Radiowy reportaż z podróży profesora Tadeusza Kowalskiego do Turcji w 1927 roku

DOI: https://doi.org/10.35765/pk.2021.3504.10
Słowa kluczowe: Tadeusz Kowalski, podróże do Turcji, reportaż podróżniczy, Turcja, podróżopisarstwo

Abstrakt

Przedmiotem analizy jest niepublikowany tekst odczytu radiowego orientalisty Tadeusza Kowalskiego, dotyczący jego podróży naukowej do Turcji w 1927 r. Przechowywany w Oddziale Archiwum PAU w Krakowie rękopis liczy 26 kart i został bardzo starannie opracowany stylistycznie i edytorsko przez samego autora. Celem artykułu jest prezentacja tego wartościowego literaturoznawczo i kulturowo tekstu oraz udowodnienie, że jest on z punktu widzenia genologii reportażem. Wśród cech przesądzających o przynależności gatunkowej odczytu wyróżniono: aktualność, autentyzm, osobisty stosunek reportera do przedmiotu, fabularyzację oraz użycie języka artystycznego. Podkreślono również podwójnie kulturotwórczą rolę reportażu Kowalskiego: słuchaczom dostarczył rzetelnej i podanej z dużą dawką humoru wiedzy na temat międzywojennej Turcji (wciąż rolę tę może odgrywać, jeśli zostanie udostępniony szerszej publiczności), a biografom i badaczom spuścizny Kowalskiego ukazuje inne oblicze przedstawianego zazwyczaj posągowo uczonego.

Biogram autora

Sylwia Filipowska, Uniwersytet Jagielloński

Od 2009 r. jest pracownikiem Katedry Turkologii w Instytucie Orientalistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Interesuje się literaturą turecką, ze szczególnym uwzględnieniem literatury dokumentu osobistego. Jako absolwentka filologii polskiej i filologii tureckiej zajmuje się również polsko-tureckimi związkami literackimi w perspektywie komparatystycznej. W 2017 r. ukazała się jej książka Obraz dziewiętnastowiecznego Stambułu w polskiej i tureckiej literaturze wspomnieniowej.

Bibliografia

Bachura-Wojtasik, J. i Sygizman, K. (2018). Motyw podróży w reportażu radiowym. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica, nr 5(51), 11–29. DOI: 10.18778/1505-9057.51.02

Balcerzan, E. (2013). Literackość. Modele, gradacje, eksperymenty. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.

Dulska, A.K. i Dulski, R. (2021). Halo, halo! Niepodległa w eterze. Radio i radiofonia w Polsce 1918–1989. Kraków: Księgarnia Akademicka.

Dziurzyńska, E. (1999). Podróże naukowe Tadeusza Kowalskiego w świetle materiałów archiwalnych. W R. Majkowska (red.), Tadeusz Kowalski 1889–1984. Materiały z Posiedzenia Naukowego PAU w dniu 19 czerwca 1998 r. Kraków: PAU, 29–53.

Filipowska, S. (2017). Obraz dziewiętnastowiecznego Stambułu w polskiej i tureckiej literaturze wspomnieniowej. Kraków: Księgarnia Akademicka.

Kowalska-Lewicka, A. (1999). Tadeusz Kowalski w oczach córki. W R. Majkowska (red.), Tadeusz Kowalski 1889–1984. Materiały z Posiedzenia Naukowego PAU w dniu 19 czerwca 1998 r. Kraków: PAU, 67–78.

Kowalski, T. (niepublikowany). Odczyt dla Polskiego Radia z 1927 roku. Oddział Archiwum PAU w Krakowie pod sygnaturą K III – 4, cz. I, j. 99.

Kowalski, T. (1924). Angora. Czas, nr 12, 2–3.

Kowalski, T. (1925a). Odwiedziny w Adampolu, kolonii polskiej nad Bosforem (z dziennika podróży do Turcji). Czas, nr 298, 4.

Kowalski, T. (1925b). Turcja powojenna. Lwów–Warszawa–Kraków: Ossolineum.

Kowalski, T. (1927). Podróż naukowa polska do Azji Mniejszej. Rocznik Orientalistyczny, t. V, 240–5.

Kowalski, T. (1930). Recenzja książki Jana Rostafińskiego „Autem i arabą przez Anatolię”. Przegląd Współczesny, t. XXXIV, 154–159.

Majda, T. (red.). (2013). Urzeczeni Orientem: listy profesora Ananiasza Zajączkowskiego do profesora Tadeusza Kowalskiego 1925–1948. Warszawa: Wydawnictwo Agade.

Maziarski, J. (2006). Reportaż. W G. Gazda i S. Tyniecka-Makowska (red.), Słownik rodzajów i gatunków literackich. Kraków: Universitas, 634–635.

Pleszkun-Olejniczakowa, E. (2004). O reportażu radiowym. W K. Stępnik i M. Piechota (red.), Reportaż w dwudziestoleciu międzywojennym. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 115–123.

Pleszkun-Olejniczakowa, E. (2005). Reportaż: wokół pochodzenia, definicji i podziałów. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica 7/2, 3–27.

Poradzisz, J. (1973). Materiały Tadeusza Kowalskiego. Biuletyn Archiwum Polskiej Akademii Nauk, Warszawa: PAU, 52–99.

Rejter, A. (2000). Kształtowanie się gatunku reportażu podróżniczego w perspektywie stylistycznej i pragmatycznej. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Stachowski, M. (2018). Nieznany wiersz okolicznościowy orientalisty Tadeusza Kowalskiego. LingVaria, nr 1(25), 219–223. DOI: 10.12797/ LV.13.2017.25.16.

Sztachelska, J. (2013). Reportaż. Z historii gatunku w wieku XIX. Białostockie Studia Literaturoznawcze, nr 4, 153–170.

Wójciszyn-Wasil, A. (2012). Sztuka radiowa w Polsce i jej krytyka do 1939 roku. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Zajączkowski, A. (1953). Tadeusz Kowalski i jego prace orientalistyczne. Rocznik Orientalistyczny, t. XVII, s. X–XVI.

Żyrek-Horodyska, E. (2017). Reportaż literacki wobec literatury. Korzenie i teorie. Pamiętnik Literacki, t. CVIII, z. 4, 119–131. DOI: 10.18318/ pl.2017.4.8.

Perspektywy Kultury
Opublikowane
2021-12-30
Jak cytować
[1]
Filipowska, S. 2021. Radiowy reportaż z podróży profesora Tadeusza Kowalskiego do Turcji w 1927 roku. Perspektywy Kultury. 35, 4 (grudz. 2021), 153-166. DOI:https://doi.org/10.35765/pk.2021.3504.10.
Numer
Tom 35 Nr 4 (2021): Podróż orientalna
Dział
Podróż orientalna

Copyright (c) 2021 Akademia Ignatianum w Krakowie

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:

  1. utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
  2. zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
  3. rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
  4. wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
  5. rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
  6. publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym. 

Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.