Sztuka okopowa: forma, przykłady, a także jej wykorzystanie w badaniach naukowych – kilka propozycji

Abstrakt

Celem artykułu było zdefiniowanie sztuki okopowej, jak również podanie szeregu przykładów sztuki okopowej odnoszącej się do najważniejszych konfliktów zbrojnych XX w. Sztuka okopowa została najtrafniej zdefiniowana przez Nicholasa J. Saundersa. Wedle niego są to wszystkie przedmioty wykonane przez żołnierzy, a także jeńców bądź cywilów, z materiałów używanych przez armie w terenie lub czasie związanym z konfliktem zbrojnym lub jego następstwami. Bogato zdobione wazony wedle części badaczy są typowe dla sztuki okopowej wytwarzanej w czasie I wojny światowej. Warto nadmienić, że w teorii tworzenie przedmiotów z pustych łusek artyleryjskich było nielegalne, albowiem łuski te miały być ponownie wykorzystane, stanowiły także własność rządową. Typowymi przykładami sztuki okopowej odnoszącej się do I wojny światowej są przedmioty związane z kulturą palenia tytoniu – zapalniczki wykonane z pocisków i pozostałości po pociskach, osłonki na pudełka zapałek; kulturą pisma – nożyki do otwierania korespondencji wykonane z pocisków, pierścieni wiodących czy części szrapneli; zdobione wazony wykonane z łusek, przedmioty osobiste, takie jak pierścionki, broszki czy bransoletki. Żołnierze w czasie II wojny światowej koncentrowali się na tworzeniu popielniczek. W dalszej kolejności ukazano aspekty związane z komemoracją przedmiotów sztuki okopowej, tworzeniem „pamiątek wojennych” i ich sprzedawaniem.