Alexander Chodźko and His Contribution to the Popularization of the Turkish Language
Abstract
Alexander Chodźko, Polish orientalist, poet and researcher of Slavic literature, was born in 1804 in the Krzywicze estate in Lithuania, died in France in 1891. As a graduate of Vilnius University and the Eastern Institute in St. Petersburg, he spent eleven years in the Russian diplomatic service in Persia (Tabriz, Teheran, Rasht). The result of research and observations conducted during his stay in Persia on the Persian language, literature and theater were numerous works by him, later published in Paris, London and St. Petersburg. In addition to works devoted to Persian issues, Chodźko also published works in the field of Slavic studies, which he dealt with after taking the chair of Slavic literature at the Collège de France in 1857.
On the other hand, the works of Alexander Chodźko related to the Turkish language are little known. This article is devoted to this issue. In 1854, Alexander Chodźko published in Paris a textbook for learning the Turkish language entitled Le Drogman turc…This manual was written for the needs of the soldiers of the French army involved in the Crimean War (1853–1856) as a Turkish ally. This work, which is almost a hundred pages long, contains not only Turkish phrases, French-Turkish grammar and a French-Turkish dictionary. Regardless of its original purpose, this work is extremely innovative, because in 19th-century Europe, apart from translations of Turkish literary works, Turkish descriptive grammars or bilingual translation dictionaries containing Turkish material, the type of literature represented by the discussed Le Drogman turc… was not published. There is no doubt that the work by Alexander Chodźko was innovative and contributed to the popularization of the Turkish language.
References
Baranowski, B. (1979). Polsko-azerbejdżańskie stosunki kulturalne w pierwszej połowie XIX wieku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Calmard, J. (2020). Chodźko, Aleksander Borejko. W: Encyclopaedia Iranica. Pozyskano z: https://www.iranicaonline.org/articles/chodzko-aleksander-borejko (dostęp: 17.12.2020).
[Chodźko, A.] (1854). Le Drogman turc donnant les mots et les phrases les plus nécessaires pour la Conversation. Vade mecum indispensable a l’armée d’Orient, par A.Ch. Paris: Benjamin Duprat.
Chudzikowska, J. (1982). Dziwne życie Sadyka Paszy. O Michale Czajkowskim. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Gałczyńska-Kilańska, K. (1974). Polacy w Kraju Półksiężyca. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Górski, K. (red.). (1986). Adam Mickiewicz. Dzieła wszystkie. T. 1, cz. 4: Wiersze, uzupełnienia i materiały (oprac. C. Zgorzelski). Wrocław–Warszawa– Kraków–Gdańsk–Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Katz, H. (1966). Historia powszechna nowożytna. 1789–1870. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych.
Kerslake, C. (2006). Ottoman Turkish. W: L. Johanson, E. Csato (red.), The Turkic Languages. London–New York: Routledge, 179–202.
Kieffer, J.D., Bianchi, T.X. (1835–1837). Dictionnaire turc-français. T. 1–2. Paris.
Kowalski, T. (1949). W tysiąclecie narodzin Firdausiego. Przegląd Orientalistyczny, z. 1 (1948), 9–16.
Krasnowolska, A. (2003). Aleksander Chodźko (1804–1891) and his “Oriental” Poems. Folia Orientalia, vol. XXIX, 71–81.
Krzemiński, S. (red.). (1901). Album biograficzne zasłużonych Polaków i Polek wieku XIX. T. 1. Warszawa: Wydane staraniem i nakładem Maryi Chełmońskiej.
Łątka, J.S. (2005). Słownik Polaków w Imperium Osmańskim i Republice Turcji. Kraków: Księgarnia Akademicka.
Mallouf, N. (1863–1867). Dictionnaire turc-français avec la prononciation figurée. T. 1–2. Paris.
Meynard, A.C.B. de. (1881–1886). Dictionnaire turc-français. T. 1–2. Paris.
Nowa encyklopedia powszechna PWN (1997). T. 1–6. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Odrowąż-Pieniążek, J. (oprac.). (1962). Listy Aleksandra Chodźki do Adama Mickiewicza. Pamiętnik Literacki, 53/3, 253–294.
Płoszewski, L. (1937). Chodźko Aleksander Borejko. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 3. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 380–381.
Preindl, J. de. (1791). Grammaire turque d’une nouvelle methode d’aprendre cette langue en peu de semaines avec un Vocabulaire enrichi d’anecdotes utiles et agreable, Berlin.
Reychman, J. (1972). Podróżnicy polscy na Bliskim Wschodzie w XIX w. Warszawa: Wydawnictwo Wiedza Powszechna.
Reychman, J. (1973). Historia Turcji. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Redhouse Yeni Türkçe Ingilizce Sözlük. New Redhouse Turkish-English Dictionary (RTI). (1981). Istanbul: Redhouse Yayınevi.
Rhassis, R. (1828–1829). Vocabulaire françois-turc. T. 1–2, St. Pétersbourg.
Rypka, J. (red.). (1970). Historia literatury perskiej i tadżyckiej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Siemieniec-Gołaś, E. (2015). Le Drogman turc from the Jagiellonian Library Collection. W: A. Bareja-Starzyńska, K. Stanek, M. Godzińska, A.A. Sulimowicz, M. Szpindler, J. Bojarska-Cieślik (red.), Oriental Studies and Arts. Contributions Dedicated to profesor Tadeusz Majda on His 85th Birthday. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie DIALOG, 271–277.
Troszyński, M. (oprac.). (2012). Władysław Mickiewicz. Pamiętniki. T. I. Warszawa: Wydawnictwo Iskry.
Türkçe Sözlük (TS). (2011). Şükrü Haluk Akalın (ed.). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Vigieur, P.F. (1790). Élémens de la langue turque, ou Tables analytiques de la langue turque usuelle, avec leur développement. Constantinople: de l’imprimerie du Palais de France.
Zajączkowski, A. (1949). Orientalizm a orientalistyka. Przegląd Orientalistyczny, z. 1(1948), 3–8.
https://polona.pl/item/poezye-alexandra-chodzki (dostęp: 04.11.2020)
https://pl.wikipedia.org/wiki/Aleksander_Chodźko (dostęp: 21.10.2020)
Copyright (c) 2020 Jesuit University Ignatianum in Krakow
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym.
Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.
