Cerkiew św. Aleksandra Newskiego w Warszawie i Zmartwychwstania w Sankt Petersburgu

Nieznane analogie ikonograficzne

Słowa kluczowe: sobór prawosławny, Warszawa, Petersburg, malarstwo monumentalne

Abstrakt

Sobór Aleksandra Newskiego w Warszawie wzniesiono w 1912 r., a zburzono z powodów politycznych w 1923 r. Jego wnętrze wypełniały mozaiki i freski wykonane przez najlepszych petersburskich artystów, w tym Wiktora Wasniecowa. Na podstawie archiwalnych zdjęć udało się odczytać program malarski świątyni oraz odnaleźć ikonograficzne i stylistyczne analogie w petersburskiej cerkwi Zmartwychwstania Pańskiego.

Biogram autora

Anna Gełdon, Cerkiew św. Aleksandra Newskiego

Historyk sztuki, malarka ikon. Od 15 lat prowadzi własną pracownię. Założycielka fundacji „Dobra sztuka”, autorka kursu „Tajemnice Ikony” (YouTube: Tajemnice ikony) i podręcznika „Tajemnice ikony” (www.sztuka-ikony.pl) finansowanego w ramach programu „Kultura w sieci” przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Współpracuje z Uniwersytetem Jagiellońskim i Akademią Sztuk Pięknych w Gdańsku.

Bibliografia

Ârašèvìč, A.A. i Tomašava, Ì.R. – Ярашэвіч, A.A., Томашава, І.Р. (2008). Баранавіцкі Покроўскі собор. Мінск: „Беларусь”.

Butikov, G.P. – Бутиков, Г.П. (2007). Музей-памятник „Спас на Крови”. Санкт-Петербург.: Benecap oy.

Cynarewska-Kuczma, P. (2004). Architektura cerkiewna Królestwa Polskiego narzędziem integracji z Imperium Rosyjskim. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.

Drozgov, W. – Дрозгов, B. (1910). Картина Васнецова в новый собор. Варшавский Епархиальный Листок, nr 11.

Gełdon, A. (2010). Program malowideł w soborze pw. Św. Aleksandra Newskiego w Warszawie 1900–1912. Praca magisterska napisana pod opieką prof. Małgorzaty Smorąg-Różyckiej, Historia Sztuki, Uniwersytet Jagielloński.

Giergoń, P. Sobór św. Aleksandra Newskiego na Placu Saskim w Warszawie, www.sztuka.net. Pozyskano z: http://www.sztuka.net/palio/html.run?_ Instance=sztuka&_PageID=853&newsId=1600&callingPageId=852&_cms=newser&_CheckSum=336638138 (2007).

Golimont, A. (2020). Ostańce i miejsca legendy – losy pozostałości po prawosławnej katedrze pw. Aleksandra Newskiego w Warszawie. Elpis, nr 22, 69–77. DOI: 10.15290

Golimont, A. (2021). Losy cerkwi stolicy i ich wyposażenia w latach 1915– 1930 (zagadnienia badawcze). W: P. Dawidziuk, D. Sawicki, W. Michalczuk i J.A. Wieczorek (red.), Wielkie powroty. O dziełach sztuki, zbiorach bibliotecznych, archiwalnych i świętościach polskiego prawosławia utraconych i wywiezionych w czasie I i II Wojny Światowej. Jabłeczna: Wydawnictwo ToNiK Libra, 421–430.

HVEV – Холмско-Варшавский Епархиальный Вестник.

Krasny, P. (2003). Architektura cerkiewna na ziemiach ruskich Rzeczpospolitej 1596–1914. Kraków: Wydawnictwo Universitas.

Lisovskij, V.G. – Лисовский, В.Г. (2006). Леонтий Бенуа и петербургская школа художников-архитекторов. Санкт-Петербург: Коло.

Molčanov, N. – Молчанов, Н. (1912). Новый православный собор во имя Св. Благоверного Великого Князя Александра Невского в Варшаве 1894–1912. Варшава: Тип. при Канц. Варш. Ген. Губ-ра.

Nagorskij, N. – Нагорский, Н. (2007). Второе рождение Спаса на Крови. Санкт-Петербург: ГМП „Исаакиевский собор”.

Paszkiewicz, P. (1991). Pod Berłem Romanowów. Sztuka rosyjska w Warszawie 1815–1915. Warszawa: Instytut Sztuki PAN.

Pokrovskij, N.W. – Покровский, Н.В. (1900). Проект размещения живописей в новом православном соборе во имя Св. Благоверного Великого Князя Александра Невского в Варшаве с объяснительной запиской. СанктПетербург: Тип. А.П. Лопухина.

Rojzen, A.E/E.A. – Ройзен, A.E./Е.А. (red.) (2016). Спас на Крови (Храм Воскресения Христова). Санкт-Петербург: ГМП.

Šingarëv, W. – Шингарёв, В. (1912). К Освящению Нового Кафедрального Собора в Варшаве. Варшавский Епархиальный Листок, nr 10 (16 maja), 145–150.

Sokoł, K. (2006). Rosyjska Warszawa, przeł. i uzupeł. A. Sosna. Białystok: Drukarnia Monastyru Supraskiego, 47–51.

VEL – Варшавский Епархиальный Листок.

Opublikowane
2022-09-29
Jak cytować
[1]
Gełdon, A. 2022. Cerkiew św. Aleksandra Newskiego w Warszawie i Zmartwychwstania w Sankt Petersburgu: Nieznane analogie ikonograficzne. Perspektywy Kultury. 38, 3 (wrz. 2022), 289-316. DOI:https://doi.org/10.35765/pk.2022.3803.19.
Dział
Studia o kulturze cerkiewnej w granicach dawnej Rzeczypospolitej