God – Man – (un)Happiness according to Stefan Iavors’kyi
Abstract
At the center of Iavors’kyi’s interest is man in his relation to God, the world, nature and fate. The starting point is the Aristotelian concept of man imagined under the form of microcosm and macrocosm perceived as a thinking and exalted being, created in the image and likeness of God, which, however, has a defective, transient and sinful nature. Because of his flawed nature, man does not decide his own fate, so on earth, he cannot experience happiness. Happiness, based on the notion of infinity, immortality, irreversibility and inner peace (passionlessness), is only available in heaven, according to the author. In response to this paradox, the preacher combines the theology of happiness with the theology of salvation, and develops a theory of good and “active” life, according to which man will be able to overcome obstacles, gain influence over his own destiny and achieve partial happiness in mortality and full happiness in heaven.
References
Na czterech pasjach na cześć pięciu ran Chrystusa [Тѣсный и прискорбный пут ищущимъ Ха̃ Спситεлꙗ СТРАЖДУЩАГО] (1695). RPAH (Rosyjskie Państwowe Archiwum Historyczne w Petersburgu), f. 834, op. 2, spr. 1592в, k. 1221–1224; Nikol’skij: t. 2, nr 1592, punkt 229.
Na śmierć archimandryty Ławry Kijowsko-Peczerskiej Melecego Wujachiewicza [Pro dominicia de filio prodigo valere potest Ad M D: T: O: M: G: B: M: V: S: L: O: C: H: SSq OOm: P: V: FELIX NAVIGATIO ad promontorium bonae spei caeleste per trina sua gentilitia ilumina. Per illustris et ad modum reverendi in Xt̃o Pr̃is P: Meletij Wuiachewich archimandritae Sanctae Magnae Thaumaturgae Lavrae Kijovo Piechariesis funebri apparatu] (1697). RPAH, f. 834, op. 2, spr. 1592г, k. 1785–1792r; Nikol’skij: t. 2, nr 1592, punkt 328.
Pokrow Bogurodzicy [Блг̃осѣнный всѣх вѣрных ПОКРОВЪ Прεнεпорочнаѧ Дв̃а Влдчца Бц̃а] (1694). RPAH, f. 834, op. 2, spr. 1592б, k. 632–638; Nikol’skij: t. 2, nr 1592, punkt 117 61.
Przemienienie Pańskie [Commoda mansio in Monte Thabor ad miraculosam Christi Domini Transfigurationem] (1694). RPAH, f. 834, op. 2, spr. 1592а, k. 146–151r; Nikol’skij: t. 2, nr 1592, punkt 24.
Sobór Jana Chrzciciela [Vox clamantis in deserto seu Divus Joannes Baptysta] (1693). RPAH, f. 834, op. 2, spr. 1592б, k. 854r–855; Nikol’skij: t. 2, nr 1592, punkt 161.
Ścięcie głowy Jana Chrzciciela [Гроздъ здрѣлый мεчнымъ урѣзаніεмъ ωтсѣчεнный. То εст Чεстнаꙗ глава ст: Іоана Крстεлꙗ ωт Ірода усѣчεнна] (1694). RPAH, f. 834, op. 2, spr. 1592б, k. 859–864r; Nikol’skij: t. 2, nr 1592, punkt 162.
Świętej Barbary [Aquilarum ad corpus excubiæ Seu corpus incorruptum Sanctæ Marthyris BARBARÆ ab Angelis custoditum] (1694). RPAH, f. 834, op. 2, spr. 1592б, k. 760–766; Nikol’skij: t. 2, nr 1592, punkt 146.
Teodozego Peczerskiego [TALENTUM terrae infossum Diuus Theodosius Pieczariensis in cryptis latens] (1695). RPAH, f. 834, op. 2, spr. 1592в, k. 1021–1027; Nikol’skij: t. 2, nr 1592, punkt 193.
Teodozego Uglickiego [ARCUS CAELESTIS pulchra varietate discolor hoc est EPISCOPUS IN CAELO ECCLESIASTICO pulchris virtutum nitoribus RESPLENDENS ac in funere solemni pompa celebrato illustrissimi ac Rndissimi in Xt̃o Patris Theodoris Uhlicki Arch̃eppi Czernihoviensis Novogr & etc: GENTIRITYS SAGITTIS APTATUS] (1696). RPAH, f. 834, op. 2, spr. 1592г, k. 1680–1689; Nikol’skij: t. 2, nr 1592, punkt 307.
Trójcy Świętej [Triplex Consolatio a Sanctissima Trinitate SERMO In honorem Sanctissimæ ac Vivificæ Trinitatis] (27 maja 1694). RPAH, f. 834, op. 2, spr. 1592а, k. 140–145; Nikol’skij: t. 2, nr 1592, punkt 23.
Zaśnięcie Bogurodzicy [СМΕРТΕЛНОΕ дш̃εпитатεлнои мислεннои житницы Прεнεпорочнои Дв̃ы Влдч̃цы Бц̃ы РАЗОРΕНІΕ] (1694). RPAH, f. 834, op. 2, spr. 1592а, k. 463–470; Nikol’skij: t. 2, nr 1592, punkt 86.
Arystoteles (1982). Etyka nikomachejska, przeł., oprac. i wstęp D. Gromska. Warszawa: PIW.
Âvorskij, S. – Яворский, С. (1982). Философское состязание. Tłum. И.С. Захара. Киев: Наукова думка.
Pascal, B. (1921). Myśli, tłum. T. Boy-Żeleński. Poznań–Warszawa: Księgarnia św. Wojciecha.
Seneka, A.L. (2000). Myśli, cz. IV: O pocieszeniu do Marcji, 11, 3–5. Gdańsk: Tower Press.
Seneka, L.A. (1998). O życiu szczęśliwym, tłum. L. Joachimowicz. W: Dialogi. Warszawa: PAX.
Babiński, M. (1986). Etyczne aspekty „actio” i „contemplatio” u Seneki Młodszego. Vox Patrum, 6, z. 10, 41–43.
Brogi Bercoff G., (2014). Ruś, Ukraina, Ruthenia, Wielkie Księstwo Litewskie, Rzeczpospolita, Moskwa, Rosja, Europa Środkowowschodnia: o wielowarstwowości i polifunkcjonalizmie kulturowym, Contributi italiani al XIII Congresso Internazionale degli Slavisti (Ljubljana 15–21 agosto 2003), a cura di A. Alberti, M. Garzaniti, S. Garzonio, University Press Firenze, 325–387.
Dobrzeniecki, K. (2015). Harmonia teologii, prawa i kosmologii na przykładach zastosowania motywu wagi w sztuce czasów przednowożytnych. Teologia i Człowiek. Kwartalnik Wydziału Teologicznego UMK, 79–93.
Dürr-Durski, J. (1948). Arianie polscy w świetle własnej poezji. Zarys ideologii i wybór wierszy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Książek Szkolnych. Eliade, M. (1966). Traktat o historii religii, tłum. J. Wierusz-Kowalski. Warszawa: Książka i Wiedza.
Evdokimov, P. (1986). Prawosławie, przeł. J. Keller. Warszawa: PAX. Hernas, C. (1980). Barok. Warszawa: PWN.
Kotlewski, T. (2003). Wprowadzenie do duchowości ignacjańskiej. Źródła – epoka – doświadczenia. Studia Bobolanum, 3, 111–134.
Majcherek, K. (2016). Koncepcja szczęścia w pismach św. Augustyna. Studia Philosophiae Christianae, 52, 1, 53–75.
Naumow, A.E. (1977). Apokryfy w systemie literatury cerkiewnosłowiańskiej. Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Naumow, A. (2012). Obraz Mazepy w cerkiewnych tekstach obrzędowych. W: M.R. Drozdowski, W. Walczak i K. Wiszowata-Walczak (red.), Od Kijowa do Rzymu. Z dziejów stosunków Rzeczypospolitej ze Stolicą Apostolską i Ukrainą. Białystok: Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy, 835–849.
Ničik, V.M. – Ничик, В.М. (1978). Из истории отечественной философии конца XVII-начала XVIII в. Киев: Наукова Думка.
Nikol’skij, A. – Никольский, А. (1906). Описание рукописей, хранящихся в Архиве Святейшего правительствующего синода, t. 2. С.-Петербург: Синодальная типография.
Picewicz, J. (2017). Zagadnienie istoty szczęścia i sposobu jego osiągnięcia w traktacie O życiu szczęśliwym Seneki Młodszego. Teologia i Moralność, 12, 2(22), 307–321. DOI: 10.14746/tim.2017.22.2.20.
Špidlik, T. (2001). Ignacy Loyola a duchowość Wschodu, tłum. Ł. Skuza. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Zahara, I.S. – Захара, И.С. (1982). Борьба идей в философской мысли на Украине на рубеже XVII–XVIII веков. Киев: Наукова Думка.
Zgraja, B. (2018). Symbolika księżyca w Enarrationes in Psalmos św. Augustyna. Vox Patrum, 38, (69), 735–753.
Copyright (c) 2022 Jesuit University Ignatianum in Krakow
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym.
Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.
