Nowe życie głagolicy. Reaktywacja pierwszego alfabetu Słowian we współczesnej kulturze w Chorwacji

DOI: https://doi.org/10.35765/pk.2022.3803.27
Słowa kluczowe: alfabet głagolicki, tradycja, chorwackie zabytki głagilickie, komunikacja, kultura

Abstrakt

Alfabet głagolicki zawsze był w szczególny sposób obecny w kulturze chorwackiej, najpierw jako pismo ksiąg liturgicznych, pierwszych druków, a od XIII w. także jako alfabet piśmiennictwa świeckiego. Lokalnie, na przykład na wyspie Krk, głagolica była używana w obu funkcjach do XIX w., później stanowiła już tylko relikt kulturowy poświadczony wieloma zabytkami chorwackiego piśmiennictwa. W czasach współczesnych, zwłaszcza w latach 90. XX w., zaobserwować można stale rosnącą popularność tego pisma, które traktowane jest jako element chorwackiej tożsamości narodowej. Zainteresowanie głagolicą trwa nadal i przejawia się m.in. w prowadzeniu kursów nauki głagolicy dla osób w różnym wieku, zwłaszcza dla dzieci i młodzieży, czytaniu tekstów głagolickich, badaniach naukowych, organizowaniu wystaw, konferencji oraz poprzez wykorzystywanie głagolicy we współczesnej kulturze (wzornictwie, napisach, ozdabianiu przedmiotów, ciała). Stał się ten alfabet swoistym kodem semiotycznym, dostępnym tylko dla wybranych, identyfikatorem kulturowym chorwackości.

Biogram autora

Edyta Koncewicz-Dziduch, Akademia Ignatianum w Krakowie

Dr nauk humanistycznych w zakresie językoznawstwa (Wydział Filologiczny Uniwersytetu Jagiellońskiego), adiunkt w Instytucie Kulturoznawstwa i Dziennikarstwa Akademii Ignatianum w Krakowie. Autorka prac z dziedziny współczesnego językoznawstwa i kultury polskiej i słowiańskiej, przemian języka mediów.

Zajmuje się komparatystycznymi badaniami frazeologii słowiańskiej ze szczególnym uwzględnieniem frazeologii animalistycznej i fitonimicznej oraz współczesnymi przemianami w kulturze i językach krajów byłej Jugosławii. Członek Krakowskiego Towarzystwa Popularyzowania Wiedzy o Komunikacji Językowej „Tertium”.

Bibliografia

Andrzejewski M. (2013). Święci Cyryl i Metody w kulturze muzycznej XIX i pierwszej połowy XX wieku w kontekście oddziaływania idei słowiańskiej, Prace Naukowe Akademii im. J. Długosza w Częstochowie, z. VIII, 59-79.

Brajerski T. (1990) Język staro-cerkiewno-słowiański, Lublin: Wydawnictwo KUL.

Bratulić J. (1995). Leksikon hrvatske glagoljice, Zagreb: Minerva,

Bratulić J. (2009). Glagoljaštvo i glagolizam u crkvenom i društvenom životu Hrvata i Slovenaca, Kolo, br.3-4, 153-166.

Bratulić J. (2011). O hrvatskom identitetu, neposredno. W: Hrvatski identitet: zbornik, Horvat, R, Lukić Z.; Skoko B. (red.), Zagreb: Matica Hrvatska,

Buljubašić I., Rebrina N. (2012). Interdisciplinarni nacini učenja i promidžbe glagoljskog pisma danas. Neprofitni marketing glagoljice kao marke, Hrvatistika, 9-26.

Cvitić F. (2017). Glagoljica pogledom projekta FABULA CROATICA, Slovanská unie, rocznik 2, č. 1, Brno, 48-54.

Dąbrowska-Partyka, M. (2000), Pismo jako znak tożsamości, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Draganić B. (2017). Glagoljično pismo i hrvatska glagoljaška baština u odgojno-obrazovnome sustavu Republike Hrvatske, Hrvatski Jezik, br.1. 14-20.

Leksykon idei wędrownych na słowiańskich Bałkanach. XVIII- XXI w. (2020). G. Szwat-Gyłybowa, D. Gil, L. Miodyński (red.), Hasło: Tradycja głagolicka (Chorwacja) Warszawa: Instytut Slawistyki PAN, 318-323.

Moszyński L. (1999). Głagolica, najstarsze pismo słowiańskie, jako symbol, w: Środkowoeuropejskie dziedzictwo cyrylo-metodiańskie, A. Barciak (red.), Katowice: Wydawnictwo: Instytut Górnośląski.

Nazor A. (2008). Knjiga o hrvatskoj glagoljici: »Ja slovo znajući govorim … «, Zagreb: Erasmus Naklada.

Oczkowa B. (2004). Głagolityzm i neogłagolityzm w Chorwacji, BULLETIN DE LA SOCIÉTÉ POLONAISE DE LINGUISTIQUE, z. LX, 54-63.

Oczkowa B. (2005). Język chorwacki – w poszukiwaniu własnej normy, W: W poszukiwaniu nowego kanonu- reinterpretacje , M. Dąbrowska- Partyka (red.), Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 60-84.

Panasiuk A. (2014). Rynek turystyczny. Studium strukturalne, Warszawa: Difin.

Pavličević D. (2012). Historia Chorwacji , tłum. Ł. Danielewska, Poznań: Wydawnictwo UAM,

Žagar, M. (2009). Hrvatska pisma u srednjem vijeku. W: Povijest hrvatskoga jezika – 1. knjiga: srednji vijek, J. Bratulić i in. (red.), Zagreb: Croatica,

Žubrinić, D. (2006). Hrvatska glagoljica, Zagreb: HKD sv. Jeronima.

Baščanska ploča, Institut z Hrvatski Jezik i Jezikoslovlje, http://ihjj.hr/iz-povijesti/bascanska-ploca/2/ (dostęp: 12.10.2021).

https://www.szkolnictwo.pl/szukaj,Glagolica (dostęp: 10.11.2021.)

Letnja škola glagoljice, Kornić, https://otok-krk.org/krk/ljetna-%C5%A1kola-glagoljice-korni%C4%87-2020 (dostęp: 10.11.2021.)

Glagolijca jučer- danas- sutra: https://www.facebook.com/Glagoljica-ju%C4%8Der-danas-sutra-311620522187921/ (dostęp: 10.11.2021.)

Ljetna Škola Glagoljice: https://www.facebook.com/ljetnaskola.glagoljice (dostęp: 10.11. 2021.)

Opublikowane
2022-09-29
Jak cytować
[1]
Koncewicz-Dziduch, E. 2022. Nowe życie głagolicy. Reaktywacja pierwszego alfabetu Słowian we współczesnej kulturze w Chorwacji. Perspektywy Kultury. 38, 3 (wrz. 2022), 443-464. DOI:https://doi.org/10.35765/pk.2022.3803.27.
Numer
Tom 38 Nr 3 (2022): Studia o kulturze cerkiewnej w granicach dawnej Rzeczypospolitej
Dział
Varia

Copyright (c) 2022 Akademia Ignatianum w Krakowie

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:

  1. utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
  2. zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
  3. rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
  4. wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
  5. rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
  6. publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym. 

Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.