“Modernization of Distilleries” in Rural Areas in the Light of Polish Literature of the First Decades of the Partitions
Abstract
Until the outbreak of the November Uprising, two major tides of modernization swept across Poland pre- and post-Partitions. The Partitions turned out to be a period of real modernization challenges, taking place in the new political conditions. Among the many transformations taking place in the area of the former Republic of Poland in the first three decades of the Partitions (until 1830) there are socio-political, administrative, industrial, economic, urban, scientific, educational, cultural, aesthetic, moral, moral, axiological, and mental changes.
In this article, attention was placed on one type of these modernization processes of the time, taking place in rural areas in the first three decades of the Partitions (until the outbreak of the November Uprising in 1830). They were related to the economic activity of landed gentry: a phenomenon called here “the modernization of distilleries”. This kind of dangerous modernization of the countryside was a poignant version of modernization in the period having significant and long-term consequences for the entire Polish society.
This problem was reflected in the wider Polish literature of the first decades of the Partitions: both in fiction, as well as in informative, journalistic and persuasive literature on top of journals.
References
[Anonim]. (1822/23). Opisanie gorzelnianego aparatu Pistoriusza według podania samego wynalazcy (z dwiema tablicami). Izys Polska, czyli Dziennik Umiejętności, Wynalazków, Kunsztów i Rękodzieł, Poświęcony Krajowemu Przemysłowi, tudzież Potrzebie Wiejskiego i Miejskiego Gospodarstwa, t. 3, cz. 1, s. 98–124.
[Anonim]. (1823/24). O zesłodzeniu krochmalu kartoflanego i użyciu go na wódkę i piwo, czyli sztuka wyrabiania wódki i piwa z kartofli bez gotowania tychże. Izys Polska, czyli Dziennik Umiejętności, Wynalazków, Kunsztów i Rękodzieł, Poświęcony Krajowemu Przemysłowi, tudzież Potrzebie Wiejskiego i Miejskiego Gospodarstwa, t. 3, cz. 1. s. 419–424
[Anonim]. (1818). O sposobach poskramiania nałogu pijaństwa w pospólstwie. Pamiętnik Lwowski, t. 2, nr 7, s. 234–238.
Balińska, G.M. (2004). Obiekty przemysłu dworskiego w krajobrazie rezydencji ziemiańskiej. W: A. Sieradzka (red.), Dwór polski. Zjawisko historyczne i kulturowe. Materiały VII Seminarium zorganizowanego przez Oddział Kielecki Stowarzyszenia Historyków Sztuki i Dom Środowisk Twórczych w Kielcach, 16–18 października 2003 (s. 167–174). Warszawa: Stowarzyszenie Historyków Sztuki.
Besala, J. (2017). Alkoholowe dzieje Polski: czasy rozbiorów i powstań. Poznań: Zysk i S-ka.
Bobrzyński, M. (1888). . Kraków: Drukarnia Prawo propinacyi w dawnej PolsceUniwersytetu Jagiellońskiego.
Bocheński, A. (1966). Wędrówki po dziejach przemysłu polskiego (t. 1). Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”.
Bołdyrew, A. (2019). Pijaństwo i alkoholizm w piśmiennictwie Królestwa Polskiego w XIX i na początku XX wieku. Aspekty społeczne, pedagogiczne i kulturowe. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Bołdyrew, A. (2016). Społeczeństwo Królestwa Polskiego wobec patologii społecznych w latach 1864–1914. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Bujak, F. (1924). Rozwój gospodarczy Galicji. Studia historyczne i społeczne, Lwów.
Burszta, J. (1950). Wieś i karczma. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Burszta, J. (1951). Wieś i karczma – Społeczeństwo i karczma. Propinacja, karczma i sprawa alkoholizmu w społeczeństwie polskim XIX wieku. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Bystroń, J.S. (b.r.w.). Dzieje obyczajów w dawnej Polsce. Wiek XVI–XVIII. T. 1. Warszawa: Księgarnia Trzaski, Everta i Michalskiego.
Caban, W. (2010). O potrzebie badań nad udziałem ziemiaństwa Królestwa Polskiego doby przeduwłaszczeniowej w działaniach na rzecz rozwoju przemysłu. Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku, t. 8: 9–18.
Chodźko, J. (1824). Pan Jan ze Świsłoczy kramarz wędrujący. Dziełko uznane przez Rząd Cesarskiego Wileńskiego Uniwersytetu za pożyteczne dla szkół parafialnych. Wilno: J. Zawadzki.
Fabianowski, A. (2010). Karczmy i zajazdy. Literackie opisy przestrzeni wielkokulturowej. Ars Iinter Culturas, nr 1: 147–154.
Jasińska, M. (1993). Alkoholizm: bibliografia, t. 1: Od XVI do 1969 r. Warszawa: SKP ZG.
Kloczkowski, J. i Szułdrzyński, M. (red.). (2006). Drogi do nowoczesności. Idea modernizacji w polskiej myśli politycznej. Kraków: Ośrodek Myśli Politycznej.
Koc, B. (2000). Reymont. Opowieść biograficzna. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego.
Kołodziejczyk, R. (1970). Leon Newachowicz (1778–1831). Rocznik Warszawski, t. 8: 143–173.
Koźmian, K. (1839) Ziemiaństwo polskie. Poema w czterech pieśniach. Wrocław: Wydanie E. Raczyńskiego.
Krasicki, I. (1860). Pan Podstoli. Kraków: Nakładem Drukarni „Czas”.
Kubiczek, F. i in. (2006). Historia Polski w liczbach. T. 2: Gospodarka. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.
Lachnicki, E. (1815). Biografia włościanina nad brzegami Niemna powyżej Łosośnej mieszkającego. Warszawa: Drukarnia Wiktora Dąbrowskiego.
Lachnicki, E. (1817). Statystyka guberni litewsko-grodzieńskiej. Wilno: J. Zawadzki.
Lipiński, T. (1883). Zapiski z lat 1825–1841. Kraków: Nakład K. Bartoszewicza, Drukarnia A. Koziańskiego.
List W.S. Reymonta do Jana Lorentowicza z 5 września 1896, za: Koc, B. (2000). Reymont. Opowieść biograficzna. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego.
Magryś, R. (2014). Szlachcic, pleban, kupiec… rzecz o społecznych tożsamościach Ignacego Krasickiego na podstawie jego twórczości literackiej. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego, Seria Filologiczna, Dydaktyka 9, nr 86: 13–34.
Mochnacki, M. (1984). Powstanie narodu polskiego w roku 1830 i 1831 (t. 1). Warszawa: PIW.
Nalepa, M. (2010). „Oto mój dom ubogi”. Powroty Polaków na prowincję po 1793 roku. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego. Seria Filologiczna. Historia Literatury 5, nr 65: 111–145.
Nieć, G. (2006). Jakub Szymkiewicz „Szlachcic na Łopacie”, satyryczny reporter „Wiadomości Brukowych”. Kraków: Collegium Columbinum.
Nowak, A. (2013). Polskie wieki XIX: fantazje, pamięci, porównania. W: T. Epsztein, M. Gawin i B. Dopart, Historie Polski w XIX wieku. T. 1: Kominy, ludzie, obłoki: modernizacja i kultura (s. 7–40). Warszawa: Wydawnictwo DIG.
Ostrowska, T. (1977). Pierwszy polski traktat o pijaństwie z 1818 r. Archiwum Historii Medycyny, nr 2.
Pobłocki, K. (2014). Wódka jako forpoczta kapitalizmu: propinacja a proces klasotwórczy w perspektywie globalnej. W: W. Dohnal (red.), Od etnografii wsi do antropologii współczesności (s. 128–139). Poznań: Nauka i Innowacje.
Rożenowa, H. (1961). Produkcja wódki i sprawa pijaństwa w Królestwie Polskim 1816‑1863. Warszawa: PWN.
Schultes, J.A. (1898). Lettres sur la Galizie ou La Pologne utrichienne. W: S. Schnür-Pepłowski, Cudzoziemcy w Galicji (1787–1841) (s. 83–146). Kraków: Spółka Wydawnicza Polska.
Sołtykowicz, J. (1815). O przyczynach wewnętrznych i najbliższych tudzież zewnętrznych i dalszych nędzy naszych włościan. Kraków.
Stankiewicz-Kopeć, M. (2018). Miasto i modernizacja w kontekście sporów modernizacyjnych w piśmiennictwie polskim lat 1800–1830. Studia. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie.
Stawiski, E. (1843). Kronika pewnej wioski od roku 1790 do r. 1842. Biblioteka Warszawska. Pismo Poświęcone Naukom, Sztukom i Przemysłowi, t. 4, 659–660.
Szymkiewicz, J. (1817/1818). Wędrówka na łopacie. Wiadomości Brukowe, nr 56.
Szymkiewicz, J. (1818). Dzieło o pijaństwie. Wilno: Drukarnia XX. Pijarów.
W.D. (1818). Coś o gorzelniach przez W.D. Pamiętnik Lwowski, t. 2.
Żychlińska, J. i Głowacka-Penczyńska, A. (red.) (2016). Jedzą, piją, lulki palą. Kulturowe aspekty korzystania z używek na przestrzeni wieków. T. 3: Używki w sztuce i literaturze. Bydgoszcz: Wydawnictwo UKW.
Copyright (c) 2020 Jesuit University Ignatianum in Krakow
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym.
Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.
