Uwarunkowania kulturowe postaw wobec zachowań agresywnych pacjentów w grupie studentów pielęgniarstwa

Jakub Lickiewicz; Małgorzata Zawilińska; Marta Makara-Studzińska

Jakub Lickiewicz Zakład Psychologii Zdrowia Wydział Nauk o Zdrowiu Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum https://orcid.org/0000-0001-7371-0204
Małgorzata Zawilińska Zakład Psychologii Zdrowia Wydział Nauk o Zdrowiu Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum
Marta Makara-Studzińska Zakład Psychologii Zdrowia Wydział Nauk o Zdrowiu Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum https://orcid.org/0000-0001-7374-528X

Abstrakt

Zjawisko agresji jest bardzo powszechne w życiu codziennym, występuje w różnych sytuacjach, zarówno wśród dzieci, jak i osób dorosłych i starszych niezależnie od płci, rasy, czy wieku. Ale to szczególnie pielęgniarki z racji udziału w życiu drugiego człowieka w ciężkim dla niego momencie życia często są narażone na kontakt z przejawami agresji, o czym mogą przekonać się już studenci pielęgniarstwa odbywający praktyki na szpitalnych oddziałach. Celem pracy była analiza postaw wobec agresji wśród studentów pielęgniarstwa studiów pierwszego stopnia, a także możliwości radzenia sobie z agresją przez studentów. Grupę badaną stanowiło 391 studentów pielęgniarstwa I, II i III roku studiów licencjackich. Badania przeprowadzono w Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. W pracy wykorzystano kwestionariusze: Confidence in Coping with Patient Aggression Instrument oraz skalę Attitudes Towards Aggression Scale w wersji polskiej. Wykazano, że istnieje związek pomiędzy rokiem studiów a postawami wobec agresji. Mężczyźni posiadają wyższy poziom pewności siebie w radzeniu sobie z agresywnym pacjentem, niż kobiety, natomiast nie wykazano istotnych statystycznie różnic w postawach wobec agresji pomiędzy płciami. Istnieje potrzeba pomocy studentom pielęgniarstwa w rozbudowaniu postaw wobec agresji oraz umiejętności radzenia sobie z nią.

Biogramy autorów

Jakub Lickiewicz, Zakład Psychologii Zdrowia Wydział Nauk o Zdrowiu Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum

Dr n. hum., psycholog, prawnik, instruktor samoobrony. Adiunkt w Zakładzie Psychologii Zdrowia na Wydziale Nauk o Zdrowiu UJ CM. W swojej pracy zajmuje się szeroko rozumianą problematyką agresji wobec personelu medycznego. Autor licznych publikacji z tego zakresu, w tym książki Agresywny pacjent. Zasady i techniki postępowania. Aktywny członek międzynarodowej organizacji ENTMA08, zrzeszającej osoby, zajmujące się zjawiskiem agresji i przemocy w warunkach ochrony zdrowia.

Małgorzata Zawilińska, Zakład Psychologii Zdrowia Wydział Nauk o Zdrowiu Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum

Magister pielęgniarstwa, absolwentka Wydziału Nauk o Zdrowiu UJ CM, pielęgniarka w Oddziale Neurologii Krakowskiego Szpitala Specjalistycznego im. Jana Pawła II w Krakowie.

Marta Makara-Studzińska, Zakład Psychologii Zdrowia Wydział Nauk o Zdrowiu Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum

Specjalista psycholog kliniczny, specjalista zdrowia publicznego, certyfikowany psychoterapeuta Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, certyfikowany superwizor Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, Kierownik Zakładu Psychologii Zdrowia CM UJ.

Bibliografia

BILGIN H., KESER OZCAN H., TULEK Z., KAYA F., BOYACIOGLU N., EROLO O., 2016, Student nurses’ perceptions of aggression: An exploratory study of defensive styles, aggression experiences, and demographic factors. „Nursing & health sciences” Jun 1;18 (2) 216-22.

BIMENYIMANA E., POGGENPOEL M., MYBURGH C., VAN NIEKERK V., 2009, The lived experience by psychiatric nurses of aggression and violence from patients in a Gauteng psychiatric institution. „Curationis” 32(3), s. 4-13.

BOWERS L., ALEXANDER J., SIMPSON A., RYAN C., CARR-WALKER P., 2007, Student psychiatric nurses’ approval of containment measures: Relationship to perception of aggression and attitudes to personality disorder. „International journal of nursing studies” Mar 31;44(3), s. 349-56.

CHAMBERS M., KANTARIS X., KONTIO R., KUOSMANEN L., SCOTT A., BOTELHO M., ZANOTTI R., MARITTA V., 2013, The feelings and thoughts of mental health nurses concerning the management of distressed and disturbed in-patients: a comparative qualitative European study. „Open Journal of Nursing” Oct 11;3(06) s. 426‑436.

CHAMBERS M., KANTARIS X., GUISE V., VÄLIMÄKI M., 2015, Managing and caring for distressed and disturbed service users: the thoughts and feelings experienced by a sample of English mental health nurses. „Journal of psychiatric and mental health nursing”. Jun 1;22(5), s. 289-297.

CRISP R.J., TURNER R.N., 2015, Psychologia społeczna, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. DUXBURY J., 1999, An exploratory account of registered nurses. Experience of patient aggression in both mental health and general nursing settings. „J. Psychiatr. Ment. Health Nurs” 6: 197.

EDWARD K., OUSEY K.,WARELOW P., LUI S. 2014 Nursing and aggression in the workplace: a systematic review. „British journal of nursing” 23(12), s. 653-659.

FERNS T., MEERABEAU L., 2008 Verbal abuse experienced by nursing students. „Journal of Advanced Nursing”. Feb 1;61(4), s. 436-44.

FISHBEIN M., AJZEN I., 2011 Predicting and changing behavior: The reasoned action approach. Taylor & Francis.

FRYDRYSIAK K., AJDUKIEWICZ J., GRZEŚKOWIAK M., 2016, Agresja pacjentów i ich bliskich wobec personelu Szpitalnego Oddziału Ratunkowego. „Anestezjologia i Ratownictwo” 1(10), s. 46-52.

HAHN S., MÜLLER M., NEEDHAM I., DASSEN T., KOK G., HALFENS R., 2011, Measuring patient and visitor violence in general hospitals: feasibility of the SOVES‑G‑R, internal consistency and construct validity of the POAS‑S and the POIS. „Journal of clinical nursing” Sep 1;20(17‑18), s. 2519-30.

IWADNICKA-MACIURA A., SMOLEŃ E., 2014, Wizerunek współczesnego absolwenta pielęgniarstwa – spojrzenie przez pryzmat kodeksu etyki. W: DOBROWOLSKA B., FORYŚ Z., JASKIEWICZ J. (red.), Pielęgniarstwo na rzecz milenijnych celów rozwoju: Wydział Zdrowia i Nauk Medycznych, Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, Oficyna Wydawnicza AFM, 59-67. JANSEN G., MIDDEL B., DASSEN T., 2005, An international comparative study on the reliability and validity of the attitudes towards aggression scale. „International Journal of Nursing Studies” 5 s. 467‑477.

Jonas-Dwyer D., Gallagher O., Saunders R., Dugmore H., Bulsara C., Metcalfe H., 2017, Confronting reality: A case study of a group of student nurses undertaking a management of aggression training (MOAT) program. „Nurse education in practice”. Aug 8, s. 27-78.

KLISZCZ J., NOWICKA-SAUER K., TRZECIAK B., SADOWSKA A., 2004, Poziom lęku, depresji i agresji u pielęgniarek, a ich satysfakcja z życia i pracy zawodowej. „Medycyna Pracy”, 55(6), s. 461-468. LICKIEWICZ J., PIĄTEK J., 2014, Doświadczanie agresji w pracy pielęgniarskiej. „Sztuka Leczenia”, 3-4, s. 11-22.

MAGNAVITA N., HEPONIEMI T., 2011, Workplace violence against nursing students and nurses: an Italian experience. „Journal of Nursing Scholarship” Jun 1, 43(2), s. 203-210.

MARKIEWICZ R., 2012, Zachowania agresywne pacjentów wobec personelu pielęgniarskiego zatrudnionego w oddziałach psychiatrycznych. „Curr. Probl. Psychiatry”, 13(2), s. 93-97.

MIK M., MALAN I., JANSSEN E., 2015, Staff ’s attitudes towards aggression in psychiatry. „Proceedings of the 9 th European Congress on Violence in Clinical Psychiatry” 22-24 October, s. 135-138.

NAU J., DASSEN T., HALFENS R., NEEDHAM I., 2007, Nursing students’ experiences in managing patient aggression. „Nurse Education Today”, Nov 30, 27(8), s. 933-946.

NEEDHAM I., ABDERHALDEN C., HALFENS R., DASSEN T., HAUG H., FISCHER J., 2005, The impact of patient aggression on carers scale: instrument derivation and psychometric testing. „Scandinavian Journal of Caring Sciences”. Sep 1, 19(3), s. 296-300.

NIJMAN H., CAMPO M., RAVELLI P., MERCKELBACH L., 1999, A tentative model of aggression on inpatient psychiatric wards. „Psychiatr. Serv.”, 50:832.4. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO z dnia 9 maja 2012 r. w sprawie standardów kształcenia dla kierunków studiów: lekarskiego, lekarsko-dentystycznego, farmacji, pielęgniarstwa i położnictwa. Dz.U. 2012 poz. 631. SARIUSZ-SKĄPSKA M., 2005, Formy agresji pacjentów a wypalenie zawodowe u pracowników placówek psychiatrycznych. „Postępy Psychiatrii i Neurologii”, 14(2), s. 87-91.

THACKREY M., 1987, Clinician confidence in coping with patient aggression: Assessment and enhancement. „Professional Psychology: Research and Practice” 2:18(1), s. 57-60.

TRISH M., DAFFERN M., 2006, Clinician perceptions of personal safety and confidence to manage inpatient aggression in a forensic psychiatric setting. „Journal of Psyhiatric and Mental Health Nursing”, 2(13), s. 90‑99.

WINSTANLEY S., WHITTINGTON R., 2004, Aggressive encounters between patients and general hospital staff: staff perceptions of the context and assailants’ levels of cognitive processing. „Aggressive Behavior” Nov 1;30(6), s. 534-43.

WEITLAUF J., SMITH R., CERVONE D., 2000, Generalization effects of coping-skills training: influence of self-defense training on women’s efficacy beliefs, assertiveness, and aggression. „Journal of Applied Psychology” 85(4), p. 625.