Podstawowe założenia myśli społecznej, politycznej, ekonomicznej i religijnej Ludwika Królikowskiego
Abstrakt
Ludwik Królikowski (1799–1878/81) był polskim publicystą, uczestnikiem powstania listopadowego i działaczem lewicowym doby Wielkiej Emigracji. Głównym zagadnieniem artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie, jaki charakter miał światopogląd Królikowskiego w świetle zarówno pozostawionych przez niego tekstów, jak i późniejszej historiografii.
Początki twórczości publicystycznej Królikowskiego sięgają okresu powstania listopadowego. Około 1840 r. zbliżył się do środowiska Gromad Ludu Polskiego, następnie współpracował z francuskim socjalistą utopijnym, Etienne Cabetem. Początkowo sporo miejsca poświęcał sprawie wyzwolenia narodowego Polski. W późniejszym piśmiennictwie na plan pierwszy zdecydowanie wysuwają się zagadnienia wyzwolenia społecznego.
Zwrócono uwagę na szczególne miejsce, jakie w jego piśmiennictwie odgrywało rozumiane w oryginalny sposób chrześcijaństwo. Język, którym się posługiwał, pozostawał pod silnym wpływem tekstów Pisma Świętego, które uważał za najwyższy autorytet w dziedzinie właściwego ułożenia stosunków społeczno-własnościowych. Jednocześnie trudno jednoznacznie stwierdzić, jaki był jego osobisty stosunek do kwestii transcendencji.
Zasadniczą treścią publikowanych przezeń tekstów była ostra krytyka panujących stosunków własnościowych, które uważał za głęboko niesprawiedliwe. Szczególnie ostro wyrażał się o arystokracji oraz o instytucji papiestwa i rzymskiego katolicyzmu, który w jego mniemaniu odszedł od istoty prawdziwego chrześcijaństwa. Głosił potrzebę zaprowadzenia powszechnej równości prawnej i majątkowej, która doprowadziłaby do powszechnego szczęścia całej ludzkości. Krytyka zastanych stosunków społecznych, politycznych i własnościowych stanowiła główną część jego publicystyki.
Bibliografia
Ciołkoszowie, L. i A. (1966). Zarys dziejów socjalizmu polskiego. T. 1. Londyn: Gryf. Publications Ltd.
Deczyński, K. (1907). Żywot chłopa polskiego na początku XIX stulecia. Warszawa, Lwów: Nakład J. Mortkowicza.
Djakow, W. (1974). Piotr Ściegienny. Ksiądz-rewolucjonista. Warszawa: Książka i Wiedza.
Janowski, J.N. (1950). Notatki autobiograficzne. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Jedlicki, J. (1988). Jakiej cywilizacji Polacy potrzebują? Studia z dziejów idei i wyobraźni XIX wieku. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Kalbarczyk, D. (red.). (1981). Wskrzesić Polskę, zbawić świat. Antologia polskiej chrześcijańskiej myśli społeczno-radykalnej 1831–1864. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax.
Królikowski, L. (1840). Westchnienie pobożne za dynastyą Czartoryskich w Polsce, przesłane z ziemi ucisku do synów jej w rozproszeniu. Paryż: P. Baudouin.
Królikowski, L. (1842). „Polska Chrystusowa: Pismo poświęcone zasadom spółecznym, wydawane staraniem Ludwika Królikowskiego” T. 1, z. 1.
Królikowski, L. (1862). Pochwała Rodu Gęsiego, wypowiedziana przed obliczem Bożym ku przestrodze i zbudowaniu braci szukających zbawienia wiecznego swojej Ojczyzny. Paryż: Drukarnia L. Martinet.
Królikowski, L. (1865). Zbawienie Ojczyzny hasłem naszym! Słowo z powodu pisma jakiegoś jegomościa, niby Anioła Bożego z Amatei, a rzeczywiście najemnego służalca ciemięstwa habsburskiego w Polsce. Bendlikon: Drukarnia Dziennika Ojczyzny,
Królikowski, L. (1972). Wybór pism. Warszawa: Książka i Wiedza.
Kuligowski, P. (2012). Miecz Chrystusa. Chrześcijańskie inspiracje polskiego socjalizmu sprzed powstania styczniowego. Ogrody Nauk i Sztuk, nr 2, 50–61.
Kuligowski, P. (2015). Królestwo Boże na ziemi: wokół sporu Ludwika Królikowskiego i Jana Czyńskiego. Historia Slavorum Occidentis, 1(8), 77–93. Kuligowski, P. (2016). Retoryka i utopia. Ludwik Królikowski: studium struktury myśli. Klio. Czasopismo poświęcone dziejom Polski i powszechnym, t. 37, 2, 101–124.
Limanowski, B. (1890). Historya ruchu społecznego w XIX. Stuleciu. Lwów: Księgarnia Polska.
Missalowa, G. (1951). Francuski socjalizm utopijny i jego wpływ na polską myśl rewolucyjną w latach 1830–1848. W N. Gąsiorowska (red.), W stulecie Wiosny Ludów 1848–1948. T. 3, Wiosna Ludów w Europie, cz. 2., zagadnienia ideologiczne. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 7–162.
Turowski, J. (1958). Utopia społeczna Ludwika Królikowskiego. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax.
Ziółek, J. (1994). Ze studiów nad życiem religijnym Wielkiej Emigracji. Studia polonijne. T. 16.
Copyright (c) 2021 Akademia Ignatianum w Krakowie
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym.
Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.
