Miasto historyczne czy miasto dziedzictwa?

Jacek Purchla

Jacek Purchla Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie https://orcid.org/0000-0001-8286-1266

Słowa kluczowe: miasto historyczne, dziedzictwo kulturowe, społeczeństwo obywatelskie, kapitał społeczny

Abstrakt

Miasta historyczne to szczególny rozdział naszego dziedzictwa, gdzie przeszłość determinuje współczesny rozwój. Nie przypadkiem też miasta historyczne stanowią dziś nieomal 1/3 listy światowego dziedzictwa UNESCO. Miasto to jednak nie tylko idea i forma, ale także funkcja i proces. Miasto to przede wszystkim żywy organizm. Miarą rozwoju miast jest szybkość i złożoność zmiany, jaką przechodzą. Współczesne procesy urbanizacyjne charakteryzuje niespotykana wcześniej dynamika i skala wzrostu. Jeśli już dzisiaj 80% populacji miast to przybysze, to jedyne, co integruje mieszkańców, to miejsce, nie ludzie! Dziedzictwo to ludzie – dziedzictwo to my obywatele: jego twórcy, interpretatorzy i użytkownicy. W tym tkwi główna rola kapitału społecznego zarówno w dynamicznym procesie kreacji i reinterpretacji dziedzictwa, jak i skutecznej jego ochronie. Istotą nowej filozofii ochrony miast historycznych winno być dzisiaj harmonijne wykorzystanie dziedzictwa jako potencjału prorozwojowego. Dziś bowiem nie ulega wątpliwości, iż nie tylko istotą kultury jest rozwój, ale i kultura jest czynnikiem rozwoju.

Biogram autora

Jacek Purchla, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

Profesor nauk humanistycznych; członek czynny Polskiej Akademii Umiejętności; doktor honoris causa Uniwersytetu Narodowego Politechnika Lwowska. Kieruje Katedrą Historii Gospodarczej i Społecznej Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, a także Instytutem Dziedzictwa Europejskiego Międzynarodowego Centrum Kultury, którego jest założycielem i w latach 1991–2017 był dyrektorem. Przewodniczący Rady Uczelni Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wiceprezydent Europa Nostra. Prezes Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa i redaktor „Rocznika Krakowskiego”. Przewodniczący Polskiego Komitetu ds. UNESCO (2015–2020), a w kadencji 2016–2017 prezydent Komitetu Światowego Dziedzictwa UNESCO. W latach 2000–2016 przewodniczył Radzie Ochrony Zabytków przy Ministrze Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Prowadzi badania nad rozwojem miast, historią społeczną i historią sztuki XIX i XX w., jak również teorią i ochroną dziedzictwa kulturowego. Autor ponad czterystu prac naukowych, w tym wielu książek. Jego prace były tłumaczone i wydane w kilkunastu językach.

Bibliografia

Burckhardt, J. (1991). Kultura odrodzenia we Włoszech. Próba ujęcia. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Cullen, G. (1961). The Concise Townscape. London: Taylor & Francis Routledge.

Hall, P. (1998). Cities in Civilization: Culture, Innovation, and Urban Order. New York: Random House.

Hausner, J. (2023). Lokalność jako społeczna siła rozwojowa. W: J. Hau-sner i M. Krzykawski (red.), Gospodarka i entropia. Jak wyjść z polikryzysu? Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 211–227.

Lynch, K. (1960). Image of the City. Cambridge MA: MIT Press.

Purchla, J. (2013). Dziedzictwo kulturowe. W: J. Hausner, A. Karwińska i J. Purchla (red.), Kultura a rozwój. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury, 39–56.

Purchla, J. (2015). Dziedzictwo kulturowe a urbanizacja. Zmiana relacji? Przegląd Urbanistyczny, R. 7, t. 11, 7.

Purchla, J. (2016). Miasto jako dzieło sztuki. Herito, nr 22–23 (2–3/2016), 12–29.

Purchla, J. (2017/2018). Wystąpienie prof. Jacka Purchli skierowane do uczestników 21. Sesji

Zgromadzenia Ogólnego Państw-Stron Konwencji Światowego Dziedzic-twa w Paryżu.

Przegląd Polskiego Komitetu do Spraw UNESCO, Biuletyn 2017/2018, 27–31.

Rykwert, J. (2013). Pokusa miejsca. Przeszłość i przyszłość miast. Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury.