Polish Historical Cities in the Face of Challenges of the Post-war Period
Abstract
The text analyses the fate of Poland’s historic cities in the post-war era, with a focus on the processes of reconstruction and contemporary urban revitalization. It examines the centres designated in the State Register of Historic Places as protected urban areas and analyses changes in population and administrative status. The importance of industrialization processes, especially large industrial and mining investments, for population growth and changes in the character of the historic city was also clearly highlighted. Various factors determining the ideological nature of reconstruction were also presented, as well as the importance of revitalization programs for the transformation of urban historic spaces. It is shown that each of the processes discussed transforms and reinterprets these areas in the spirit of prevailing belief systems and cannot be reduced to a single ideological dimension (e.g., communism). The availability of resources is also an important element affecting the shape of historic spaces, limiting the importance of ideological factors or influencing the nature of revitalization and leading to tourism or gentrification of these areas.
References
Bednarek, M. (2020). Sytuacja prawna cmentarzy żydowskich w Polsce 1944–2019. Kraków–Budapeszt–Syrakuzy: Wydawnictwo Austeria.
Castells, M. (1982). Kwestia miejska. Warszawa: Państwowe Wydawnic-two Naukowe.
Chwalba, A. (2004). Dzieje Krakowa, t. 6. Kraków w latach 1945–1989. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Cymer, A. (2018). Architektura w Polsce 1945–1989. Warszawa: Centrum Architektury, Narodowy Instytut Architektury i Urbanistyki.
Dokument z La Valetty (2011). Dokument z La Valletty w sprawie ochrony i zagospodarowania miast historycznych i dzielnic zabytkowych. Opra-cowany przez Komitet Naukowy Miast Historycznych i WSI CIVVIH – ICOMOS, przyjęty przez XVII Zgromadzenie Generalne Międzynaro-dowej Rady Ochrony Zabytków i Miejsc Zabytkowych ICOMOSw Paryżu w dniu 28 listopada 2011 roku. Wersja polska dostępna na stronach https://civvih.icomos.org/wp-content/uploads/2022/03/Valletta-Principles-Polish-language.pdf (dostęp: 10.01.2024).
Friedrich, J. (2014). Odbudowa głównego miasta w Gdańsku w latach 1945–1960. Gdańsk: Wydawnictwo słowo/obraz terytoria.
Gawlicki, M. (2016). Zabytkowa architektura Gdańska w latach 1945–1951. Kształtowanie koncepcji konserwacji i odbudowy. Gdańsk: Wy-dawnictwo słowo/obraz/terytoria.
Jarczewski, W. (2009). Skala degradacji miast w Polsce. W: Z. Ziobrowski i W. Jarczewski (red.), Rewitalizacja miast polskich – diagnoza. Kra-ków: Instytut Rozwoju Miast.
Kaczmarek, T. (2014). Rozwój, struktura przestrzenna i funkcje centrów handlowych w Polsce. W: E. Klima (red.), Ludność, mieszkalnictwo, usługi – w 70. rocznicę urodzin Profesora Jerzego Dzieciuchowicza. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Krasnowolski, B. (2011). Doktryny konserwatorskie a doświadczenia Spo-łecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa. W: B. Krasnowolski (red.), Doktryny i realizacje konserwatorskie w świetle doświadczeń krakowskich ostatnich 30 lat. Kraków: Wydawnictwo WAM, Społeczny Komitet Odnowy Zabytków Krakowa, 13–45.
Krasnowolski, B. (2022). Krakowski Kazimierz. Historia i kultura. Kraków: Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa.
Leśniak-Rychlak, D. (2014). Promocja wiedzy i kultury architektonicznej. W: J. Sepioł (red.), Przestrzeń życia Polaków, Warszawa: Stowarzy-szenie Architektów Polskich SARP.
Lubocka-Hoffmann, M. (2019). Powojenna odbudowa miast w Polsce a retrowersja Starego Miasta w Elblągu. Ochrona Zabytków, z. 1, 35–71.
Majewski, P. (2009). Ideologia i konserwacja. Architektura zabytkowa w Polsce w czasach socrealizmu. Warszawa: Wydawnictwo Trio.
Malikowski, M. (1991). Powstawanie dużego miasta. Drogi i bezdroża socjalistycznej urbanizacji na przykładzie Rzeszowa. Rzeszów: Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Rzeszowie.
Marcinek, R. i Woźniak, T. (2018). Służby konserwatorskie – armia ludzi z pasją. W: J. Rulewicz i R. Marcinek (red.), Działaj i miej nadzieję. Stu-lecie państwowych służb konserwatorskich w Polsce 1918–2018. War-szawa: Narodowy Instytut Dziedzictwa, 65–132.
Matusik, P. (2021). Historia Poznania, t. IV (1945–2016). Poznań: Wy-dawnictwo Miejskie Posnania – Towarzystwo Rozwoju Miasta Pozna-nia – Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.
Musekamp, J. (2015). Między Stettinem a Szczecinem. Metamorfozy miasta od 1945 do 2005. Poznań: Wydawnictwo Nauka i Innowacje.
Pawłowski, K. (1986). Zasady ochrony, odbudowy i rewaloryzacji histo-rycznych zespołów urbanistycznych. W: W. Zin (red.), Zabytki urbani-styki i architektury w Polsce. Odbudowa i konserwacja, t. 1. Warsza-wa: Arkady, 48
Piątek, G. (2020). Najlepsze miasto świata. Warszawa w odbudowie 1944–1949. Warszawa: WAB.
Piccinato, G. (1997). Wszystkie miasta są historyczne (ale niektóre bar-dziej). W: K. Broński, J. Purchla i Z.K. Zuziak (red.), Miasto historyczne. Potencjał dziedzictwa. Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury, 19–24.
Popiołek, M. (2012). Powojenna odbudowa ulicy Nowy Świat w Warszawie. Warszawa: Mazowiecki Instytut Kultury.
Zborowski, A. i Dej, M. (2009). Ocena stopnia zaawansowania zjawisk degradacji społecznej (patologie społeczne, wykluczenie społeczne i ubóstwo), procesy polaryzacji i segregacji, segmentacja rynku pracy w miastach Polski. W: A. Zborowski (red.), Demograficzne i społeczne uwarunkowania rewitalizacji miast w Polsce. Kraków: Instytut Rozwo-ju Miast.
Ziobrowski, Z. (2009). Urbanistyczny aspekt rewitalizacji. W: Z. Ziobrow-ski i W. Jarczewski (red.), Rewitalizacja miast polskich – diagnoza. Kra-ków: Instytut Rozwoju Miast.
NSP (2021). Wyniki Narodowego Spisu Powszechnego 2021, Bank Danych Lokalnych GUS, www.bdl.gus.gov.pl.
Rejestr (2023). Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr Zabytków Nieru-chomych, dane na dzień 10 lipca 2023. Pozyskano z: https://dane.gov.pl/pl/dataset/1130,rejestr-zabytkow-nieruchomych (dostęp: 27.07.2023).
Statistik (1939). Amtliches Gemeindeverzeichnis für das Deutsche Reich, Statistik des Deutschen Reichs, band 450. Berlin: Verlag für Sozialpoli-tik, Wirtschaft und Statistik, Paul Schmidt.
Wykaz (1933). Alfabetyczny wykaz miast w Polsce w granicach admini-stracyjnych z dn. 1. V. 1933 r. Drugi powszechny spis ludności z dnia 9 grudnia 1931 r. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospoli-tej Polskiej.
Copyright (c) 2024 Ignatianum University in Cracow
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym.
Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.
