Na marginesie refleksji księcia Myszkina oglądającego Chrystusa w grobie Hansa Holbeina

DOI: https://doi.org/10.35765/pk.2022.3702.12
Słowa kluczowe: Fiodor Dostojewski, Chrystus w grobie Hansa Holbeina, motyw obrazu, percepcyjne „zatrzymanie”, warstwa uschematyzowanych wyglądów

Abstrakt

Rozważania poświęcono Idiocie Fiodora Dostojewskiego, szczególnie skupiając się na motywie obrazu Chrystus w grobie Hansa Holbeina, który stoi w centrum powieściowego świata. Celem artykułu jest ukazanie specyfiki tego motywu – próba dowiedzenia, że jest on odbiorczo sfunkcjonalizowany: służy zatrzymywaniu czytelniczej percepcji. Tak rozumiany, pozwala widzieć w nim przetransponowany na język obraz z życia pisarza, będący źródłem ufundowania wspomnianego motywu. Filozoficzną podstawą uzasadnienia przyjętego twierdzenia jest fenomenologia (reinterpretacje ustaleń dotyczących wybranych właściwości warstwy wyglądów uschematyzowanych w wydaniu Romana Witolda Ingardena, a przedsiębrane przez Eckharda Lobsiena, rzecznika ich pojmowania w ujęciu Edmunda Husserla).

Biogram autora

Beata Garlej, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego

Prof. ucz. dr hab., pracownik Katedry Teorii Literatury w Instytucie Literaturoznawstwa na Wydziale Nauk Humanistycznych Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Autorka licznych prac, w tym książek: Warstwowość dzieła literackiego w ujęciu Romana Ingardena. Koncepcja, rozwinięcie, recepcja (Kraków 2015); Ingardenowskie jakości metafizyczne – między otwartością a ścisłością pojęcia (Warszawa 2016); O (podstawowym) znaczeniu Ingardenowskiej kategorii konkretyzacji estetycznej (Kraków 2018).

Bibliografia

Chwin, S. (2011). Samobójstwo jako doświadczenie wyobraźni. Gdańsk: Wydawnictwo TYTUŁ.

Ćwik, A. (2019). Nieświadomość idioty. Myszkin i Rogożyn. Przegląd Rusycystyczny, nr 2, 32–50.

Dostojewska, A. (1971). Mój biedny Fiedia. Dziennik. Tłum. R. Przybylski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Dostojewska, A. (1988). Wspomnienia. Tłum. Z. Podgórzec. Warszawa: Wydawnictwo TPPR „Współpraca”.

Dostojewski, F. (2016). Idiota. Tłum. H. Grotowska. Kraków: MG.

Garlej, B. (2015), Warstwowość dzieła literackiego w ujęciu Romana Ingardena. Koncepcja, rozwinięcie, recepcja. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS.

Husserl, E. (2002). Logische Untersuchungen. Ergänzungsband, Erster Teil: Entwürfe zur Umarbeitung der VI. Untersuchung und zur Vorrede für die Neuauflage der Logischen Untersuchungen (Sommer 1913). Dordrecht: Verlag Springer Netherlands.

Ingarden R. (1960). O dziele literackim. Badania z pogranicza ontologii, teorii języka i filozofii literatury. Tłum. M. Turowicz. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Ingarden, R. (1966). Studia z estetyki, t. 2. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Ingarden, R. (2000). Szkice z filozofii literatury. Kraków: Wydawnictwo Znak.

Ingarden, R.W. (2021). Dziennik osobisty (wybór). Konteksty Kultury, nr 1, 160–166.

Jaroń, M.M. (2017), Ingardenowskie obcowanie z dziełem malarskim. Fenomenologia, nr 15, 137–156.

Kruszelnicki, M. (2015). Fiodor M. Dostojewski wobec problemu śmierci i nieśmiertelności. Humanistyka i Przyrodoznawstwo. Interdyscyplinarny Rocznik Filozoficzno-Naukowy, t. 21, 263–283.

Kruszelnicki, M. (2017). Dostojewski. Konflikt i niespełnienie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Lobsien, E. (2012). Schematisierte Ansichten. Literaturtheorie mit Husserl, Ingarden, Blumenberg. Paderborn: Wilhelm Fink Verlag.

Mikiciuk, E. (1999a). „Chrystus w grobie” i rzeczywistość Anastasis. O symbolice grobowej w Idiocie Fiodora Dostojewskiego. Znak, nr 51, 118–130.

Mikiciuk, E. (1999b). O tajemnicy twarzy i o tym, jak piękno zbawia świat. Z rozważań nad powieścią Fiodora Dostojewskiego Idiota. Topos, nr 5–6, 147–150.

Mikiciuk E. (2002). Hosanna w piecu zwątpień, czyli Chrystus Dostojewskiego. Więź, nr 5, 56–66.

Mikiciuk, E. (2003). „Chrystus w grobie” i rzeczywistość „Anastasis”. Rozważania nad „Idiotą” Fiodora Dostojewskiego. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.

Mikiciuk, E. (2019). Kenoza jako Kalofania. Fiodor Dostojewski o tajemnicy Chrystusowego piękna. Ethos, t. 3, 299–328.

Натова, Н.А. (1997). Метафизический симболизм Достоевского. W: Н.Ф. Буданова, И.Д. Якубович (red.), Достоевский. Материалы и исследования. Санкт-Петербург: Наука, 26–45.

Skalińska, E. (2014). Norwid – Dostojewski. Zbliżenia i rekonstrukcje. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.

Strzemiński, W. (1958). Teoria widzenia. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Szustak, A. OP (2019). Straszna książka. Kraków: Wydawnictwo Stacja7.

Vilas, M. (2019). Ordesa. Tłum. C. Marrodán Casas. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.

Wodziński, C. (2000). Wstęp. W: L. Szestow, Dostojewski i Nietzsche. Filozofia tragedii. Tłum. C. Wodziński. Warszawa: Czytelnik.

Perspektywy Kultury tom 37
Opublikowane
2022-05-26
Jak cytować
[1]
Garlej, B. 2022. Na marginesie refleksji księcia Myszkina oglądającego Chrystusa w grobie Hansa Holbeina. Perspektywy Kultury. 37, 2 (maj 2022), 167-184. DOI:https://doi.org/10.35765/pk.2022.3702.12.
Numer
Tom 37 Nr 2 (2022): Starożytny Bliski Wschód i jego recepcja w kulturze współczesnej
Dział
Varia

Copyright (c) 2022 Perspektywy Kultury

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:

  1. utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
  2. zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
  3. rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
  4. wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
  5. rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
  6. publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym. 

Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.