Wprowadzenie

Abstract

Dwór królowej, choć – jak pisał w XVI w. Marcin Kromer – był ukształtowany na wzór dworu króla, a monarcha wszystkich dworzan swej małżonki „żywi, odziewa i opłaca” (Kromer, 1984, s. 147), ze względu na jedynie usługową rolę wobec swej pani nie mógł być podobny do dworu króla w zakresie miejsca, funkcji i znaczenia w państwie. Wydaje się, że wobec tej odmienności o rzeczywistej roli dworu królowej w polityce, kulturze czy gospodarce w największej mierze decydowały osobowość i ambicje królowej oraz jej relacje z małżonkiem, które zwiększały lub zmniejszały jej szanse na uczynienie z dworu, czy precyzyjniej – związanych z nim ludźmi – istotnego czynnika politycznego. Nie dziwi więc, że uwagę badaczy przyciągały te polskie królowe, które wyróżniały się aktywnością i wpływem na sytuację w państwie, jak królowa Bona Sforza, a w dalekim cieniu pozostawały te, które z rzadka lub wcale nie wychodziły poza rolę królewskiej małżonki. Choć od razu trzeba zauważyć, że oczywista była zmiana, gdy królowa małżonka zostawała też królową matką – konieczność zabezpieczenia losu dzieci, a zwłaszcza synów, z reguły aktywizowała polskie królowe i najbliższe im środowiska, czyniąc ich dwory i związanych z nimi ludzi czynnymi uczestnikami życia publicznego (Sucheni-Grabowska, 2009, s. 247–260). Nie były to jednak zagadnienia, którym poświęcano by odrębną uwagę.

References

Beem, Ch. (2020). Queenship in Early Modern Europe. London: Macmillan Education.

Bogucka, M. (1993). Kwestia kobieca okiem historyka. Teksty Drugie, 1993, 180–184.

Bogucka, M. (2000). New Perspectives on Gender. Acta Poloniae Historica, 82, 185–209.

Bogucka, M. (2004). Bona Sforza. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich. Wydawnictwo.

Bogucka, M. (2005). Gorsza płeć. Kobieta w dziejach Europy od antyku po wiek XXI. Warszawa: Wydawnictwo Trio.

Bogucka, M. (2009). The Court of Anna Jagiellon: Size, Structure and Function. Acta Poloniae Historica, 99, 91–105.

Bues, A. (2016). Art collections as dynastic tools: The Jagiellonian Princesses Katarzyna, Queen of Sweden, and Zofia, Duchess of Braunschweig-Wolfenbüttel. W: H. Watanabe-O’Kelly i A. Morton (red.), Queens Consort, Cultural Transfer and European Politics, c. 1500–1800. London: Routledge.

Czwojdrak, B. (2012). Zofia Holszańska. Studium o dworze i roli królowej w średniowiecznej Polsce. Warszawa: Wydawnictwo DiG.

Ferenc, M. (1998). Dwór Zygmunta Augusta. Organizacja i ludzie. Kraków: Towarzystwo Wydawnicze Historia Iagellonica.

Güttner-Sporzyński, D. (2021). Contextualising the marriage of Bona Sforza to Sigismund I of Poland: Maximilian I’s diplomacy in Italy and Central Europe. Folia Historica Cracoviensia, 27, 63–90.

Januszek-Sieradzka, A. (2017). Królowa Barbara Radziwiłłówna w dworskim mikroświecie. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Januszek-Sieradzka, A. (2022). Queen Bona Sforza as Part of the Blended Family: Not Obvious Relationships at the Royal Court in Cracow. Opera Historica, 23, č. 1, 7–28.

Kosior, K. (2019). Becoming a Queen in Early Modern Europe. East and West. Basingstoke: Palgrave Macmillan.

Kromer, M. (1984). Polska czyli o położeniu, ludności, obyczajach, urzędach i sprawach publicznych Królestwa Polskiego księgi dwie, tłum. S. Kazikowski, wstęp i oprac. R. Marchwiński. Olsztyn: Pojezierze.

Kolankowski, L. (1913). Zygmunt August wielki książę Litwy do roku 1548. Lwów: Towarzystwo dla Popierania Nauki Polskiej.

Kuras, K. (2018). Dwór królowej Marii Leszczyńskiej. Ludzie, pieniądze, wpływy. Kraków: Wydawnictwo Historia Iagellonica.

López-Cordón, M.V. (2015). Los estudios históricos sobre las mujeres en la Edad Moderna: estado de la cuestión. Revista de Historiografía, 22, 147–181.

Marchwińska, A. (2008). Królewskie dwory żon Zygmunta Augusta. Organizacja i składy osobowe. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Niiranen, S. (2020). Continuing Family Bonds after Death: Catherine and Isabella. W: Á. Máté i T. Oborni (red.), Isabella Jagiellon, Queen of Hungary (1539–1559). Studies. Budapest: Research Centre for the Humanitie, 131–146.

Máté A. i Oborni T. (2020) (red.), Isabella Jagiellon, Queen of Hungary (1539– 1559). Studies. Budapest: Research Centre for the Humanitie

Pastrnak, P. (2018). Adducimus gemmam et florem: Bona Sforza’s bridal journey (1518) in the light of rituals and ceremonies. Studia z Dziejów Średniowiecza, 22, 174–193.

Pastrnak, P. (2020). Bona Sforza’s Bridal Journey to Poland as Imaginary Travelling and Jagiellonian Propaganda. Zeitschrift für Slavische Philologie, 76, is. 2, 289–315.

Pietrzak, J. (2018). Ceremoniał wjazdu w epoce nowożytnej na przykładzie podróży Teresy Kunegundy Sobieskiej do Brukseli na przełomie 1694 i 1695 roku. Scenariusz i interpretacja. Res Historica, 45, 87–120.

Pociecha, W. (1949). Królowa Bona (1495-1557). Czasy i ludzie Odrodzenia, t. 2. Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.

Rutkowska, G. (2012). Dwór polskich królowych Anny Cylejskiej i Elżbiety Granowskiej. W: W. Bukowski i T. Jurek (red.), Narodziny Rzeczypospolitej. Studia z dziejów średniowiecza i czasów wczesnonowożytnych. Kraków: Towarzystwo Naukowe Societas Vistulana, 869–914.

Siwik, A. (2011). Kobieta w historii Polski. W: K. Slany, B. Kowalska i M. Ślusarczyk (red.), Kalejdoskop genderowy: w drodze do poznania płci społeczno-kulturowej w Polsce. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 17–41.

Skrzypietz, A. (red.) (2021). Queens within Networks of Family and Court Connections. Köln: Böhlau Verlag.

Sucheni-Grabowska, A. (2009). Królowe a następstwo tronu: Zofia, Bona i Maria Ludwika. W: A. Sucheni-Grabowska, Wolność i prawo w staropolskiej koncepcji państwa. Warszawa: Muzeum Historii Polski, 155–205.

Published
2022-12-27
How to Cite
[1]
Januszek-Sieradzka, A. 2022. Wprowadzenie. Perspectives on Culture. 39, 4 (Dec. 2022), 11-18. DOI:https://doi.org/10.35765/pk.2022.3904.03.

Most read articles by the same author(s)