Motyw kołtuna polskiego w Zielonych dzieciach Olgi Tokarczuk

DOI: https://doi.org/10.35765/pk.2024.4401.32
Słowa kluczowe: Tokarczuk, kołtun polski, zielone dzieci, inność, heterotopia, przyroda, dziwność

Abstrakt

Niniejszy artykuł koncentruje się na motywie kołtuna polskiego i jego funkcjach – mimetycznej, diegetycznej i ideologicznej – w opowiadaniu Zielone dzieci Olgi Tokarczuk. Jego przedstawienie w tekście jest zgodne z wiedzą o tym zjawisku w XVII w.: dla jednych był on skutkiem braku higieny, dla innych chorobą wywołaną przez siły nadprzyrodzone. Powiązany z zielonymi dziećmi z nieznanej krainy i obdarzony magicznymi mocami, kieruje narrację historyczną w stronę cudowności i fantastyki, tworząc nową formę literacką – opowiadanie bizarne. Pisarka wykorzystuje motyw także do rozważań na temat inności i swojej ekocentrycznej koncepcji świata.

Biogramy autorów

Renata Bizek-Tatara, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

Professeure à l’Institut de Langues et Littératures Modernes à l’Université Marie Curie-Skłodowska de Lublin. Elle consacre ses recherches aux lettres belges francophones et, en particulier, au fantastique et au roman d’extrême contemporain. Elle est l’auteure la monographie L’étrange envers du quotidien. Le fantastique de Jean Muno (UMCS, 2016) et la coauteure du livre Belgiem być. Fikcja i tożsamość we francuskojęzycznej literaturze Belgii od końca XIX do XXI wieku (2017), ainsi que de nombreux d’articles sur la littérature francophone.

Małgorzata Wrześniak, UKSW

Professeur à l’Institut d’Études des Cultures et Religions à l’Université Cardinal Stefan Wyszyński de Varsovie. Ses recherches portent sur la théorie de l’art, l’histoire de l’esthétique et des doctrines artistiques et, en particulier, sur l’histoire de l’expérience esthétique des anciens voyageurs polonais, ainsi que sur des questions liées à la persistance des significations symboliques dans la culture européenne. Elle s’intéresse à la culture artistique de Florence où elle organise des expositions et anime des séminaires internationaux sur la réception des chefs-d’œuvre florentins. Auteure de plus de 80 publications (livres, articles scientifiques, textes curatoriaux).

Bibliografia

Adelung, J. (1811). Grammatisch-kritischen Wörterbuch der hochdeutschen Mundart. Wien : Bauer.

Bizek-Tatara, R. (2016). L’envers étrange du quotidien. Le fantastique de Jean Muno. Lublin : Wyd. UMCS.

Cat-Mackiewicz, S. (1957). Dostojewski. Warszawa : PIW.

Chevalier, J. (2018). Histoire d’une maladie qui n’a jamais existé : la plique polonaise !. Histoire des sciences médicales, nr 2, 233-242.

Davisson, W. (1660). Commentarium in Perti Severini Dani. Haye.

Diderot, D. et D’Alembert, J. R. (éds.), (1751). Encyclopedie, ou Dictionnaire raisonné des sciences, des arts et des métiers, t. XII. Paris : L’Académie des Sciences & des Belles-Lettres de Prusse.

Dobrzycki, H. (1877). O kołtunie pospolicie ,,plica polonicaˮ zwanym, Warszawa : 1877.

Domańska, E. (2017). Nekros. Wprowadzenie do ontologii martwego ciała. Warszawa : PWN.

Fabre, J. (1992). Le miroir de sorcière. Essai sur la littérature fantastique. Paris : Corti.

Foucault, M. (2004). Des espaces autres ». Empan, nr 54, 12-19, https://www.cairn.info/revue-empan-2004-2-page-12.htm (consulté le 24 mai 2023).

Frank, J. (1848). Mémoires biographiques de Jean-Pierre Frank et Joseph Franc son fils, rédigés par ce dernier. Leipzic [manuscript].

Freud, S. (1971). Essais de psychanalyse appliquée. Paris : Gallimard.

Gąsiorowski L. (1839). Zbiór wiadomości do historyi sztuki lekarskiej w Polsce od czasów najdawniejszych aż do najnowszych, t. 1. Poznań : Czwalina. Censor.

Genette, G. (1972). Figures III. Paris : Seuil.

Gérard, G. (1982). Palimpsestes. Paris : Seuil.

Genette, G. (1987). Seuils. Paris : Seuil.

Gloger, Z. (1902). Encyklopedia staropolska ilustrowana. t. III. Warszawa : P. Laskauer i s-ka.

Grimm, J. (1835). Deutsche Mythologie. Göttingen: Dieterich.

Haughton, B. (2007). Hidden History: Lost Cyvilizations, Secret Knowledge and Ancient Mysteries, New Jersey : Weiser.

Hauteville (1686). Relations historiques de la Pologne. Paris : Jacques Villery.

Jourde, P. et Tortonese, P. (2005). Visages du Double. Un thème littéraire. Paris : Colin.

Larenta, A. (2020). Metamorficzność postaci w twórczości Olgi Tokarczuk. Białostockie studia literaturoznawcze, nr 16, 83-113.

Libiszowska, Z. (1992). Les Fiançais en Pologne au XVIIe siècle. Acta Universitatis Lodziensia. Folia Litteratia, nr 33, 133-144.

Lovecraft, H. P. (1969). Epouvante et surnaturel en littérature. Paris : Christian Bourgeois.

Łopatyńska, H. M. (2013). Kołtun pilnie poszukiwany, Muzeum Etnograficzne im. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej w Toruniu. http://etnomuzeum.pl/koltun-pilnieposzukiwany/(consulté le 10 mai 2023).

Marczewska, M. (2012). Ja cię zamawiam, ja cię wypędzam… Choroba. Studium językowo-kulturowe. Kielce : Instytut Filologii Polskiej UJK.

Prince, N. (2008). Le fantastique. Paris : Colin.

Ricardou, J. (1973). Le Nouveau Roman. Paris : Seuil.

Sawaniewska-Mochowa, Z. i Kasner, M. (2020). Wariancje semantyczne pojęcia kołtuna w wybranych tekstach kultury polskiej i litewskiej. LingVaria, 15 (1), 179–198.

Smuszkiewicz, A. (2012). Wstęp. In : R. Kochanowicz, D. Mrozek i B. Stefaniak, Fantastyka w obliczu przemian. Poznań : Wyd. Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 7-9.

Tokarczuk, O. (2012). Moment niedźwiedzia. Warszawa : Wydawnictwo krytyki politycznej.

Tokarczuk, O. (2018a). Nasz bizarny świat, rozm. A. Pawlicka. Newsweek. https://www.newsweek.pl/polska/spoleczenstwo/olga-tokarczuk-o-literaturze-pis-i-tym-czy-bedzie-rewolucja/lvc66znhttps://www.newsweek.pl/polska/spoleczenstwo/olga-tokarczuk-o-literaturze-pis-i-tym-czy-bedzie-rewolucja/lvc66zn, (consulté le 27 mai 2023).

Tokarczuk, O. (2018b), Ja już jestem takim trochę robotem, rozm. E. Padoł. https://kultura.onet.pl/wywiady-i-artykuly/olga-tokarczuk-ja-juz-jestem-takim-troche-robotem-wywiad/6zknwet

Tokarczuk, O. (2020). Histoires bizarroïdes. Paris : Noir sur Blanc.

Vax, L. (1965). La séduction de l’étrange. Paris : PUF.

Opublikowane
2023-10-18
Jak cytować
[1]
Bizek-Tatara, R. i Wrześniak, M. 2023. Motyw kołtuna polskiego w Zielonych dzieciach Olgi Tokarczuk. Perspektywy Kultury. 44, 1 (paź. 2023), 479-494. DOI:https://doi.org/10.35765/pk.2024.4401.32.
Numer
Tom 44 Nr 1 (2024): Kultura w mediach, media w kulturze
Dział
Varia

Copyright (c) 2024 Uniwersytet Ignatianum w Krakowie

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:

  1. utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
  2. zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
  3. rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
  4. wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
  5. rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
  6. publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym. 

Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.