Self-education, Literature and Conspiracies

Student Culture in Krakow in the Second Half of the 19th Century

Keywords: Krakow, Jagiellonian University, student organisations, patriotic activitis, self-education, literature

Abstract

The article analyses student culture in Krakow in the second half of the 19th century as a phenomenon shaped political and social conditions. The author focuses on the activities of a generation identified by scholars as the pre-Galician Stormers – an intellectual formation that, even before the January Uprising and during the final phase of Romanticism, heralded the emergence of positivist tendencies in Polish lands. In this period, academic youth sought self-organization, establishing formal and informal organizations, associations and circles with a self-help orientation. These groups prioritized the intellectual and scientific development of their members, participation in the cultural and social life of the city and providing social aid to the poorest. Prior to the January Uprising, patriotic sentiments grew stronger in student circles, with Krakow’s participating in patriotic demonstrations, conspiracies, and direct struggles. One such self-oriented group was the “Filippi studio”, active in Krakow in the early 1860s. Its members included Michał Bałucki, Adam Bełcikowski, Józef Szujski, Jan Matejko and Tadeusz Wojciechowski.

Author Biography

Renata Stachura-Lupa, Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

Dr hab., prof. UKEN. Badaczka pozytywizmu, autorka książek: Adam Bełcikowski – pisarz i historyk literatury (2005), Poglądy ideowo-estetyczne Stanisława Tarnowskiego (2016), Kraków literacki w XIX wieku. Szkice (2018, współautor Tadeusz Budrewicz). Zajmuje się wpływem filozofii, religii i polityki na literaturę lat 1863-1918, emancypacją i ruchami kobiecymi w XIX i na początku XX wieku, krytyką literacką, a także życiem literackim i artystycznym Krakowa w dobie autonomii galicyjskiej.

References

Bałucki, M. (1897). Z moich wspomnień. Przegląd Literacki, nr 24, 1-3.

Budrewicz, T., Stachura-Lupa. R. (2019). Kraków literacki w XIX wieku. Szkice. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.

Buszko, J. (1963). Społeczno-polityczne oblicze Uniwersytetu Jagiellońskiego w dobie autonomii galicyjskiej (1869-1914), Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Chłędowski, K. (1957). Pamiętniki, t. I: Galicja (1843-1880), wyd. 2 uzupeł., do druku przygotował, wstępem i przypisami opatrzył A. Knot. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Czesak, A. (2021). Jan Kanty Turski (1833–1870) – krakowianin, poeta. Przypomnienie. Rocznik Biblioteki Kraków, 405-421.

Część literacko-artystyczna. Ira Aldridge. Życiorys. (1854). Czas 1854, nr 252, 1-2.

Dębicki, L. (1896). Trzy pokolenia w Krakowie. Kraków: w Drukarni „Czasu” Fr. Kluczyckiego i Sp.

Estreicherówna, M. (1968). Życie towarzyskie i obyczajowe Krakowa w latach 1848-1863, Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Got, J. (1984). Teatr austriacki w Krakowie w latach 1853-1865, Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Gracz-Chmura. E. (2013). Literatura romantyczna w Krakowie (1827-1863). Zarys monograficzny, Kraków: Księgarnia Akademicka.

Kijas, J. (1966). Dzieje Katedry Historii Literatury Polskiej UJ w okresie Stanisława Tarnowskiego (1871-1909). W: T. Ulewicz (red.), Dzieje Katedry Historii Literatury Polskiej w Uniwersytecie Jagiellońskim. Zarys monograficzny, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 111-163.

Köhler, P. (2006). Koło Przyrodników Studentów Uniwersytetu Jagiellońskiego. 130 lat tradycji (1873-2003). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Kronika Uniwersytetu Jagiellońskiego od r. 1864 do r. 1887 i obraz jego stanu dzisiejszego wraz z rzeczą o rektorach od czasów najdawniejszych. Wydanie Senatu akademickiego na pamiątkę otwarcia Collegium Novum. (1887). Kraków: z Drukarni Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Krzyżanowski, M. (1964). Wspomnienia księgarza, W: W. Bodnicki [et al.] (red.), Kopiec wspomnień, wyd. 2, rozsz., Kraków: Wydawnictwo Literackie, 129-176.

Maciejewski, J. (1971). Przedburzowcy. Z problematyki przełomu między romantyzmem a pozytywizmem. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Miśko, D. (1891). Historia założenia i rozwoju Towarzystwa Wzajemnej Pomocy Uczniów Uniwersytetu Jagiellońskiego w 25. rocznicę jubileuszową. Kraków: Nakładem Towarzystwa Wzajemnej Pomocy Uczniów Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Myśliński, J. (1964). Czytelnia Akademicka i Ognisko, W: C. Bobińska (red.), Studia z dziejów młodzieży Uniwersytetu Krakowskiego od Oświecenia do połowy XX w. t. I, Kraków: Uniwersytet Jagielloński, 165-191.

Pieniążek, C. (1888). Michał Bałucki – szkic literacki. Poznań: Drukarnia Kuriera Poznańskiego

Rozwiązanie Czytelni Akademickiej w Krakowie. (1890). Kurier Lwowski, nr 50, 1.

Tokarz, W. (1914). Kraków w początkach powstania styczniowego i wyprawa na Miechów, t. 1-2, Kraków: Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków.

Turski, J. K. (1865). Wielkie początki. Powieść w dwóch częściach, złożona z obrazków i wspomnień krakowskich, cz. 1-2. Lwów: Nakład Karola Wilda.

Tyrowicz, M. (1968). Kraków od Wiosny Ludów do nocy styczniowej 1848-1864. W: J. Bieniarzówna (red.), Szkice z dziejów Krakowa: od czasów najdawniejszych do pierwszej wojny światowej. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 309-351.

Zgórniak, M. (1964). Młodzież akademicka Uniwersytetu Jagiellońskiego wobec wydarzeń politycznych lat 1846-1866. W: C. Bobińska (red.), Studia z dziejów młodzieży Uniwersytetu Krakowskiego od Oświecenia do połowy XX w., t. I. Kraków: Uniwersytet Jagielloński, 134-140.

Zgórniak, M. (2022). Józef Łuszczkiewicz w Czytelni Akademickiej. W: A. Dworzak, A. Betlej (red.) Praxis sine theoria. Księga pamiątkowa poświęcona pamięci Adama Małkiewicza: w 140-lecie powstania pierwszej katedry historii sztuki na ziemiach polskich. Kraków: Wydawnictwo Attyka, 91-101.

Published
2024-12-28
How to Cite
[1]
Stachura-Lupa, R. 2024. Self-education, Literature and Conspiracies: Student Culture in Krakow in the Second Half of the 19th Century. Perspectives on Culture. 47, 4 (Dec. 2024), 69-80. DOI:https://doi.org/10.35765/pk.2024.4704.06.