“Thou who hast sewn together this canvas.” Adam Zagajewski’s Search for the Absolute

Keywords: Adam Zagajewski, contemporary Polish poetry, sacred in literature, interpretation, literary criticism

Abstract

Adam Zagajewski’s poetry proves how complex man’s relationship with the sacred can be. Despite the poet’s testimony of complete independence from established formations, including denominational ones, in his early work, when he described himself as “an atheist of both churches, non-partisan among party members, an unbeliever among believers, uncertain among the convinced” (Mogę mówić tylko za siebie [I can only speak for myself]; Oda do wielości [Ode to multiplicity], Zagajewski 1983), literary criticism has long emphasized the presence of a broadly conceived sphere of the sacred in his poetry. When read­ing Zagajewski’s poems, one has the impression that the sacred is permanently present, and that the poet is constantly brushing against the figure of the Abso­lute, while not being able (or sometimes not wanting) to fully see it. The reader even gets the impression that perhaps this may be a purposeful impossibility. For Zagajewski, an extremely important theme is circular movement, constant circling around the same issue, and a need for constant questioning. This article discusses these complex relations, proving that Zagajewski consistently reflects in on the figure of the Absolute, that the subject of his poems seeks the sacred, and that the question of the Absolute seems to be more than a poetic strategy for the author, but also a very personal dilemma. The poet died on March 21, 2021.

Author Biography

Bogusława Bodzioch-Bryła, Jesuit University Ignatianum in Krakow

Assistant Professor at the Jesuit Uni­versity Ignatianum in Krakow (Faculty of Philosophy, Institute of Cultural Studies), author of monographs: Sploty: przepływy, architek(s)tury, hybrydy. Polska e-poezja w dobie procesualności i konwergencji (2019); Z nowymi mediami w kulturze i o kulturze. Scenariusze zajęć edukacji medialnej dla nauczycieli (2015); Ku ciału post-ludzkiemu... Poezja polska po 1989 roku wobec nowych mediów i nowej rzeczywistości (2011;2006), Kapłan Biblio­teki. O poetyckiej i eseistycznej twórczości Adama Zagajewskiego (2009); coauthor of books: Przepływy, protezy, przedłużenia... Przemiany kultury pol­skiej pod wpływem nowych mediów po 1989 roku (2016); Literatura i nowe media. Homo irretitus w kulturze literackiej XX/XXI wieku (2014, 2015), Nowy leksykon szkolny (2005), Leksykon wiedzy szkolnej (2008) and collec­tive monographs. She has written for Teksty Drugie, Zagadnienia Rodzajów Literackich, Studia Medioznawcze, Kultura-Media-Teologia, Perspectives on Culture, Horyzonty Wychowania, Studia de Cultura, Studia Historicolitte­raria, Episteme, and Śląsk, among others. Member of the Polish Society for Cultural Studies and the Polish Society for Film and Media Studies. Research interests: describing the clash between literature and new media, in a broad perspective of Cultural Studies, interactive art, contemporary advertising, and journalism.

References

Bodzioch-Bryła, B. (2009). Kapłan Biblioteki. O poetyckiej i eseistycznej twór­czości Adama Zagajewskiego. Kraków: Wydawnictwo Ignatianum.

Bodzioch-Bryła, B. (2014). Zmierzch dialogu z transcendencją czy jego ponowoczesna transpozycja? O koligacjach sacrum z reklamą i nowymi mediami. In R. Gajewska, A. Matuszek, & B. Tomalak (eds.), O zmierzchu myśli różne. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Naukowe ATH.

Bodzioch-Bryła, B. (2016). „– Są znaki na niebie/ – Tak, prawie same spa­cje”. S@crum ponowoczesne w najnowszej literaturze polskiej. Kultura – Media – Teologia, 26, Iss. 6, 25–51. DOI 10.21697/kmt. Retrieved from: http://www.kmt.uksw.edu.pl/kmt-26-absolut-nieobecny

Bodzioch-Bryła, B. (2017). Przybywając za późno… Adam Zagajewski, Trzej Królowie. In J.M. Ruszar, & D. Siwor (eds.), Zemsta ręki śmiertelnej. Inter­pretacje wierszy poetów XX wieku. Kraków: Instytut Myśli Józefa Tischnera – JMR Trans-Atlantyk.

Caillois, R. (1973). Żywioł i ład. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Caillois, R. (1995). Człowiek i sacrum. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen.

Chrząstowska, B., Wiegandtowa, E., & Wysłouch, S. (1992). Literatura współ­czesna. Podręcznik dla maturzystów. Poznań: Wydawnictwo Nakom.

Co poeta miał na myśli? Agam Zagajewski w V LO. Kurier Poranny (2015). Retrieved from: https://dzisiajwgliwicach.pl/trzeba-duzo-czytac-zeby-pisac -spotkanie-z-poeta/?cn-reloaded=1.

Czabanowska-Wróbel, A. (2015). Adam Zagajewski – twórczość. In P. Próch­niak (ed.), Monografie w toku. Kompendium multimedialne. Strony Poezji. Retrieved from: http://stronypoezji.pl/monografie/tworczosc-1/

Dembińska-Pawelec, J. (1993). W drzewach Adama Zagajewskiego. In J. Paszek & T. Sławek (eds.), Znajomym gościńcem. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Droszkiewicz, J., (2019). Zmiana Klimatu. 10. Festiwal Literacki Zebrane. Adam Zagajewski: Jestem krytykiem obecnego rządu. Kurier Poranny, 10 października 2019. Retrieved from: https://poranny.pl/zmiana-kli­matu-10-festiwal-literacki-zebrane-adam-zagajewski-jestem-krytykiem -obecnego-rzadu-zdjecia-wideo/ar/c13-14490717

Eliade, M. (1966). Traktat o historii religii. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza.

Eliade, M. (1974). Sacrum – mit – historia. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Gospel of John. Holy Bible, New International Version, NIV 1973, 1978, 1984, 2011 Biblica, Inc. Retrieved from: https://www.biblegateway.com/versions/ New-International-Version-NIV-Bible/.

Gospel of Mark. Holy Bible, New International Version, NIV 1973, 1978, 1984, 2011 Biblica, Inc. Retrieved from: https://www.biblegateway.com/versions/ New-International-Version-NIV-Bible/.

Gospel of Matthew. Holy Bible, New International Version, NIV 1973, 1978, 1984, 2011 Biblica, Inc. Retrieved from: https://www.biblegateway.com/ versions/New-International-Version-NIV-Bible/.

Forstner, D. (1990). Świat symboliki chrześcijańskiej. Warszawa: Wydawnictwo Pax.

Hani, J. (1998). Symbolika świątyni chrześcijańskiej. Kraków: Wydawnictwo Znak.

Lurker, M. (1994). Przesłanie symboli w mitach, kulturach i religiach. Kraków: Wydawnictwo Znak.

Lyszczyna, J. (1995). Adama Zagajewskiego stwarzanie świata. In E. Jędrzejko & R. Piętkowa (eds.), Konteksty. Katowice: Towarzystwo Zachęty Kultury.

Machej, Z. (1991). Nieznośna lekkość wierszy. NaGłos, Iss. 4.

Michalski, P. (2011). Co można powiedzieć? Poezja konfesyjna i konfesyj­ność poezji. Przekładaniec, Iss. 25. Retrieved from: www.ejournals.eu/pliki/ art/575/.

Nossol, A. (1998). Teologiczny wymiar sacrum i profanum. In S. Gajda & H.J. Sobeczko (eds.), Człowiek – Dzieło – Sacrum. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.

Olędzka-Frybesowa, A. (1979). W głąb labiryntu. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Olędzka-Frybesowa, A. (1989). Patrząc na ikony. Wędrówki po Europie. Kra­ków: Wydawnictwo Literackie.

Pawelec, D. (1994). Pokolenie ’68 „na wygnaniu”. In J. Garliński, Z. Jago­dziński, & J. Olejniczak (eds.), Literatura emigracyjna 1939–1989. Vol. I. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Poulet, G. (1977). Metamorfozy czasu. Szkice krytyczne. Warszawa: PIW.

Sawicki, S. (1983). Sacrum w literaturze. In J. Gotfryd, M. Jasińska-Wojt­kowska, & S. Sawicki (eds.), Sacrum w literaturze. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.

Shephard, J. (1991). Trading One World for Another Section 7, Page 3. Retrie­ved from: https://www.nytimes.com/1991/05/26/books/keeping-it-short-a­-season-of-stories-trading-one-world-for-another.html.

Strömberg, R. (1998). Oczyma krytyków: Adam Zagajewski. Zeszyty Literackie, Iss. 1 (61).

Stróżewski, W. (1989). O możliwości sacrum w sztuce. In N. Cieślińska (ed.), Sacrum i sztuka. Kraków: Wydawnictwo Znak.

Walcott, D. (2002). Elegista. Gazeta Wyborcza. Retrieved from: https://wybor­cza.pl/1,75410,2957120.html.

Wysłouch, S. (1997). Bunt wobec sacrum. Z problemów literatury antyreligij­nej w XX wieku. In M. Jasińska-Wojtkowska & J. Święch (eds.), Religijne aspekty literatury polskiej XX wieku. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.

Zarębianka, Z. (1992). Poezja wymiaru sanctum: Kamieńska, Jankowski, Twar­dowski. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.

Zagajewski, A. (1972). Komunikat. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Zagajewski, A. (1983). List. Oda do wielości. Paryż: Instytut Literacki.

Zagajewski, A. (1989). Audio recording. Retrieved from: https://voca.arizona. edu/readings-list/47/54.

Zagajewski, A. (1994). Ziemia Ognista. Poznań: Wydawnictwo a5.

Zagajewski, A. (1998a). Trzej aniołowie / Three Angels. Trans. C. Cava­nagh, R. Gorczyńska, B. Ivry, & C.K. Williams. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Zagajewski, A. (1998b). Auto Mirror. In C. Miłosz (ed.), A Book of Luminous Things: An International Anthology of Poetry. Boston: Mariner Books.

Zagajewski, A. (1999). Pragnienie. Kraków: Wydawnictwo a5.

Zagajewski, A. (2000). In Many authors, Literary Imagination: The Review of the Association of Literary Scholars and Critics 2.2, pp. 185–186. Retrieved from: https://doi.org/10.1093/litimag/2.2.185.

Zagajewski, A. (2002). Płótno. Warszawa: Wydawnictwo Zeszytów Literackich.

Zagajewski, A. (2005). Anteny. Kraków: Wydawnictwo a5.

Zagajewski, A. (2008). Eternal Enemies. Trans. C. Cavanagh. New York: Far­rar, Straus and Giroux.

Zagajewski, A. (2009). Jechać do Lwowa. Warszawa: Wydawnictwo Zeszytów Literackich.

Zagajewski, A. (2011). Unseen Hand. Trans. C. Cavanagh. New York: Farrar, Straus and Giroux.

Zagajewski, A. (2014). A Defense of Ardor: Essays. New York: Farrar, Straus and Giroux.

Zagajewski, A. (2018). Asymmetry. Trans. C. Cavanagh. New York: Farrar, Straus and Giroux.

Zagajewski, A. (2019). Prawdziwe życie. Kraków: Wydawnictwo a5.

Published
2021-05-17
How to Cite
[1]
Bodzioch-Bryła, B. 2021. “Thou who hast sewn together this canvas.” Adam Zagajewski’s Search for the Absolute. Perspectives on Culture. 32, 1 (May 2021), 99-134. DOI:https://doi.org/10.35765/pk.2021.3201.09.
Section
Christianity as a Source of European Culture