Zapewnienie dostępu do kultury osobom z niepełnosprawnościami jako misja instytucji kultury
Słowa kluczowe:
osoby z niepełnosprawnościami, instytucje kultury, społeczna odpowiedzialność kultury, wyrównywanie szans, dostęp do kultury
Abstrakt
Podstawowym zadaniem instytucji kultury jest zaspokajanie potrzeb odbiorców w zakresie dostępu do sztuki. W związku z tym odgrywają szczególną rolę w procesie ewolucji poznawczej człowieka i jego uwrażliwienia, a także przyczyniają się do poprawy jakości życia społecznego. Dlatego też szczególnie istotną kwestią jest zapewnienie dostępności instytucji kultury dla wszelkich zainteresowanych odbiorców. Stanowi to bowiem ważną część misji tego typu organizacji. W przypadku osób z niepełnosprawnościami wszelkie udogodnienia wizyty w obiekcie nie tylko prowadzą do uatrakcyjnienia odbioru kultury, ale mogą wręcz być decydujące w kwestii jej percepcji. Głównym celem artykułu jest przedstawienie znaczenia dostępności kultury dla osób z niepełnosprawnościami jako misji instytucji kultury, omówienie potrzeb odbiorców posiadających dysfunkcje o różnorodnym charakterze oraz wskazanie propozycji udogodnień, które mogą wspierać recepcję sztuki i twórczość artystyczną. Ponadto podkreślono znaczenie osób z niepełnosprawnościami jako istotnej grupy odbiorców kultury, dla których może stanowić ona źródło kreowania tożsamości, kształtowania wartości, wzrostu potencjału, a nawet pełnić funkcję terapeutyczną.
Bibliografia
Barańska, K. (2013). Muzeum w sieci znaczeń. Zarządzanie z perspektywy nauk humanistycznych. Kraków: Attyka.
Datko A., Necel R. (2011). Nowoczesna instytucja kultury. Raport z badań. Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Drapińska, A. (2015). Marketing a społeczna odpowiedzialność biznesu – sprzeczne idee?. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Problemy Zarządzania, Finansów i Marketingu 41(1), 277-288.
Dziennik Ustaw (2020). Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2020 r. poz. 426).
Florek-Łuszczki, M., Lachowski, S. (2013). Działania instytucjonalne na rzecz osób niepełnosprawnych. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu 19(4), 480–484.
Fryzeł B. (2018), Smoki i gazele. Rzecz o współczesnym pejzażu społecznej odpowiedzialności biznesu. Kraków: Uniwersytet Jagielloński.
Gaweł, Ł (2018) Zarządzanie publicznymi instytucjami kultury w kontekście koncepcji corporate social responsibility (CSR). Społeczna odpowiedzialność muzeum. Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach 376, 48-62.
Gaweł, Ł. (2019). Marketing w publicznych instytucjach kultury. W: Ł. Gaweł, F. Skowron, A. Szostak (red.), Raport z projektu badawczego Krakowski odbiorca kultury. Kraków: Attyka.
Goryń, P. (2020). Osoby z niepełnosprawnościami nowym odbiorcą kultury?. W:
E. Dąbrowska-Prokopowska, P. Goryń, M.F. Zaniewska, Kultura w Polsce w XXI wieku: konteksty społeczne, kulturowe i medialne. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu
w Białymstoku.
Graham, B. (2012). Transforming museums in the twenty-first century. Routledge: London-New York.
Hansson, P., Öhman, J. (2022). Museum education and sustainable development: A public pedagogy. European Educational Research Journal 21(3), 469–483.
Jutrzyna, E. (2004). Uczestnictwo w kulturze osób niewidomych. W: Z. Konaszkiewicz (red.), Muzyka w życiu osób niepełnosprawnych. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Muzycznej.
Kaczmarek, J. (2018). Muzeum jako przestrzeń sztuki, pamięci i dialogu. Przypadek najmniejszego muzeum świata. Pogranicze. Studia Społeczne 34, 45–63.
Lizak, A. (2017). Dostęp osób niepełnosprawnych do dóbr kultury w świetle prawa. Kwartalnik Prawo-Społeczeństwo-Ekonomia 2, 59–70.
Łysiński, J. (2012). Paradygmaty współczesnego zarządzania kulturą w Polsce. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Tarnowie 20 (1), 99-111.
Magiera, A. (2020). Czas wolny osób niepełnosprawnych. Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach 392, 59-68.
Majewski, P. (red.) (2013). Muzea i uczenie się przez całe życie – podręcznik europejski. Warszawa: Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów.
Makówka, M. (2007). Funkcje uczestnictwa w kulturze. Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie 742, 5–22.
Manczak, I., Sanak-Kosmowska, K., Bajak, M. (2019). Zastosowanie beaconów w komunikacji marketingowej muzeów z osobami niepełnosprawnymi. Zarządzanie w Kulturze 20(4), s. 551-564. DOI: 10.4467/20843976ZK.19.033.11712
Manczak, I., Bajak, M., Sanak-Kosmowska, K. (2021). Muzealna aplikacja mobilna a udogodnienia dla osób niepełnosprawnych: przykład Wilanów Guide. Przegląd Prawno-Ekonomiczny 2, 35-54.
Modlinski, A., Pinto, L.M. (2020). Managing substitutive and complementary technologies in cultural institutions: Market/mission perspectives. Journal of Contemporary Management Issues 25, 1-10.
Nowak, A. (2015). Uczestnictwo osób niepełnosprawnych w kulturze. Chowanna 1, 91–102.
Organizacja Narodów Zjednoczonych (2018). The UN Flagship Report on Disability and Development. Pozyskano z: www.un.org/development/desa/disabilities/publication-disabilitysdgs.html (dostęp: 20.12.2022).
Panasiuk, A. (2015). Współpraca i konkurencja podmiotów destynacji turystycznej. Przedsiębiorstwo i Region 7, 71-83.
Reyes-García, M.E., Criado-García, F., Camúñez-Ruíz, J.A., Casado-Pérez, M. (2021). Accessibility to Cultural Tourism: The Case of the Major Museums in the City of Seville. Sustainability 13, 3432.
Rottermund, A. (2015). Muzea – perspektywy. Muzealnictwo 56, 3–15.
Roztocka, K. (2018). CSR w kreowaniu wizerunku marki. Refleksje 18, 221-236.
Sapiński, A. (2017). Społeczna odpowiedzialność instytucji kultury w Polsce. W: S. Cadr, S. Ciupka (red.), Beskidzkie Dziedzictwo V. Łodygowice: Wydawnictwo Scriptum.
Sobocińska, M. (2015). Uwarunkowania i perspektywy rozwoju orientacji rynkowej w podmiotach sfery kultury. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu.
Szabała, B. (2019). Uczestnictwo osób z niepełnosprawnością wzrokową w kulturze. Lubelski Rocznik Pedagogiczny 38(4), 41–58.
Ścibiorska-Kowalczyk, I. (2017). Konsumenci w turystyce muzealnej. Turystyka Kulturowa 5, 60-73.
Więckowski, R. (2015). Włączeni w muzeum. ABC Gość niepełnosprawny w muzeum, cz. 2, Niepełnosprawność intelektualna, autyzm, grupy zróżnicowane 7, 7–11.
Wolan-Nowakowska, M. (2021). Partnerstwo międzysektorowe jako narzędzie wdrażania idei społecznej odpowiedzialności biznesu. Zarzadzanie Zasobami Ludzkimi 141 (4), 103-114.
Woronowicz S. (2014). Niepełnosprawność - wybrane zagadnienia społeczne i prawne, Biuro Analiz i Dokumentacji. Warszawa: Kancelaria Senatu. Pozyskano z: https://www.senat.gov.pl/gfx/senat/pl/senatopracowania/126/plik/ot632_internet.pdf (dostęp: 19.12.2022).
Wróblewski, Ł. (2018). Consumer behaviour in the market of cultural services. American Journal of Arts Management 1, 1–13.
Zúñiga Robles, L. (2019). Manual de Accesibilidad Para Museos. Lima: Museo de Arte de Lima.
Datko A., Necel R. (2011). Nowoczesna instytucja kultury. Raport z badań. Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Drapińska, A. (2015). Marketing a społeczna odpowiedzialność biznesu – sprzeczne idee?. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Problemy Zarządzania, Finansów i Marketingu 41(1), 277-288.
Dziennik Ustaw (2020). Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2020 r. poz. 426).
Florek-Łuszczki, M., Lachowski, S. (2013). Działania instytucjonalne na rzecz osób niepełnosprawnych. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu 19(4), 480–484.
Fryzeł B. (2018), Smoki i gazele. Rzecz o współczesnym pejzażu społecznej odpowiedzialności biznesu. Kraków: Uniwersytet Jagielloński.
Gaweł, Ł (2018) Zarządzanie publicznymi instytucjami kultury w kontekście koncepcji corporate social responsibility (CSR). Społeczna odpowiedzialność muzeum. Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach 376, 48-62.
Gaweł, Ł. (2019). Marketing w publicznych instytucjach kultury. W: Ł. Gaweł, F. Skowron, A. Szostak (red.), Raport z projektu badawczego Krakowski odbiorca kultury. Kraków: Attyka.
Goryń, P. (2020). Osoby z niepełnosprawnościami nowym odbiorcą kultury?. W:
E. Dąbrowska-Prokopowska, P. Goryń, M.F. Zaniewska, Kultura w Polsce w XXI wieku: konteksty społeczne, kulturowe i medialne. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu
w Białymstoku.
Graham, B. (2012). Transforming museums in the twenty-first century. Routledge: London-New York.
Hansson, P., Öhman, J. (2022). Museum education and sustainable development: A public pedagogy. European Educational Research Journal 21(3), 469–483.
Jutrzyna, E. (2004). Uczestnictwo w kulturze osób niewidomych. W: Z. Konaszkiewicz (red.), Muzyka w życiu osób niepełnosprawnych. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Muzycznej.
Kaczmarek, J. (2018). Muzeum jako przestrzeń sztuki, pamięci i dialogu. Przypadek najmniejszego muzeum świata. Pogranicze. Studia Społeczne 34, 45–63.
Lizak, A. (2017). Dostęp osób niepełnosprawnych do dóbr kultury w świetle prawa. Kwartalnik Prawo-Społeczeństwo-Ekonomia 2, 59–70.
Łysiński, J. (2012). Paradygmaty współczesnego zarządzania kulturą w Polsce. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Tarnowie 20 (1), 99-111.
Magiera, A. (2020). Czas wolny osób niepełnosprawnych. Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach 392, 59-68.
Majewski, P. (red.) (2013). Muzea i uczenie się przez całe życie – podręcznik europejski. Warszawa: Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów.
Makówka, M. (2007). Funkcje uczestnictwa w kulturze. Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie 742, 5–22.
Manczak, I., Sanak-Kosmowska, K., Bajak, M. (2019). Zastosowanie beaconów w komunikacji marketingowej muzeów z osobami niepełnosprawnymi. Zarządzanie w Kulturze 20(4), s. 551-564. DOI: 10.4467/20843976ZK.19.033.11712
Manczak, I., Bajak, M., Sanak-Kosmowska, K. (2021). Muzealna aplikacja mobilna a udogodnienia dla osób niepełnosprawnych: przykład Wilanów Guide. Przegląd Prawno-Ekonomiczny 2, 35-54.
Modlinski, A., Pinto, L.M. (2020). Managing substitutive and complementary technologies in cultural institutions: Market/mission perspectives. Journal of Contemporary Management Issues 25, 1-10.
Nowak, A. (2015). Uczestnictwo osób niepełnosprawnych w kulturze. Chowanna 1, 91–102.
Organizacja Narodów Zjednoczonych (2018). The UN Flagship Report on Disability and Development. Pozyskano z: www.un.org/development/desa/disabilities/publication-disabilitysdgs.html (dostęp: 20.12.2022).
Panasiuk, A. (2015). Współpraca i konkurencja podmiotów destynacji turystycznej. Przedsiębiorstwo i Region 7, 71-83.
Reyes-García, M.E., Criado-García, F., Camúñez-Ruíz, J.A., Casado-Pérez, M. (2021). Accessibility to Cultural Tourism: The Case of the Major Museums in the City of Seville. Sustainability 13, 3432.
Rottermund, A. (2015). Muzea – perspektywy. Muzealnictwo 56, 3–15.
Roztocka, K. (2018). CSR w kreowaniu wizerunku marki. Refleksje 18, 221-236.
Sapiński, A. (2017). Społeczna odpowiedzialność instytucji kultury w Polsce. W: S. Cadr, S. Ciupka (red.), Beskidzkie Dziedzictwo V. Łodygowice: Wydawnictwo Scriptum.
Sobocińska, M. (2015). Uwarunkowania i perspektywy rozwoju orientacji rynkowej w podmiotach sfery kultury. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu.
Szabała, B. (2019). Uczestnictwo osób z niepełnosprawnością wzrokową w kulturze. Lubelski Rocznik Pedagogiczny 38(4), 41–58.
Ścibiorska-Kowalczyk, I. (2017). Konsumenci w turystyce muzealnej. Turystyka Kulturowa 5, 60-73.
Więckowski, R. (2015). Włączeni w muzeum. ABC Gość niepełnosprawny w muzeum, cz. 2, Niepełnosprawność intelektualna, autyzm, grupy zróżnicowane 7, 7–11.
Wolan-Nowakowska, M. (2021). Partnerstwo międzysektorowe jako narzędzie wdrażania idei społecznej odpowiedzialności biznesu. Zarzadzanie Zasobami Ludzkimi 141 (4), 103-114.
Woronowicz S. (2014). Niepełnosprawność - wybrane zagadnienia społeczne i prawne, Biuro Analiz i Dokumentacji. Warszawa: Kancelaria Senatu. Pozyskano z: https://www.senat.gov.pl/gfx/senat/pl/senatopracowania/126/plik/ot632_internet.pdf (dostęp: 19.12.2022).
Wróblewski, Ł. (2018). Consumer behaviour in the market of cultural services. American Journal of Arts Management 1, 1–13.
Zúñiga Robles, L. (2019). Manual de Accesibilidad Para Museos. Lima: Museo de Arte de Lima.
Opublikowane
2024-09-30
Jak cytować
[1]
Bajak, M. 2024. Zapewnienie dostępu do kultury osobom z niepełnosprawnościami jako misja instytucji kultury. Perspektywy Kultury. 46, 3 (wrz. 2024), 433-448. DOI:https://doi.org/10.35765/pk.2024.4603.27.
Copyright (c) 2024 Perspektywy Kultury
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym.
Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.
