja futurologicznych esejów pisarza z dotyczącymi tych kwestii pracami filozofów takich jak Georg Picht, Robert Nozick, Karl Mannheim czy Fredric Jameson.

Biogram autora

Karol Hryniewicz, Uniwersytet Warszawski

Historyk literatury i filozof, adiunkt w Zakładzie Literatury XX i XXI wieku na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego. Zajmuje się filozoficznymi kontekstami literatury. Autor książki Cogito i dubito. Dyskurs estetyczny w poezji Zbigniewa Herberta i Tadeusza Różewicza.

Bibliografia

Arystoteles (2003). O Duszy, księga III. W: Tenże. Dzieła wszystkie. T. 3, przeł. P. Siwek. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Braun, G., Lem, S. (2000[?]), Stanisław Lem vs. Grzegorz Braun. Pozyskano z: https://www.youtube.com/watch?v=37K-P77tZXo (dostęp: 16.12.2022).

Dostojewski, F. (1964). Notatki z podziemia. W: Tenże, Gracz. Opowiadania 1862–1869, przeł. G. Karski, W. Broniewski, J. Tuwim, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Dostojewski, F. (1970). Bracia Karamazow, przeł. A. Wat. T. 1. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Fiałkowski, T., Lem, S. (2007). Świat na krawędzi, ze Stanisławem Lemem rozmawia Tomasz Fiałkowski. Kraków: Wydawnictwo Literackie. Pozyskano z:

https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kultura/ksiazki/168522,1,fragment-ksiazki-inny-punkt-widzenia.read (dostęp: 16.12.2022).

Jameson, F. (2011). Archeologie przyszłości. Pragnienie zwane utopią i inne fantazje naukowe, przeł. M. Płaza, M. Frankiewicz, A. Miszk. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Jarzębski, J. (2003). Science fiction a polityka – wersja Stanisława Lema. W: Tenże. Wszechświat Lema. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 10-67.

Kandel, M., Lem, S. (2013). Sława i fortuna. Listy S. Lema do M. Kandla 1972–1987. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Lem, S. (1983). Kongres futurologiczny. Ze wspomnień Ijona Tichego. W: Tenże. Kongres Futurologiczny. Maska. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Lem, S. (1989). Fantastyka i Futurologia. T. II. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Lem, S. (2010). Summa Technologiae. Warszawa: Agora.

Lem, S. (2021). Niezwyciężony. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Leś, M.M. (1998). Stanisław Lem wobec utopii. Białystok: Towarzystwo Literackie im. Adama Mickiewicza.

Mannheim, K. (2008). Ideologia i utopia, przeł. J. Miziński. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.

Miecugow, G. (2005). Inny punkt widzenia. Rozmowy o współczesnym świecie. Gliwice: Wydawnictwo Helion. Pozyskano z: https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kultura/ksiazki/168522,1,fragment-ksiazki-inny-punkt-widzenia.read (dostęp: 16.12.2022).

More, T. (1993). Utopia, przeł. K. Abgarowicz. Lublin: Daimonion.

Morson, G.S. (1981). The Boundaries of Genre. Texas: University of Texas Press.

Nozick, R. (2010). Anarchia, państwo i utopia, przeł. P. Maciejko i M. Szczubiałka. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.

Picht, G. (1989). Odwaga utopii, wybrał K. Maurin, wstęp B. Suchodolski, przeł. K. Maurin, K. Michalski, K. Wolicki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Platon (1997). Państwo, przeł. W. Witwicki. Kęty: Wydawnictwo ANTYK.

Płaza, M. (2006). O poznaniu w Twórczości Stanisława Lema. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

Szacki, J. (2000). Spotkania z utopią. Warszawa: Wydawnictwo „Sic!”

Opublikowane
2025-12-30
Jak cytować
[1]
Hryniewicz, K. 2025. Stanisława Lema archeologia przyszłości: Przypadek Kongresu futurologicznego. Perspektywy Kultury. 51, 4 (grudz. 2025), 245-258. DOI:https://doi.org/10.35765/pk.2025.5104.16.
Numer
Tom 51 Nr 4 (2025): Jezuickie dziedzictwo kulturowe Krakowa i Małopolski
Dział
Varia

Copyright (c) 2025 Perspektywy Kultury

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:

  1. utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
  2. zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
  3. rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
  4. wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
  5. rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
  6. publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym. 

Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.