Obrazowanie Dekalogu. Abstrakcyjne malarstwo Stefana Gierowskiego wobec biblijnych treści

Agnieszka Tes

Agnieszka Tes Akademia Ignatianum w Krakowie

Słowa kluczowe: Dekalog, Gierowski, abstrakcja, malarstwo, kolor, forma, kultura

Abstrakt

Cykl Malowanie Dziesięciorga Przykazań (1986-1987) Stefana Gierow- skiego powstał jako wizualna interpretacja Dekalogu, wyrażona zna- miennym dla artysty abstrakcyjnym językiem formy i koloru. W tek- ście przybliżam poglądy uznanego klasyka sztuki polskiej dotyczące możliwości powiązania malarstwa niefiguratywnego ze sferą ducho- wości, co stanowi swoistą kontynuację tendencji pojawiających się od początku XX wieku. Zamiarem artysty jest w tym wypadku porusze- nie emocjonalności odbiorcy. Analizie zostały poddane poszczegól- ne prace cyklu w ich relacji do treści biblijnych nakazów i zakazów. Prostota, klarowność kompozycji wraz z emocjonalnym, psycholo- gicznym i symbolicznym oddziaływaniem barw odpowiada prostocie fundamentalnych praw moralnych. Omawianą realizację Gierowskie- go umieszczam w obrębie współczesnej sztuki o charakterze ikonicz- nym, którą charakteryzuję podążając za myślą Anny Grzegorczyk. Sztuka ikoniczna stanowi wsparcie dla odradzającej się humanistyki obecności.

Biogram autora

Agnieszka Tes, Akademia Ignatianum w Krakowie

Historyczka sztuki, malarka stowarzyszona w Związ- ku Polskich Artystów Plastyków, doktorantka kulturoznawstwa w Akademii Ignatianum w Krakowie. Zajmuje się również niezależ- ną krytyką sztuki. Publikowała m.in. w pismach: „Glissando”, „Fragi- le”, „Wiadomości ASP”, „Głos Plastyków”, kwartalniku „Ethos” oraz w katalogach wystaw i wydawnictwach zbiorowych. Swoje zaintere- sowania badawcze koncentruje na problematyce malarstwa, zwłasz- cza abstrakcyjnego, wybranych aspektach sztuki współczesnej, a także fenomenie obserwowanego aktualnie wzrostu zainteresowania ikoną.

Bibliografia

DZIKOWSKA Elżbieta. 2012. Artyści mówią. Wywiady z mistrzami malar- stwa, Warszawa: Rosikon Press, 104-114.

FLORENSKI Paweł. 1981. Ikonostas i inne szkice. Warszawa: Instytut Wy- dawniczy PAX.

FORSTNER Dorothea. 1990. Świat symboliki chrześcijańskiej. Warszawa: In- stytut Wydawniczy PAX.

Gierowski i Krzywe Koło. Katalog wystawy. 2003. Łódź: Muzeum Sztuki. GIEROWSKI Stefan. 2003. Cztery drobne informacje, w: Sol Invicus. Malarstwo a chrześcijaństwo we współczesnej sztuce polskiej, S.J.Ruksza (red.). Katowice: Galeria Sztuki Współczesnej BWA, s. 57-61.

GRZEGORCZYK Anna. 2014. Humanistyka i obecność. Poznań: Wydawni- ctwo Nauka i Innowacje.

KANDYŃSKI Wasyl. 1996. O duchowości w sztuce. Łódź: Państwowa Gale- ria Sztuki w Łodzi.

KNAPIŃSKI Ryszard. 1990. Powrót na Synaj, W Stefan Gierowski. Dekalog W hołdzie Mistrzowi Gdańskiemu z XV wieku. Katalog wystawy. Lublin: Muzeum Uniwersyteckie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.

LURKER Manfred. 1989. Słownik obrazów i symboli biblijnych. Poznań: Wy- dawnictwo Pallotinum.

KOSTOŁOWSKI Andrzej. 2014. Odyseje abstrakcji. Kilka uwag o abstrak- cji i duchowości, „Dyskurs. Pismo naukowo-artystyczne ASP we Wrocła- wiu” 18: 74-91.

KOWALSKA Bożena. 1990. Dekalog Stefana Gierowskiego. „Projekt” 3: 69 n. KOWALSKA Bożena. 2016. Język geometrii – półwiecze przemian. Radom: Mazowieckie Centrum Sztuki Współczesnej „Elektrownia”.

MACH Małgorzata. 1992. Dwie wystawy Gierowskiego w Krakowie. „Obieg” 6-8: 59-60.

MARION Jean Luc. 1996. Bóg bez bycia. Kraków: Wydawnictwo Znak. MICHALSKI Jan. 1991. Lata osiemdziesiąte w malarstwie Gierowskiego, w: Stefan Gierowski. Malarstwo (red. tegoż), 19-24. Kraków: Galeria Zderzak. MURAWSKA Monika. 2012. Obnażyć sztukę. Fenomen dzieła sztuki w fenomenologii Jeana Luca Mariona i Henriego Maldineya, : Fenomen i przedstawienie. Francuska estetyka fenomenologiczna. Założenia/ Zastosowania/Konteksty, I. Lorenc, M. Salwa, P. Schollenberg, (red.), Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN, 265-286.

ROCHECKA Mirosława. 2007. Tajemnice światła i koloru. Abstrakcja i sacrum. Toruń: Wydawnictwo UMK.

ROGOZIŃSKA Renata. 2009. Ikona w sztuce XX wieku. Kraków: Wydaw- nictwo WAM.

ROGOZIŃSKA Renata. 2002. W stronę Golgoty. Inspiracje Pasyjne w sztuce polskiej w latach 1970-1999. Poznań: Księgarnia Św. Wojciecha.

ROGOZIŃSKA Renata. 2016. Wiary-godość abstrakcji. Witraże sakralne Ada- ma Brinckena W Forma i tajemnica. Adam Brincken. Malarstwo abstrakcyjne w przestrzeniach sakralnych, 7-19. Kraków: Wydawnictwo Grupa Tomami.

RUKSZA Stanisław J. 2003. Wobec Bieli. Dekalog Stefana Gierowskiego, w: Sol Invicus. Malarstwo a chrześcijaństwo we współczesnej sztuce polskiej (red. te- goż), Katowice: Galeria Sztuki Współczesnej BWA, 63-75.

Stefan Gierowski. Malarstwo. 1991. Katalog wystawy. Kraków: Galeria Zderzak. Stefan Gierowski. Malowanie Dziesięciorga Przykazań. W hołdzie Mistrzowi Gdańskiemu z XV wieku. 1989. Katalog wystawy. Warszawa 24 listopada – 1989 – 13 stycznia 1990, Warszawa: Muzeum Archidiecezji Warszawskiej.

Stefan Gierowski. Malowanie Dziesięciorga Przykazań. W hołdzie Mistrzowi Gdańskiemu z XV wieku. 2015. Oprac. M. Gierowska-Dybalska. Warsza- wa: Fundacja Stefana Gierowskiego.

The Spiritual in Art: Abstract Painting 1890-1985. 1986. Ed. M. Tuchman. Los Angeles: Los Angeles Country Museum of Art and Abeville Press.

STOPCZYK Stanisław K. 1993. Między Platonem a Mojżeszem. „Art. & Busi- ness”, nr 1-2: 73-78.

STROKER Wessel.2008. The Rothko Chapel Paintings and the Urgency of the Transcendent Experience, „International Journal for Philosophy of Reli- gion” 64: 89-102.

SZTABIŃSKA Paulina. 2010. Geometria a natura, Polska sztuka abstrakcyjna w drugiej połowie XX wieku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton. TARANIENKO Zbigniew. 2004. Dialogi o sztuce. Warszawa: PIW. TARANIENKO Zbigniew. 2010. Obszary abstrakcji. Dialogi o malarstwie ze Stefanem Gierowskim. Warszawa: Wydawnictwo ASP w Warszawie V. UJMA Magdalena. 1992. Wszechświat skończony, ale nieograniczony. „Kresy” 12: 190-193.

ZAGRODZKI Janusz. 2000. Malarstwo absolutne Stefana Gierowskiego. „Po- kaz. Pismo krytyk artystycznej” 30-31: 25-26.

ZAGRODZKI Janusz. 2006. Stefan Gierowski. Warszawa: Galeria Prezydencka.