Tematy numerów w roku 2026
Nr 52, 2026/1
"Wokół medycyny, medyków i medykamentów w kulturze"
Call for papers do 52 numeru „Perspektyw Kultury” (1/2026)
Wokół medycyny, medyków i medykamentów w kulturze
Georges Minois, francuski historyk, swoją pracę Ksiądz i lekarz. Od świętych uzdrowicieli do bioetyki rozpoczyna symboliczną ekfrazą, nawiązującą do średniowiecznych miniatur ukazujących integralne połączenie medycyny i religii. Pisze on:
Z jednej strony ksiądz ze świętymi olejami, a z drugiej lekarz badający mocz i mierzący puls; między nimi na łóżku zaniepokojony – co zrozumiałe – pacjent. Klasyczna scena (…) przedstawia trzech protagonistów tragedii ludzkiej: cierpiącego chorego w otoczeniu lekarza ciała i lekarza duszy, od których zależy doczesne zdrowie i wieczyste szczęście. Problem polega na wzajemnych relacjach między tymi dwoma lekarzami, które często bywały zawiłe (…). Stawka bowiem jest duża. Jeżeli nawet troska o zdrowie nie wyklucza troski o zbawienie wieczne, to której dać pierwszeństwo? Jedno jest pewne: kapłan i lekarz, ramię przy ramieniu lub twarzą w twarz, w znacznej mierze uformowali naszą kulturę i mentalność, ponieważ od dwóch tysięcy lat mnogie pokolenia przechodzą przez ich ręce, ponosząc konsekwencje ich złych lub dobrych decyzji, korzystając z ich osiągnięć i cierpiąc przez ich błędy.
Nie ulega bowiem najmniejszej wątpliwości, że utrata kondycji zdrowotnej, choroba i związane z nią cierpienie i strach, ale też wiara i nadzieja pokładane w medycynie, medykach i medykamentach od wieków stanowią jedne z najbardziej uniwersalnych doświadczeń ludzkich, na rozmaitych etapach egzystencji. Doświadczenie to jest silnie uwarunkowane kulturowo. Nic więc dziwnego, że stanowi ono jeden z niezwykle istotnych i znaczeniowo nośnych wymiarów również inspiracji artystycznych, które sprawiają, że dzieła kultury nasycone są motywami i wątkami medycznymi, para- i około-medycznymi ujmowanymi w rozmaitych perspektywach i kontekstach. Obecnie - zwłaszcza po doświadczeniach niedawnej pandemii SARS-COV 2 - widoczny jest wzrost zainteresowania kulturowym wymiarem medycyny, ale też związkami pomiędzy duchem a ciałem. Wyrazem tego są m.in. coraz liczniejsze debaty, konferencje, publikacje naukowe poświęcone związkom i relacjom medycyny i literatury, medycyny i sztuki, medycyny i religii czy medycyny i filozofii. Wiedza medyczna i terapeutyczne standardy stosowane przez klinicystów nie są bowiem wyabstrahowane z otaczającej medyków rzeczywistości kulturowej. Również wszelkie medykamenty, bez których ani skuteczna walka z chorobami, ani skuteczna profilaktyka nie byłyby możliwe, są uzależnione od czasu i miejsca ich stosowania zarówno w materialnym, jak i niematerialnym wymiarze.
Dlatego zapraszamy do interdyscyplinarnej i integrującej różne środowiska badawcze refleksji wokół kulturowego fenomenu, dla którego punktem odniesienia, kontekstem i słowami kluczami są szeroko rozumiane (dosłownie i metaforycznie) pojęcia: medycyny, medyków i medykamentów. Zapraszamy badaczy (i praktyków) zainteresowanych taką problematyką do podzielenia się swoją wiedzą, naukową refleksją i doświadczeniem. Zależy nam na wypowiedziach zarówno humanistów i przedstawicieli nauk społecznych, teologicznych zajmujących się m. in. historią kultury, historią literatury i historią sztuki, dziedzictwem kulturowym czy antropologią kulturową, teologią, religioznawstwem czy filozofią, jak i przedstawicieli nauk medycznych, zwłaszcza tych, którym szczególnie bliskie są artystyczne rozumienie kultury, sztuka medycyny, a przede wszystkim przekonanie, że medycyna jest sztuką.
Zapraszamy do nadsyłania artykułów!
Termin nadsyłania tekstów: 1. września 2025 r.
***
Nr 53, 2026/2
"Movement(s) and Identity?"
Western philosophy can be argued to have originated from the cities, among other factors, as a response to the challenges that the city as a space, a technical object and as a community brought with itself. However, when facing the question about the nature of the city itself, it is difficult to provide an answer, due to the city’s heterogeneity, evading clear definition. It cannot be understood solely as an architectural model or a static political organization; rather, it is a human space, inextricably linked to the human agents on the eternal movement(s) of various kinds, where they come into interaction with human and non-human Others. Thus, both: the exploration of the human identity and the urban identity of a place is crucial to the consideration of the identity problem in the context of cities. The city can be said to be the space for exploring the self vs the Other dynamics, and for fostering empathy. It is crucial nowadays when the cities are experiencing the dynamization of the social space caused by massive and varied migrations, whether we are talking of economic or scientific mobility, or the refugees fleeing war and natural disasters or climate change consequences. It appears that the city always has to be thought of as the meeting space of various actors and realities. In the words of Eric Corijn (Brussels Urban Summit 2023), “a good city is one that we make together”.
This volume will be the result of the IV Congress on Philosophy and the City: Movement(s) and Identity, which took place on September 19-20, 2024 at the Ignatianum University in Cracow. It was to face the above-sketched challenges from philosophical, interdisciplinary and multicultural viewpoints.
Guest editors of the volume: dr hab. Anna Bugajska, prof. UIK, dr Marek Liszka, dr Jacek Poznański SJ
We invite you to publish texts in English.
Deadline for sending texts: December 15, 2025
Publishing the texts: June 30, 2026***
Nr 54, 2026/3
"Mitologia jako źródło kultury europejskiej"
Call for papers do 54 numeru „Perspektyw Kultury” (3/2026)
Mitologia grecko-rzymska stanowiła niewyczerpane źródło inspiracji dla artystów minionych epok odgrywając znaczącą rolę w kształtowaniu się sztuki i kultury europejskiej. Głęboko humanistyczny wymiar mitu, związany z genezą ludzkiego myślenia był immanentnie związany z próbą zrozumienia świata, praw natury, kolei życia, przemijania, ludzkiej kondycji i miejsca człowieka w świecie. Kulturotwórcza rola mitu, nawarstwianie różnych jego wersji, różnych interpretacji artystycznych i przemian ikonograficznych, tworzą złożony palimpsest, odzwierciedlający różne konteksty historyczne, kulturowe i społeczne powstających dzieł. Mity kosmogoniczne i teogoniczne, panteon bóstw, personifikacje zjawisk przyrody, herosi, hybrydyczne stwory, idea arkadyjskiej idylli, przemiany bytów opisane m. in. w Metamorfozach Owidiusza, zapładniały umysły poetów, malarzy, muzyków oraz należały do zbiorowej wyobraźni. W tym kontekście szczególnie interesującym zjawiskiem jest synkretyzm kultury chrześcijańskiej i świata mitologii, recepcja tematów pogańskich w kulturze chrześcijańskiej, obecność motywów mitologicznych w sztuce religijnej i kościelnej oraz propagandzie władców chrześcijańskich. Ta perspektywa rodzi pytania: jakie były przyczyny i przejawy łączenia mitologii z chrześcijańską wiarą i tradycją? Jakie były sposoby adaptacji i interpretacji antycznych mitów w duchu chrześcijańskim? Jak korzystano z alegorycznej metody odczytywania mitów i wywodzenia z nich chrześcijańskiej nauki moralnej?
W proponowanym tomie zapraszamy do refleksji nad problematyką związaną z mitologią w obrębie następujących dziedzin: historia sztuki, literaturoznawstwo, filozofia, religioznawstwo, historia, edukacja, antropologia czy kulturoznawstwo. Interesujący będzie zarówno szersze refleksje nad genezą i rolą mitu w kulturze, jak również bardziej szczegółowe zagadnienia związane z obecnością mitologii w różnych dziedzinach ludzkiej działalności zarówno w kulturze dawnej, jak i współczesnej. Dla przykładu problemem badawczym może być obecność mitologii w kulturze dworskiej, rola i znaczenie kostiumu mitologicznego w malarstwie, literaturze, teatrze, operze, epistolografii, obyczajowości itd. Namysł nad rolą wątków mitologicznych w kulturze będzie obejmował okres od późnego średniowiecza do XX wieku. Jednak rozważania na ten temat mogą sięgać czasów nam współczesnych, poszukując odpowiedzi na pytania: w jaki sposób współczesna kultura włącza się w dialog z tradycją antyczną? W jaki sposób plastyczność i materialność antyku może znaleźć kontynuację we współczesnej kulturze obrazkowej?
Przyjmujemy teksty w języku polskim oraz angielskim.
Redaktor gościnny tomu: dr Barbara Hryszko
Zapraszamy do nadsyłania artykułów!
Termin nadsyłania tekstów: 1. marca 2026 r.
***
