Od redakcji

Abstract

Rok 2018 upłynął pod znakiem rozmaitych, uroczystych celebracji rocz­nicy stulecia naszej niepodległości. Nie można było więc zignorować tego wielkiego wydarzenia również w wymiarze naukowej refleksji, wobec tego postanowiliśmy włączyć w ten i kolejny numer „Perspektyw Kultury” kil­ka interesujących tekstów – kulturoznawczych namysłów nad różnymi aspektami niepodległości. W pierwszym minicyklu trzech artykułów do­minują badania nad wątkami prefiguracji tego, do czego doszło w 1918 r. Włodzimierz Toruń (KUL) analizuje kilka szkiców, czy może raczej lite­rackich rozprawek Cypriana Norwida, napisanych po upadku powstania styczniowego (1864), wyrażających jego krytyczny pogląd na temat pol­skich dróg ku narodowej suwerenności. Polacy „umieją bić się”, ale „nie umieją walczyć” – pisze Norwid – wskazując zarazem na znaczenie nie­podległości duchowej, istotniejszej w jego opinii aniżeli niepodległość ro­zumiana politycznie. Wilhelm Coindre (UKSW) zwraca się ku interesu­jącym motywom niepodległościowym w twórczości Marii Dąbrowskiej; strajk szkolny w Kaliszu w 1905 r. stał się dla autorki inspiracją do głębo­kiej refleksji nad tym, czym ma być przyszła niepodległość. Tryptyk zamy­ka artykuł Karola Samsela (UW) o mało znanej, „postromantycznie uwi­kłanej”, intelektualnej publicystyce niepodległościowej Josepha Conrada, bardzo ciekawie zanalizowanej tu z perspektywy metody intertekstualnej, detalicznego rozbioru nadzwyczaj złożonej, koronkowej „gry literackiej”.

Na drugą część bieżącego numeru składa się mozaika bardzo róż­nych, ale w każdym przypadku interesujących rozpraw. Zespół pięcior­ga autorów (do czego nie jesteśmy przyzwyczajeni w publikacjach hu­manistycznych), w skład którego weszli: Aleksandra Smołka-Majchrzak, Jakub Lickiewicz, Thomas Nag, Conrad Ravnanger oraz Marta Makara­-Studzińska, przedstawia rezultaty swoich badań z pogranicza medy­cyny klinicznej i… kulturoznawstwa, analizując efektywność narzędzi do oceny skuteczności treningu zapobiegania zachowaniom agresyw­nym wobec personelu medycznego w perspektywie międzykulturowej.

Dalej – przekrojowa, historycznokulturowa analiza znaczenia muzy­ki kościelnej w historii Kościoła pióra ks. Roberta Tyrały (UPJPII). Ko­lejny tekst to ciekawa propozycja interpretacji współczesnych, marketin­gowych strategii promocji książki – i szerzej – procesów „celebrytyzacji” autora, które bada Edyta Żyrek-Horodyska (UJ) na przykładzie dzienni­karza i pisarza reportera Mariusza Szczygła. Znakomicie obrazuje on te przekształcenia w przestrzeni aktywności medialnej (zwłaszcza mediów społecznościowych), gdzie pisarz staje się już nie tylko autorem, ale także bohaterem swojej twórczości. Medioznawczy charakter ma również arty­kuł Olgi Białek-Szwed (KUL), w którym autorka próbuje zaprezentować korelacje zachodzące pomiędzy współczesnymi przemianami cywilizacyj­no-kulturowymi a sytuacją człowieka – konsumenta masowych mediów XXI w., ukazując specyfikę niektórych mechanizmów rządzących współ­czesnymi mediami, takich jak np. voyeuryzm medialny, tzw. living on line czy metafora synopticonu.

Numer zamyka tekst Pawła Krokosza (UPJPII) pod intrygującym ty­tułem Od sprzedawcy pierożków do generalissimusa, przybliżający mało zna­ną postać Aleksandra Mienszykowa, człowieka z nizin społecznych, który dzięki przyjaźni z carem Piotrem I zdołał osiągnąć znaczny majątek, pro­minentne stanowiska państwowe oraz najwyższe rangi dowódcze w rosyj­skiej armii i flocie wojennej, a nawet po śmierci cara próbował – bez re­zultatu – przejąć kierownictwo wszystkich spraw państwowych. W 1727 r. został aresztowany i skazany wraz z rodziną na zesłanie do Bieriozowa na Syberii.

Życzymy przyjemnej i pożytecznej lektury!