Between Sentiment and Skepticism. Jan Józef Szczepański’s experience of the East (based on the book To Paradise and Back)

Keywords: European culture, secularism, Middle East, religious fundamentalism, islam, India

Abstract

The purpose of this article is to present the reflections and remarks of the writer Jan Józef Szczepański contained in his book Do raju i z powrotem [To Paradise and Back], which resulted from his 1961 trip to the Middle East and the western India. Szczepański, an author, screenwriter and Indianist by education (he graduated in Oriental studies from Jagiellonian University), confronts his ideas about the Orient with the reality he observes on the spot. He focuses on the signs of modernization in Arab countries on the one hand, and Islamic orthodoxy and religious fundamentalism on the other. This becomes an opportunity to compare the sources of civilizational and cultural differences between secularized Europe and the still religious East.

Author Biography

Beata Gontarz, Uniwersytet Śląski w Katowicach

Doktor habilitowany nauk humanistycznych, profesor UŚ, pracuje w Instytucie Nauk o Kulturze Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Zainteresowania badawcze: formy i dyskurs dokumentu osobistego, korespondencja literatury i sztuk wizualnych, reprezentacje indywidualnego i zbiorowego doświadczenia historii, dyskurs tożsamościowy w perspektywie indywidualnej i zbiorowej, aksjologiczne aspekty w kulturze współczesnej. Wybrane publikacje: Pisarz i historia. O twórczości Jana Józefa Szczepańskiego (2001), O Janie Józefie Szczepańskim wspomnienia i szkice (2003), Świat przez pryzmat „ja”. T. 1: Teorie i autobiograficzne rekonesanse, współred. M. Krakowiak (2006), Świat przez pryzmat „ja”. T. 2: Studia i interpretacje, współred. M. Krakowiak (2006), Opowiedzieć historię. Prace dedykowane Profesorowi Stefanowi Zabierowskiemu, współred. M. Krakowiak (2009), Literackie reprezentacje historii. Świadectwa – mediatyzacje – eksploracje, wspólnie z A. Dębską-Kossakowską i M. Wiszniowską (2013), Obrazy świata. Wizualne reprezentacje rzeczywistości w polskiej prozie współczesnej (2014), Kulturowe gry w „Grze o tron” (2016), W przestrzeniach kultury. Studia interdyscyplinarne (2020). Publikowała w „Ruchu Literackim”, „Pracach Literackich”, „Sensus Historiae”.

References

Armour, R. (2004). Islam, chrześcijaństwo i Zachód. Burzliwe dzieje wzajemnych relacji, przekł. I. Nowicka. Kraków: Wydawnictwo WAM.

Battuta, I. (1962). Osobliwości miast i dziwy podróży 1325–1354, przekł. T. Majda, H. Natorf. Warszawa: Książka i Wiedza.

Crimp, D. (2005). Koniec sztuki i narodziny muzeum. W M. Popczyk (red.), Muzeum sztuki. Kraków: TAiWPN Universitas.

Czermińska, M. (2003). „Punkt widzenia” jako kategoria antropologiczna i narracyjna w prozie niefikcjonalnej. Teksty Drugie, nr 2–3, 11–27.

Danecki, J. (2002). Podstawowe wiadomości o islamie, t. 1. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog.

Dziekan, M.M. (2008). Dzieje kultury arabskiej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Elass, M. (2009). Co tak naprawdę mówi Koran, przekł. T. Fortuna. Warszawa: Wydawnictwo KEFAS.

Dybciak, K. (1982). Rozumne podróżowanie Jana Józefa Szczepańskiego. Tygodnik Powszechny, nr 31, 6.

Gontarz, B. (2020). Jan Józef Szczepański’s Questions about the Meaning of Faith. Based on Dziennik (Journal). Sensus Historiae, nr 2(40), 97–111.

Hammoudi, A. (2008). Pielgrzymka do Mekki, przeł. K. Pachniak. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog.

Huntington, S.P. (1997). Zderzenie cywilizacji i nowy kształt ładu światowego, przekł. H. Jankowska. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza.

Jakimowicz, A. (1964). Sztuka Indii. Warszawa: Wiedza Powszechna.

Kowalska, M. (1973). Średniowieczna arabska literatura podróżnicza. Kraków: Uniwersytet Jagielloński, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Popczyk, M. (2005). Dialektyka początku i końca. W M. Popczyk (red.), Muzeum sztuki. Kraków: TAiWPN Universitas, 267–277.

Psurek, W. (2007). Ekspansja islamu w świecie. Historia i współczesność wzajemnych relacji. Katowice: Drukarnia Archidiecezjalna w Katowicach.

Scarabel, A. (2004). Islam, przeł. B. Stopa. Kraków: Wydawnictwo WAM.

Sheppard, R. (2004). Problematyka modernizmu europejskiego, przekł. P. Wawrzyszko. W R. Nycz (red.), Odkrywanie modernizmu. Przekłady i komentarze. Kraków: TAiWPN Universitas, wyd. 2, 71–140.

Solorz, M.W. (2009). Trzeci Świat. Zarys biografii pojęcia. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.

Sulikowski, A. (1992). „Nie można świata zostawić w spokoju”. O twórczości Jana Józefa Szczepańskiego. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.

Sulikowski, A. (2005). Jan Józef Szczepański. Studia i wspomnienia. Szczecin: Wydawnictwo Print Group.

Szczepański, J.J. (1981). Do raju i z powrotem. W Trzy podróże. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 7–147.

Szczepański, J.J. (2000). Łaskawy los. Tygodnik Powszechny, nr 2, 9.

Szczepański, J.J. (2009). Dziennik. T. 1: 1945–1956. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Werner, A. (2003). Wysoko, nie na palcach. O pisarstwie Jana Józefa Szczepańskiego. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Ziemiński, I. (2015). Kryzys idei wieczności. Na marginesie powieści Tomasza Manna Buddenbrookowie. Filo-Sofia, nr 31(4/I), 155–187.

Zimmer, H. (2014). Mity i symbole w sztuce i kulturze indyjskiej, przeł. M. Szymański. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.

Żakowski, J. (1990). Trzy ćwiartki wieku. Rozmowy z Jerzym Turowiczem. Kraków: Znak.

Published
2021-12-30
How to Cite
[1]
Gontarz, B. 2021. Between Sentiment and Skepticism. Jan Józef Szczepański’s experience of the East (based on the book To Paradise and Back). Perspectives on Culture. 35, 4 (Dec. 2021), 135-152. DOI:https://doi.org/10.35765/pk.2021.3504.09.
Section
An Oriental Journey