Motyw kołtuna polskiego w Zielonych dzieciach Olgi Tokarczuk
Abstrakt
Niniejszy artykuł koncentruje się na motywie kołtuna polskiego i jego funkcjach – mimetycznej, diegetycznej i ideologicznej – w opowiadaniu Zielone dzieci Olgi Tokarczuk. Jego przedstawienie w tekście jest zgodne z wiedzą o tym zjawisku w XVII w.: dla jednych był on skutkiem braku higieny, dla innych chorobą wywołaną przez siły nadprzyrodzone. Powiązany z zielonymi dziećmi z nieznanej krainy i obdarzony magicznymi mocami, kieruje narrację historyczną w stronę cudowności i fantastyki, tworząc nową formę literacką – opowiadanie bizarne. Pisarka wykorzystuje motyw także do rozważań na temat inności i swojej ekocentrycznej koncepcji świata.
Bibliografia
Adelung, J. (1811). Grammatisch-kritischen Wörterbuch der hochdeutschen Mundart. Wien : Bauer.
Bizek-Tatara, R. (2016). L’envers étrange du quotidien. Le fantastique de Jean Muno. Lublin : Wyd. UMCS.
Cat-Mackiewicz, S. (1957). Dostojewski. Warszawa : PIW.
Chevalier, J. (2018). Histoire d’une maladie qui n’a jamais existé : la plique polonaise !. Histoire des sciences médicales, nr 2, 233-242.
Davisson, W. (1660). Commentarium in Perti Severini Dani. Haye.
Diderot, D. et D’Alembert, J. R. (éds.), (1751). Encyclopedie, ou Dictionnaire raisonné des sciences, des arts et des métiers, t. XII. Paris : L’Académie des Sciences & des Belles-Lettres de Prusse.
Dobrzycki, H. (1877). O kołtunie pospolicie ,,plica polonicaˮ zwanym, Warszawa : 1877.
Domańska, E. (2017). Nekros. Wprowadzenie do ontologii martwego ciała. Warszawa : PWN.
Fabre, J. (1992). Le miroir de sorcière. Essai sur la littérature fantastique. Paris : Corti.
Foucault, M. (2004). Des espaces autres ». Empan, nr 54, 12-19, https://www.cairn.info/revue-empan-2004-2-page-12.htm (consulté le 24 mai 2023).
Frank, J. (1848). Mémoires biographiques de Jean-Pierre Frank et Joseph Franc son fils, rédigés par ce dernier. Leipzic [manuscript].
Freud, S. (1971). Essais de psychanalyse appliquée. Paris : Gallimard.
Gąsiorowski L. (1839). Zbiór wiadomości do historyi sztuki lekarskiej w Polsce od czasów najdawniejszych aż do najnowszych, t. 1. Poznań : Czwalina. Censor.
Genette, G. (1972). Figures III. Paris : Seuil.
Gérard, G. (1982). Palimpsestes. Paris : Seuil.
Genette, G. (1987). Seuils. Paris : Seuil.
Gloger, Z. (1902). Encyklopedia staropolska ilustrowana. t. III. Warszawa : P. Laskauer i s-ka.
Grimm, J. (1835). Deutsche Mythologie. Göttingen: Dieterich.
Haughton, B. (2007). Hidden History: Lost Cyvilizations, Secret Knowledge and Ancient Mysteries, New Jersey : Weiser.
Hauteville (1686). Relations historiques de la Pologne. Paris : Jacques Villery.
Jourde, P. et Tortonese, P. (2005). Visages du Double. Un thème littéraire. Paris : Colin.
Larenta, A. (2020). Metamorficzność postaci w twórczości Olgi Tokarczuk. Białostockie studia literaturoznawcze, nr 16, 83-113.
Libiszowska, Z. (1992). Les Fiançais en Pologne au XVIIe siècle. Acta Universitatis Lodziensia. Folia Litteratia, nr 33, 133-144.
Lovecraft, H. P. (1969). Epouvante et surnaturel en littérature. Paris : Christian Bourgeois.
Łopatyńska, H. M. (2013). Kołtun pilnie poszukiwany, Muzeum Etnograficzne im. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej w Toruniu. http://etnomuzeum.pl/koltun-pilnieposzukiwany/(consulté le 10 mai 2023).
Marczewska, M. (2012). Ja cię zamawiam, ja cię wypędzam… Choroba. Studium językowo-kulturowe. Kielce : Instytut Filologii Polskiej UJK.
Prince, N. (2008). Le fantastique. Paris : Colin.
Ricardou, J. (1973). Le Nouveau Roman. Paris : Seuil.
Sawaniewska-Mochowa, Z. i Kasner, M. (2020). Wariancje semantyczne pojęcia kołtuna w wybranych tekstach kultury polskiej i litewskiej. LingVaria, 15 (1), 179–198.
Smuszkiewicz, A. (2012). Wstęp. In : R. Kochanowicz, D. Mrozek i B. Stefaniak, Fantastyka w obliczu przemian. Poznań : Wyd. Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 7-9.
Tokarczuk, O. (2012). Moment niedźwiedzia. Warszawa : Wydawnictwo krytyki politycznej.
Tokarczuk, O. (2018a). Nasz bizarny świat, rozm. A. Pawlicka. Newsweek. https://www.newsweek.pl/polska/spoleczenstwo/olga-tokarczuk-o-literaturze-pis-i-tym-czy-bedzie-rewolucja/lvc66znhttps://www.newsweek.pl/polska/spoleczenstwo/olga-tokarczuk-o-literaturze-pis-i-tym-czy-bedzie-rewolucja/lvc66zn, (consulté le 27 mai 2023).
Tokarczuk, O. (2018b), Ja już jestem takim trochę robotem, rozm. E. Padoł. https://kultura.onet.pl/wywiady-i-artykuly/olga-tokarczuk-ja-juz-jestem-takim-troche-robotem-wywiad/6zknwet
Tokarczuk, O. (2020). Histoires bizarroïdes. Paris : Noir sur Blanc.
Vax, L. (1965). La séduction de l’étrange. Paris : PUF.
Copyright (c) 2024 Uniwersytet Ignatianum w Krakowie
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym.
Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.