Świat anatolijskich Ormian w opowiadaniach Hagopa Mıntzuriego

Abstrakt

Hagop Mıntzuri (1886–1978) to nowelista ormiański z Turcji, urodzony w wiosce Armudan we wschodniej Anatolii. Podczas pogromu Ormian w 1915 r. przebywał w Stambule, co uratowało mu życie. W masakrze zginęła cała jego rodzina – żona i czworo małych dzieci. Zaczął publikować swoje opowiadania dopiero w drugiej połowie XX w. Choć znaczną część życia spę­dził w Stambule, w opowiadaniach pisał głównie o wschodnioanatolijskiej prowincji, którą zapamiętał z dzieciństwa i młodości. Mıntzuri jest klasyfi­kowany jako przedstawiciel nurtu wiejskiego w literaturze zachodnioormiań­skiej. Pisał w języku ormiańskim, a jego książki tłumaczone są przez tureckich Ormian na język turecki i cieszą się dużą popularnością.
W artykule omawia się tematykę opowiadań Mıntzuriego ze zbioru Skąd przybywasz, żurawiu, które są bezcennym źródłem wiedzy o nieistniejącym już świecie prastarego chrześcijańskiego narodu w Azji Mniejszej – anatolijskich Ormian. Świat ten odszedł na zawsze wraz z okrutną deportacją Ormian. Dzięki opowieściom Mıntzuriego, napisanym bardzo szczerym, bezpreten­sjonalnym językiem, poznajemy codzienne życie, troski, radości, a przede wszystkim ciężką pracę mieszkańców ormiańskich wsi wschodniej Turcji przed I wojną światową. Główne tematy w tych opowiadaniach to: dziecko, sytuacja kobiety, ciężka praca rolnika, tradycje, narodziny, śmierć, sezonowa praca w Stambule.
We wnioskach końcowych uzasadnia się tezę o wielkiej roli wątków auto­biograficznych w literaturze. Sprawiają one, że dzieło literackie staje się para­dokumentem epoki. Zachowując urodę literatury i fikcji, dostarcza także wie­dzy o realiach.