“Thou who hast sewn together this canvas.” Adam Zagajewski’s Search for the Absolute
Abstract
Adam Zagajewski’s poetry proves how complex man’s relationship with the sacred can be. Despite the poet’s testimony of complete independence from established formations, including denominational ones, in his early work, when he described himself as “an atheist of both churches, non-partisan among party members, an unbeliever among believers, uncertain among the convinced” (Mogę mówić tylko za siebie [I can only speak for myself]; Oda do wielości [Ode to multiplicity], Zagajewski 1983), literary criticism has long emphasized the presence of a broadly conceived sphere of the sacred in his poetry. When reading Zagajewski’s poems, one has the impression that the sacred is permanently present, and that the poet is constantly brushing against the figure of the Absolute, while not being able (or sometimes not wanting) to fully see it. The reader even gets the impression that perhaps this may be a purposeful impossibility. For Zagajewski, an extremely important theme is circular movement, constant circling around the same issue, and a need for constant questioning. This article discusses these complex relations, proving that Zagajewski consistently reflects in on the figure of the Absolute, that the subject of his poems seeks the sacred, and that the question of the Absolute seems to be more than a poetic strategy for the author, but also a very personal dilemma. The poet died on March 21, 2021.
References
Bodzioch-Bryła, B. (2009). Kapłan Biblioteki. O poetyckiej i eseistycznej twórczości Adama Zagajewskiego. Kraków: Wydawnictwo Ignatianum.
Bodzioch-Bryła, B. (2014). Zmierzch dialogu z transcendencją czy jego ponowoczesna transpozycja? O koligacjach sacrum z reklamą i nowymi mediami. In R. Gajewska, A. Matuszek, & B. Tomalak (eds.), O zmierzchu myśli różne. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Naukowe ATH.
Bodzioch-Bryła, B. (2016). „– Są znaki na niebie/ – Tak, prawie same spacje”. S@crum ponowoczesne w najnowszej literaturze polskiej. Kultura – Media – Teologia, 26, Iss. 6, 25–51. DOI 10.21697/kmt. Retrieved from: http://www.kmt.uksw.edu.pl/kmt-26-absolut-nieobecny
Bodzioch-Bryła, B. (2017). Przybywając za późno… Adam Zagajewski, Trzej Królowie. In J.M. Ruszar, & D. Siwor (eds.), Zemsta ręki śmiertelnej. Interpretacje wierszy poetów XX wieku. Kraków: Instytut Myśli Józefa Tischnera – JMR Trans-Atlantyk.
Caillois, R. (1973). Żywioł i ład. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Caillois, R. (1995). Człowiek i sacrum. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen.
Chrząstowska, B., Wiegandtowa, E., & Wysłouch, S. (1992). Literatura współczesna. Podręcznik dla maturzystów. Poznań: Wydawnictwo Nakom.
Co poeta miał na myśli? Agam Zagajewski w V LO. Kurier Poranny (2015). Retrieved from: https://dzisiajwgliwicach.pl/trzeba-duzo-czytac-zeby-pisac -spotkanie-z-poeta/?cn-reloaded=1.
Czabanowska-Wróbel, A. (2015). Adam Zagajewski – twórczość. In P. Próchniak (ed.), Monografie w toku. Kompendium multimedialne. Strony Poezji. Retrieved from: http://stronypoezji.pl/monografie/tworczosc-1/
Dembińska-Pawelec, J. (1993). W drzewach Adama Zagajewskiego. In J. Paszek & T. Sławek (eds.), Znajomym gościńcem. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Droszkiewicz, J., (2019). Zmiana Klimatu. 10. Festiwal Literacki Zebrane. Adam Zagajewski: Jestem krytykiem obecnego rządu. Kurier Poranny, 10 października 2019. Retrieved from: https://poranny.pl/zmiana-klimatu-10-festiwal-literacki-zebrane-adam-zagajewski-jestem-krytykiem -obecnego-rzadu-zdjecia-wideo/ar/c13-14490717
Eliade, M. (1966). Traktat o historii religii. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza.
Eliade, M. (1974). Sacrum – mit – historia. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Gospel of John. Holy Bible, New International Version, NIV 1973, 1978, 1984, 2011 Biblica, Inc. Retrieved from: https://www.biblegateway.com/versions/ New-International-Version-NIV-Bible/.
Gospel of Mark. Holy Bible, New International Version, NIV 1973, 1978, 1984, 2011 Biblica, Inc. Retrieved from: https://www.biblegateway.com/versions/ New-International-Version-NIV-Bible/.
Gospel of Matthew. Holy Bible, New International Version, NIV 1973, 1978, 1984, 2011 Biblica, Inc. Retrieved from: https://www.biblegateway.com/ versions/New-International-Version-NIV-Bible/.
Forstner, D. (1990). Świat symboliki chrześcijańskiej. Warszawa: Wydawnictwo Pax.
Hani, J. (1998). Symbolika świątyni chrześcijańskiej. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Lurker, M. (1994). Przesłanie symboli w mitach, kulturach i religiach. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Lyszczyna, J. (1995). Adama Zagajewskiego stwarzanie świata. In E. Jędrzejko & R. Piętkowa (eds.), Konteksty. Katowice: Towarzystwo Zachęty Kultury.
Machej, Z. (1991). Nieznośna lekkość wierszy. NaGłos, Iss. 4.
Michalski, P. (2011). Co można powiedzieć? Poezja konfesyjna i konfesyjność poezji. Przekładaniec, Iss. 25. Retrieved from: www.ejournals.eu/pliki/ art/575/.
Nossol, A. (1998). Teologiczny wymiar sacrum i profanum. In S. Gajda & H.J. Sobeczko (eds.), Człowiek – Dzieło – Sacrum. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Olędzka-Frybesowa, A. (1979). W głąb labiryntu. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Olędzka-Frybesowa, A. (1989). Patrząc na ikony. Wędrówki po Europie. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Pawelec, D. (1994). Pokolenie ’68 „na wygnaniu”. In J. Garliński, Z. Jagodziński, & J. Olejniczak (eds.), Literatura emigracyjna 1939–1989. Vol. I. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Poulet, G. (1977). Metamorfozy czasu. Szkice krytyczne. Warszawa: PIW.
Sawicki, S. (1983). Sacrum w literaturze. In J. Gotfryd, M. Jasińska-Wojtkowska, & S. Sawicki (eds.), Sacrum w literaturze. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Shephard, J. (1991). Trading One World for Another Section 7, Page 3. Retrieved from: https://www.nytimes.com/1991/05/26/books/keeping-it-short-a-season-of-stories-trading-one-world-for-another.html.
Strömberg, R. (1998). Oczyma krytyków: Adam Zagajewski. Zeszyty Literackie, Iss. 1 (61).
Stróżewski, W. (1989). O możliwości sacrum w sztuce. In N. Cieślińska (ed.), Sacrum i sztuka. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Walcott, D. (2002). Elegista. Gazeta Wyborcza. Retrieved from: https://wyborcza.pl/1,75410,2957120.html.
Wysłouch, S. (1997). Bunt wobec sacrum. Z problemów literatury antyreligijnej w XX wieku. In M. Jasińska-Wojtkowska & J. Święch (eds.), Religijne aspekty literatury polskiej XX wieku. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Zarębianka, Z. (1992). Poezja wymiaru sanctum: Kamieńska, Jankowski, Twardowski. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Zagajewski, A. (1972). Komunikat. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Zagajewski, A. (1983). List. Oda do wielości. Paryż: Instytut Literacki.
Zagajewski, A. (1989). Audio recording. Retrieved from: https://voca.arizona. edu/readings-list/47/54.
Zagajewski, A. (1994). Ziemia Ognista. Poznań: Wydawnictwo a5.
Zagajewski, A. (1998a). Trzej aniołowie / Three Angels. Trans. C. Cavanagh, R. Gorczyńska, B. Ivry, & C.K. Williams. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Zagajewski, A. (1998b). Auto Mirror. In C. Miłosz (ed.), A Book of Luminous Things: An International Anthology of Poetry. Boston: Mariner Books.
Zagajewski, A. (1999). Pragnienie. Kraków: Wydawnictwo a5.
Zagajewski, A. (2000). In Many authors, Literary Imagination: The Review of the Association of Literary Scholars and Critics 2.2, pp. 185–186. Retrieved from: https://doi.org/10.1093/litimag/2.2.185.
Zagajewski, A. (2002). Płótno. Warszawa: Wydawnictwo Zeszytów Literackich.
Zagajewski, A. (2005). Anteny. Kraków: Wydawnictwo a5.
Zagajewski, A. (2008). Eternal Enemies. Trans. C. Cavanagh. New York: Farrar, Straus and Giroux.
Zagajewski, A. (2009). Jechać do Lwowa. Warszawa: Wydawnictwo Zeszytów Literackich.
Zagajewski, A. (2011). Unseen Hand. Trans. C. Cavanagh. New York: Farrar, Straus and Giroux.
Zagajewski, A. (2014). A Defense of Ardor: Essays. New York: Farrar, Straus and Giroux.
Zagajewski, A. (2018). Asymmetry. Trans. C. Cavanagh. New York: Farrar, Straus and Giroux.
Zagajewski, A. (2019). Prawdziwe życie. Kraków: Wydawnictwo a5.
Copyright (c) 2021 Jesuit University Ignatianum in Krakow
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym.
Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.