Metafizyczna potęga bieli

DOI: https://doi.org/10.35765/pk.2022.3803.29
Słowa kluczowe: Jan Polkowski, Ryszard Krynicki, Bruno Jasieński, Sołówki, Wyspy Sołowieckie, GUŁag, komunistyczne zbrodnie, świętość w literaturze/sacrum w literaturze, współczesna poezja religijna

Abstrakt

Interpretacja wiersza Jana Polkowskiego Morze białe analizuje fenomen istnienia współczesnej poezji religijnej niekoniecznie tematycznie zajmującej się Bogiem. Istotą takiej poezji jest wizja świata, z gruntu religijna, zakładająca ufność i zawierzenie bez względu na świecką materię wiersza, który może opisywać najgorsze zbrodnie. Autor ukazuje, że w przypadku najlepszej poezji religijnej zasada anima naturaliter christiana oznacza, że fundamentalna dobroć Boga istnieje w wierszach bezwiednie, właśnie naturalnie, a nie jako coś dodanego czy wykoncypowanego.

Biogram autora

Józef Maria Ruszar, Akademia Ignatianum w Krakowie

Polski działacz opozycyjny w PRL, jeden z założycieli Studenckiego Komitetu Solidarności w Krakowie. Doktor habilitowany nauk humanistycznych, wykładowca Akademii Ignatianum w Krakowie, dyrektor Instytutu Literatury, redaktor naczelny Kwartalnika Kulturalnego „Nowy Napis”. Od 2004 roku organizuje międzynarodowe konferencje naukowe pod nazwą Warsztaty Herbertowskie i wydaje serię Biblioteka Pana Cogito (ponad 60 tomów do roku 2022). Autor książek: Wytarty profil rzymskich monet. Ekonomia jako temat literacki (2017), Mane, tekel, fares. Obrazy Boga w twórczości Tadeusza Różewicza (2019), Zapasy ze światem Zbigniewa Herberta. Esej o życiu pisarzy w czasach pierwszych sekretarzy (2020). Aktualnie przygotowuje książkę Na ziemi i w niebie. Szkice o ziemskiej i niebieskiej ojczyźnie Jana Polkowskiego.

Bibliografia

Jasieński, B. (2006). But w butonierce i inne wiersze. Warszawa: Iskry. Krynicki, R. (1975). Organizm zbiorowy. Wiersze i przekłady. Kraków: Wydawnictwo Literackie (i wydania następne).

Krynicki, R. (1996). Magnetyczny punkt. Warszawa: CiS, Warszawa 1996. Krynicki, R. (2009). Wiersze wybrane. Kraków: Wydawnictwo a5.

Krynicki, R. (2014). Wiersze wybrane. Kraków: Wydawnictwo a5.

Polkowski, J. (2021). Pomieszane języki. Sopot: Towarzystwo Przyjaciół Sopotu.

Polkowski, J. (2022). Gdy Bóg się waha. Poezje 1977–2017 (tom 1) oraz Gdy Bóg się waha. Poezje 2018–2022 (tom 2). Kraków: Instytut Literatury i Księgarnia Akademicka.

Barańczak, S. (1988a). Przed i po. Szkice o poezji krajowej przełomu lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych. Londyn: Aneks.

Barańczak, S. (1988b). Wyobraź sobie, że piszesz po polsku. W: S. Barańczak, Przed i po. Szkice o poezji krajowej przełomu lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych. Londyn: Aneks.

Błoński, J. (2019). Język właściwie użyty. Szkice o poezji polskiej drugiej połowy XX wieku. Kraków: Instytut Literatury.

Czaplejewicz, E. (1992). Polska literatura łagrowa. Warszawa: PWN. Czapski, J. (2001). Na nieludzkiej ziemi [Instytut Literacki 1949]. Kraków: Wydawnictwo Znak.

Herling-Grudziński, G. (1996). Inny Świat [Londyn, wyd. ang. Londyn 1951, polskie Paryż 1953]. Warszawa: Czytelnik.

Jaworski, K. (2006). Czytały go białe panienki z podkrążonymi oczyma – kilka słów o życiu i poezji Brunona Jasieńskiego. W: B. Jasieński, But w butonierce i inne wiersze. Warszawa: Iskry.

Jaworski, K. (2009). Dandys. Słowo o Brunonie Jasieńskim. Warszawa: Iskry. Jochimek, J. (2006). Chrystus i Białe Niedźwiedzie. Łódź:

Kaczmarski, J. (1982). Epitafium dla Brunona Jasieńskiego. Pozyskano z: https://www.kaczmarski.art.pl/tworczosc/wiersze/epitafium-dla-bru- nona-jasienskiego (dostęp: 29.03.2022).

Masłoń, K. (2009). Bruno Jasieński – poeta kacapski, „Rzeczpospolita”, 5 grudnia. Pozyskano z: https://www.rp.pl/plus-minus/art7413481-bruno-jasienski-poeta-kacapski (dostęp: 05.12.2009).

Obertyńska, B. (2005). W domu niewoli [Rzym 1946, pod pseudonimem M. Rudzka]. Warszawa: Czytelnik.

Pyzia, J. i Ruszar, J.M. (red.) (2020). Inny świat w literaturze narodów. Konteksty, życiorysy, interpretacje. Kraków: Instytut Literatury.

Ruszar, J.M. (red.). (2017). W mojej epoce już wymieram. Antologia szkiców o twórczości Jana Polkowskiego (1979–2017). Kraków: JMR Trans-Atlantyk i Instytut Myśli Józefa Tischnera.

Shore, M. (2009). Kawior i popiół. Życie i śmierć pokolenia oczarowanych i rozczarowanych marksizmem. Warszawa: Świat Książki.

Stala, M. (2017). List do Jana Polkowskiego. W: J.M. Ruszar (red.), W mojej epoce już wymieram. Antologia szkiców o twórczości Jana Polkowskiego (1979–2017). Kraków: Trans-Atlantyk i Instytut myśli Józefa Tischnera.

Sucharski, R. (2021). Literatura polska z sowieckiego „domu niewoli”. Poetyka. Aksjologia. Twórcy. Kraków: Instytut Literatury.

Tomasik, W. (2018). Cień Jasieńskiego. Przyczynek biobibliograficzny. Pamiętnik Literacki, 109, nr 3.

Watt, A. (1990). Mój wiek. Pamiętnik mówiony, część I. Warszawa: Czytelnik.

Applebaum, A. (2018). Gułag. Warszawa: Wydawnictwo Agora.

Biełomorsko-Bałtijskij kanał imienii Stalina. Istoria stroitielstwa, 1931–1934 gg (1934). Moskwa.

Ciesielski, S. (2010). GUŁag. Radzieckie obozy koncentracyjne 1918–1953. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej.

Khlevniuk, O. [Chlewniuk] (2013). The history of the Gulag. From collectivization to the great terror. New Haven–London: Yale University Press.

Kizny, T. i Kosinowa, T. (1994). Biełomorkanał imienia Stalina. Karta. Kwartalnik historyczny, nr 13.

Owsiany, H. (2000). Polacy w łagrach rosyjskiej północy. W świetle relacji, listów i dokumentów. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.

Sołżenicyn, A. (2010). Archipelag GUŁag 1918–1956 [pierwsze wydanie: 1973]. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.

Opublikowane
2022-09-29
Jak cytować
[1]
Ruszar, J.M. 2022. Metafizyczna potęga bieli. Perspektywy Kultury. 38, 3 (wrz. 2022), 501-512. DOI:https://doi.org/10.35765/pk.2022.3803.29.
Numer
Tom 38 Nr 3 (2022): Studia o kulturze cerkiewnej w granicach dawnej Rzeczypospolitej
Dział
Varia

Copyright (c) 2022 Akademia Ignatianum w Krakowie

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:

  1. utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
  2. zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
  3. rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
  4. wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
  5. rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
  6. publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym. 

Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.