Przekraczanie granic kulturowych w testamentach XIV-wiecznych kupców z Cypru

Abstrakt

Kupcy z Europy Zachodniej działający w Famaguście na Cyprze – w tym Genueńczycy, Wenecjanie, Katalończycy, Pizańczycy, Prowansalczycy i przedstawiciele innych narodowości oraz kupcy cypryjscy mający siedzibę w tym portowym mieście – sporządzali u notariuszy genueńskich i weneckich testa­menty, z których wiele zachowało się do dzisiaj. Testamenty te stanowią cenne źródło wiedzy o darowiznach i spadkach, które kupcy przepisywali na rzecz członków rodziny i przyjaciół, a także instytucji, zwłaszcza takich jak kościoły, klasztory i zakony żebracze. Ponadto w dokumentach tych znajdziemy zapis kredytów i długów cypryjskich kupców wobec różnych wierzycieli, dekrety wyzwolenia należących do nich niewolników, którzy czasem również otrzymy­wali spadek, a sporadycznie także listy z wyszczególniem przedmiotów mate­rialnych, takich jak odzież, sztućce lub waluty znajdujące się w ich posiadaniu. Z tego rodzaju informacji możemy wywnioskować, że kupcy utrzymywali sto­sunki handlowe i osobiste z przedstawicielami innych narodowości lub wyznań chrześcijańskich, posiadali niewolników o różnym pochodzeniu etnicznym i waluty nienależące do królestwa Lusignan na Cyprze, a także przedmioty pochodzące z innych terytoriów. Te zjawiska świadczą o ich mobilności geo­graficznej i chęci przekraczania granic fizycznych, finansowych oraz kulturo­wych. Zdarzało się nawet, że kupcy cypryjscy zapisywali sumy pieniężne oso­bom i Kościołom obrządku niełacińskiego. Moją intencją w tym artykule jest zbadanie oraz ocena znaczenia i użyteczności takich testamentów. Pragnę rów­nież w nim zwrócić uwagę, że z treści cypryjskich testamentów możemy się dowiedzieć, jak, dlaczego i do jakiego stopnia kupcy przekraczali granice naro­dowe, etniczne i religijne zarówno w kontaktach handlowych, jak i osobistych. Ponadto omówione zostaną również ograniczenia zakresu informacji zawar­tych w tych testamentach oraz przyczyny istnienia tych ograniczeń.