Wirtualni wspomożyciele. O kulcie świętych w sieci

Katarzyna Jarkiewicz

Katarzyna Jarkiewicz Akademia Ignatianum w Krakowie

Słowa kluczowe: kult świętych, religijni idole, wirtualni czciciele

Abstrakt

Religijne rytuały odnośnie kultu świętych przenoszone są do cyber- przestrzeni, gdzie następuje równoczesny proces tworzenia nowej wirtualnej obrzędowości. Tradycyjnych czcicieli zastępują hagiofani, którzy traktują patronów bardziej jak religijnych idoli niż wspomoży- cieli. Pragną, aby usensowili ich wiarę, a nie tylko wyprosili zbawie- nie. Dla sieciowych wyznawców liczą się bardziej osobiste potrzeby niż doświadczenia wspólnotowe. Te zaś koncentrują się bardziej na nowych funkcjonalnościach: rytuałach integrujących wobec nowych praktyk niż tradycyjnych obrzędach. Zmianie ulega język narracji: kościelną nowomowę zastępuje przekaz o bardziej laickiej treści. Dla wiernych ważniejsze jest to, co działo się ze świętymi w codzienności, niż to, co należy do nadzwyczajności ich życia. Przyszłość wirtualne- go kultu patronów zależy od znalezienia płaszczyzny porozumienia między decyzyjnymi ośrodkami w Kościele a hagiologiczną blogosferą w aspekcie charakteru sieciowego duszpasterstwa.

Biogram autora

Katarzyna Jarkiewicz, Akademia Ignatianum w Krakowie

Dr, adiunkt w Instytucie Kulturoznawstwa Akademii Ig- natianum w Krakowie, historyk i antropolog kultury, badacz mentalności re- ligijnej społeczeństwa polskiego, autor m.in. Pamięć jako religia. Obecność reli- gijności kresowej w katolicyzmie polskim (2013), Katolicyzm eventowy w Polsce (2014), Sakralność i profaniczność obrazka religijnego. Wokół problemów oddzia- ływania Kościoła na sferę wytwórczości dewocyjnej (2015), Medialne oblicze Koś- cioła. Dyskurs wokół polskiego dziennikarstwa katolickiego (2015).

Bibliografia

BORKIEWICZ Izydor. 1972. „Sposoby i granice szerzenia kultu sług Bo- żych”. Prawo Kanoniczne 15/1-2:327-341.

BUNT R. Gary. 2004. Rip. Burn. Pray: Islamic Expression Online, W: Religion Online: Finding Faith on the Internet, D.E. Cowan, L.L. Dawson (ed.), 123-134. New York:

CONNELLY Louise. 2013. Virtual Buddhism: Buddhist ritual in Second Life, W: Digital religion: understanding religious practice in new media worlds, H.A. Campbell (ed.), 128-135. New York: Routledge.

DAWSON L. Lorne. 2005. The Mediation of Religious Experience in Cyber- space, W: Religion in Cyberspace, M. Hojsgaard, M. Warburg (ed.), 15-37. London: Routledge.

GÓRNY Andrzej, ZYGMUNT Agata. 2010. „Internet wobec tradycji religij- nych: wsparcie czy zagrożenie?”. Societas Communitas 1: 57-78.

GÓRNY Andrzej. 2007. Galaktyka Internetu. Globalny obszar nowych form re- ligijności, W: Religia i religijność w warunkach globalizacji, M. Libiszowska-Żółtkowska (red.), 419-434. Kraków: Wydawnictwo NOMOS.

HELLAND Christopher. 2000. Online Religion/Religion Online and Virtual Communitas, W: Religion on the Internet: Research Prospects and Promises,

J.K. Hadden, D.E. Cowan (ed.), 205-224. New York: Facts on File. HELLAND Christopher. 2007. Hinduism on the Internet, W: The Encyclopedia of Hinduism, D. Cush, C. Robinson, M. York (ed.), 376-378. New York: Routledge.

HELLAND Christopher. 2013. Ritual, W: Digital religion: understanding reli- gious practice in new media worlds, H.A. Campbell (ed.), 25-40. New York: Routledge.

HOŁOWNIA Szymon. 2015. Święci codziennego użytku. Kraków: Wydawni- ctwo ZNAK.

JONVEAUX Isabelle. 2015. „Virtuality as a Religious Category? Continui- ty and Discontinuity Between Online and Offline Catholic Monasteries”. Heidelberg Journal of Religions on the Internet 8: 28-41.

KIŻEWSKA A. 2013. Internet jako czynnik kształtujący przemiany życia reli- gijnego młodych, W: Religia i Kościół w świadomości katolików świeckich w Polsce i w Niemczech. Kontynuacja czy zmiana nastawienia?, J. Baniak (red.), 139-154. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Spo- łecznych UAM w Poznaniu.

KOCIKOWSKI Michał, PIĘTOWSKI Tomasz. 2011. „Pokolenie cyfrowe w Kościele”, Znak 9: 70-76.

MARIAŃSKI Janusz. 2010. „Religijność młodzieży polskiej w procesie prze- mian”, Zeszyty Naukowe KUL 2: 39-61.

MISZTAL Henryk. 2013. Świętych kult. W Kościele katolickim, W: Encyklo- pedia Katolicka, t. XIX, E. Gigilewicz (red.), 417-418. Lublin: Wydawni- ctwo KUL.

NOWAK Jacek. 2012. „Historia kalendarza liturgicznego”, Liturgia Sacra 1: 127-137.

NOWAK Marcin. 2011. „Sacrum na kliknięcie?”, Znak 11: 62-66.

ORSI A. Robert. 2005. Two Aspects of One Life, W: Between Heaven and Earth: The Religious Worlds People Make and the Scholars Who Study Them,

R.A. Orsi (ed.), 110-145. Princeton: Princeton University Press. PAULUS VI.1965. „Constitutio dogmatica de Ecclesia Lumen Gentium”. Acta Apostolicae Sedis 57: 5-71

PŁUKARSKA Paula. 2011. „Religijny Internet w Polsce-hierarchiczny i inter- aktywny? Kościół 2.0”. Znak 9: 66-69.

PRASKIEWICZ T. Szczepan. 2014. „Niepełnosprawni święci”. Ateneum Kapłańskie 163/3, s. 435-446.

PRAŚKIEWICZ T. Szczepan. 2016. „Młodzi wiekiem, dojrzali duchem: syl- wetki niektórych dawnych i współczesnych młodych świętych Kościoła”. Ateneum Kapłańskie 167/1: 30-38.

SIEROCKI Radosław. 2006. Czy możliwa jest modlitwa przez Internet?, W: Oblicza Internetu. Internet w przestrzeni komunikacyjnej XXI wieku, M. So- kołowski (red.), 155-165. Elbląg: Wydawnictwo PWSZ w Elblągu.

SIUDA Piotr. 2010. Cyberreligia – powstanie religijnych społeczności wirtual- nych, W: Com.unikowanie w zmieniającym się społeczeństwie, M. Niezgoda, M. Świątkiewicz-Mośny, A. Wagner (red.), 284-293. Kraków: Wydawni- ctwo NOMOS.

SWĘDROWSKI Jerzy. 2012. „… o świętych”. Homo Dei 3:151-156. TAYLOR Charles. 2007. A Secular Age. London: Harvard University Press. ZAKAR M. Susan, KAUFMANN Y.B. Dovid. 1998. Judaism Online: Confronting Spirituality on the Internet. Jerusalem: Jason Aronson.