Myrtle in Silesian Ceremonial Costumes
Tradition and Modernity
Abstract
Ritual dress as a cultural sign is part of the most important moments of transition that change the social status of an individual. Due to its specific features, it belongs to people who perform certain functions, e.g. in the family ritual it will be the bride and groom; in the annual ritual – the widow in the final custom of the end of the carnival. In ritual situations related to the transition from one social state to another, characteristic objects appear, including certain species of plants. One of them is the myrtle – an evergreen shrub with mediating, apotropaic and life-giving properties. It takes the form of a wreath placed on the head, an element of clothing (dress, jacket, T-shirt), decoration of accessories (e.g. bedspreads, candles), spaces related to the place of celebration, etc. Depending on the type of ritual and when it takes place, the presence of the plant communicates specific functions and cultural values inherent in a given social environment.
References
Adamowski, J. (2014). O społecznych i kulturowych funkcjach stroju ludowego. W: J. Adamowski, M. Wójcicka (red.), Wola Tam na Podlasiu V: Codzienny i świąteczny ubiór ludności południowego Podlasie. Wola Osowińska: Gminny Ośrodek Kultury w Borkach, 27-37.
Baudrillard, J. (2007). Wymiana symboliczna i śmierć, przeł. S. Królak. Warszawa: Wydawnictwo Sic!
Bazielich, B. (1988). Śląskie stroje ludowe. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”.
Bazielich, B. (1997). Śląskie stroje ludowe. Chorzów: Górnośląski Park Etnograficzny.
Bogatyriew, P. (1975). Funkcje stroju ludowego na obszarze morawskosłowackim, przeł. Z. Saloni. W: P. Bogatyriew. Semiotyka kultury ludowej, wstęp, wybór i oprac. M. R. Mayenowa. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 26-96.
Burszta, W. J. (1998). Antropologia kultury. Teorie, tematy, interpretacje. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo s.c.
Ciołek, T.M., Olędzki, J., Zadrożyńska, A. (1976). Wyrzeczysko. O świętowaniu w Polsce: Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Drożdż, A., Pieńczak, A. (2004). Komentarze Do Polskiego Atlasu Etnograficznego t. 8: Zwyczaje i obrzędy weselne, cz. 1: Od zalotów do ślubu cywilnego. Wrocław-Cieszyn: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.
Forstner, D. (1990). Świat symboliki chrześcijańskiej, przeł. i oprac. W. Zakrzewska, P. Pachciarek, R. Turzyński. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
Gallus, J. (1908). Wielki zbiór powinszowań zawierający powinszowania, przemowy i toasty wierszem i prozą na wszystkie dni pamiątkowe i uroczystości rodzinne, Bytom G.-S.: „Katolik”.
Gerlich, H. (1984). Narodziny, zaślubiny, śmierć. Zwyczaje i obrzędy w katowickich rodzinach górniczych. Katowice: Śląski Instytut Naukowy.
Grupa, M., Nowak, M. (2017). Wianki jako element wyposażenia grobowego. ACTA UNIVERSITATIS NICOLAI COPERNICI. Archeologia XXXV, 159-172.
Hermanowicz-Nowak, K. (1976). Odzież. W: M. Biernacka, B. Kopczyńska-Jaworska, A. Kutrzeba-Pojnarowa, W. Paprocka (red.), Etnografia Polski. Przemiany kultury ludowej t. 1. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk: Polska Akademia Nauk, 379-405.
Hytrek, A. (1879). Górny Szlązk pod względem obyczajów, języka i usposobienia ludności. Kraków [reprint Opole 1996].
Jaszczołt, M. (1996). Pierwsza Komunia święta jako rytuał inicjacji. W: A. Stawarz (red.), Kultura ludowa Mazowsza i Podlasia. Studia i materiały 1. Warszawa, 131-142.
Kantor, R. (1982). Ubiór-strój-kostium. Funkcje odzienia w tradycyjnej społeczności wiejskiej w XIX i w początkach XX wieku na obszarze Polski. Kraków: Uniwersytet Jagielloński.
Kopaliński, W. (2006). Słownik symboli. Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM.
Kowalski, P. (1996). Wianki i wieńce. Próba rekonstrukcji znaczeń. W: T. Smolińska (red.), Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Opolskiego. Folklorystyka 2, 77-85.
Kujawska M., Łuczaj M., Sosnowska J., Klepacki P. (2016). Rośliny w wierzeniach i zwyczajach ludowych. Słownik Adama Fischera, Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.
Lach, K. (1998). Przemiany w obrzędowości rodzinnej na pograniczu polsko-morawskim (na przykładzie I Komunii Świętej. W: A. Staniszewski, B. Tarnowska (red.). Folklor i pogranicza. Olsztyn: Wydawnictwo WSP, 44-65.
Lach, K. (2000). Wierzenia, zwyczaje i obrzędy. Folklor pogranicza polsko-czeskiego. Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.
Macioti, M. I. (2006). Mity i magie ziół, tłum. I. Kania. Kraków: Universitas.
Materjały. Zwyczaje ludu polskiego na Śląsku w okresie świąt Bożego Narodzenia, „Zaranie Śląskie” 1929, z. 4, s. 238.
Matławska, I. (2020). Rośliny poświęcone świętym i ich zastosowanie. Herbalism 1 (6), 130-142.
Myszyńska, A. (2006). Śląskie rozprawianie z okolic Białej, Głogówka i Krapkowic. Biała Prudnicka: Agencja Wydawnicza „Śląsk”.
Paluch, A. (1988). Świat roślin w tradycyjnych praktykach leczniczych wsi polskiej. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Pośpiech, J., Sochacka, S. (1976). Lucjan Malinowski a Śląsk (działalność śląskoznawcza, teksty ludoznawcze). Opole: Instytut Śląski.
Półtorak, Z. (1989). Lecznictwo ludowe rodzimej ludności Opolszczyzny, Opole: Instytut Śląski w Opolu.
Simonides, D. (2007). Mądrość ludowa. Dziedzictwo kulturowe Śląska Opolskiego, Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.
Toboła-Feliks, M. (2021). Galandy, gadziny, szpigle, żigloki… - stroje ludowe w zbiorach Muzeum Historii Katowic. W: Studia i Materiały Lubelskie 23, 55-70.
Turek, K. (1993). Ludowe zwyczaje, obrzędy i pieśni pogrzebowe na Górnym Śląsku. Katowice:
Wesołowska Henryka, Zwyczaje i obrzędy rodzinne, [w:] Kultura ludowa śląskiej ludności rodzimej, red. D. Simonides, przy udziale P. Kowalskiego, Wrocław-Warszawa 1991, s. 228-260.
Winniczuk, L. (1983). Ludzie, zwyczaje i obyczaje starożytnej Grecji i Rzymu. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Witkowska, A. (2018). Rośliny w nowożytnych wiankach i koronach pogrzebowych. Śląskie Sprawozdania Archeologiczne 60, 285-303.
Włodarczyk, Z. (2011), Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN.
Żywirska, M. (1964). Kultura materialna. Mieszkanie. W: J. Ligęza, M. Żywirska. Zarys kultury górniczej. Górny Śląsk, Zagłębie Dąbrowskie, Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”, 88-100.
Copyright (c) 2023 Perspectives on Culture
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym.
Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.
