Klątwa - kulturowe spojrzenie na kilka dzieł Juliusza Słowackiego

Słowa kluczowe: kultura, klatwa, poezja, romantyzm, religia

Abstrakt

W odniesieniu do literatury romantyzmu polskiego temat klątwy można roz- patrywać rozmaicie. Można uznać, że klątwą dotknięty jest bohater, który nie znajduje dla siebie miejsca w świecie, że przekleństwo ciąży nad każdą posta- cią mediumiczną, która egzystuje na granicy świata zmysłowego i ponadzmy- słowego, w istocie nigdzie nie należąc w pełni, lub też ma wiedzę wyższą, niedostępną zwykłym śmiertelnikom, co skazuje postać na pewną izolację od społeczności. W dziełach Juliusza Słowackiego przekleństwo okazuje się realizacją trzech biblijnych znaczeń hebrajskiego słowa „cherem” („klątwa”, odłączenie”) i zawsze tożsame jest z samotnością, choć ma ona wiele różno- rakich podstaw i realizacji. Jest anatemą – odłączeniem, ale zawsze niezwykle drastycznym w skutkach. W odniesieniu do pojedynczych bohaterów zwykle klątwa ma realne podstawy, zaś w odniesieniu do narodu czy pokolenia prze- kleństwo nie zawsze ma wyraźną przyczynę, nie zawsze jest też definitywne, to znaczy – zagłada narodu nie kończy jego istnienia, ale staje się podstawą jego przyszłego odrodzenia.

Biogram autora

Pelagia Bojko, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach

Dr hab., prof. UJK, Instytut Literaturoznawstwa i Języ- koznawstwa UJK (filia w Piotrkowie Trybunalskim). Zainteresowania badawcze skupia wokół literatury i kultury dziewiętnastowiecznej, czego efektem są m.in. autorskie książki: Wizualizacje twarzy w poezji romanty- ków polskich. Mickiewicz – Słowacki – Krasiński – Norwid (Piotrków Try- bunalski 2011); Kultura wieku XIX w oczach Norwida (Piotrków Trybu- nalski 2018); Wokół folkloru i religii. Kulturowe kręgi w literaturze polskiego romantyzmu (Piotrków Trybunalski 2018).

Bibliografia

Chojecki, E. (1949). Alkhadar. Ustęp z dziejów ojców naszych. Wrocław: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich.

Dynarski, K. (red.). Biblia Tysiąclecia. (2010). Poznań-Warszawa: Wydawnictwo Pallotinum.

Keller, J., Kotański, W., Poniatowski, Z., Tyloch, W., Kupis, B. (red.). Zarys dziejów religii. Warszawa: Wydawnictwo: Iskry.

Kleiner, J. (1999). Juliusz Słowacki. Dzieje twórczości. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Kopaliński, W. (1989). Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”.

Kowalski, G. (2014-2015). „Bez żadnych omamień”. O wizji i doświadczeniu świata w „Ojcu zadżumionych w El-Arich” Juliusza Słowackiego. W: J. Ławski, Ł. Zabielski i A. Janicka (red.) Piękno Juliusza Słowackiego, t. III: Metamorphosis, Białystok: Uniwersytet w Białymstoku, 329-341.

Makowska, U. (2012). Malowany Anhelli. W: J. Ławski, G. Kowalski i K. Korotkich (red.), Piękno Juliusza Słowackiego, t. II: Principia. Białystok: Uniwersytet w Białymstoku, 507-541.

Mather, G.A., Nichols, L.A. (2006). Słownik sekt, nowych ruchów religijnych i okultyzmu, Warszawa: Wydawnictwo: Vocatio.

Ożóg-Winiarska, Z., Winiarski, J. (2014-2015). Dżuma Juliusza Słowackiego. Wstęp do hermeneutyki „Ojca zadżumionych”. W: J. Ławski, Ł. Zabielski i A. Janicka (red.) Piękno Juliusza Słowackiego, Białystok: Uniwersytet w Białymstoku, 317-328.

Rusek, I.E. (2013). O znaczeniach imienia Derwid w „Lilli Wenedzie” Słowackiego, w: Piękno Juliusza Słowackiego W: J. Ławski, Ł. Zabielski i G. Kowalski (red.) Piękno Juliusza Słowackiego, Białystok: Uniwersytet w Białymstoku, s. 349-362.

Scarabel, A. (2004). Islam. Kraków: Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy.

Skucha, M. Słowackiego ojciec cierpiący. Dzieje pewnego motywu. W: J. Ławski, Ł. Zabielski i A. Janicka (red.) Piękno Juliusza Słowackiego, Białystok: Uniwersytet w Białymstoku, 169-201.

Słowacki, J. (1952-1975). Dzieła wszystkie. T. I-XVII, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Zuberbier, A. (red.). (1998). Słownik teologiczny. Katowice: Wydawnictwo: Księgarnia Świętego Jacka.

Żmigrodzka, M. (1975). Proza fabularna w kraju. W: M. Janion, B. Zakrzewski, M. Dernałowicz (red.). Literatura krajowa w okresie romantyzmu 1831-1863. (1975). Kraków: Wydawnictwo Literackie, 147-199.

Opublikowane
2022-06-02
Jak cytować
[1]
Bojko, P. 2022. Klątwa - kulturowe spojrzenie na kilka dzieł Juliusza Słowackiego. Perspektywy Kultury. 37, 2 (cze. 2022), 151-166. DOI:https://doi.org/10.35765/pk.2022.3702.11.